1
10. M
DROŚĆ SYRACHA: JAK BYĆ RODZEC
STWEM SOLIDARNYM WOBEC RODZICÓW? (SYR 3,1-
16)
Cel
" rozumienie potrzeby wspólnego realizowania czwartego przykazania Bo\
ego
" poznanie treści czwartego przykazania Bo\
ego w oparciu o Katechizm Kościoła Katolickiego
Materiały
" tekst Syr 3,1-16 do pracy metodą  papierka lakmusowego (zał.10.1)
" Katechizm Kościoła Katolickiego o czci dla rodziców (zał. 10.2)
" biblijne  słowa \
ycia o czci dla rodziców (zał. 10.3)
Metody
" papierek lakmusowy
" wywiad
" słoneczko
" słowo \
ycia
WPROWADZENIE BIBLIJNE
Wyjątkowość Księgi Syracha w Piśmie Świętym
Tytuł Księgi  Mądrość Syracha wywodzi się od imienia autora wzmiankowanego w Syr 50,27:
 Jezus, syn (hebr. ben) Syracha , przez co często u\
ywa się równie\
tytułu  Ben Syrach . Księga
została uło\
ona ok. 180 r. przed Ch. w języku hebrajskim. Wnuk autora przeło\
ył ją ok. 132 r.
przed Ch. w Egipcie na język grecki. Mądrość Syracha jest księgą mądrościową, w której Ben
Syrach, doświadczony mędrzec i nauczyciel, udziela rad pewnemu młodzieńcowi. Ma on dzięki
tym pouczeniom stać się człowiekiem zasobnym i głową rodziny, jak równie\
być przygotowanym
do pełnienia funkcji w \
yciu publicznym. Ten rodzaj kształcenia trzeba sytuować w kontekście
\
ycia wspólnoty \
ydowskiej w Jerozolimie na przełomie III i II w. przed Ch., kiedy to musiała ona
stawić czoła wyzwaniom hellenizacji, czyli wpływom greckim na jej kulturę, obyczaje i religię
(hellenizm tamtego czasu mo\
na porównać procesem amerykanizacji współczesnego świata). Nie
znaczy to jednak, \
e jest to księga przeszłości. Jej aktualność płynie z faktu, \
e przekazuje ona
ró\
nego rodzaju rady w zakresie praktycznych i uniwersalnych doświadczeń ludzkich.
Mądrość proponowana przez Syracha
Trudno wskazać w Księdze jakiś przejrzysty plan. Raczej ma się wra\
enie chaosu
spowodowanego przeplataniem się ró\
nych tematów, pouczeń i środków literackich. Zasadnicza
teza Ben Syracha jest jasna: prawdziwa mądrość znajduje się w Bo\
ym Prawie (Torze) i wyra\
a się
w postawie bojaz
ni Bo\
ej, czyli \
ywej i osobowej relacji miłości z Bogiem (1,28 2,6; por. 32,14-
16), odznaczającej się pokorą i poddaniem się wspaniałości Boga (3,17-20) oraz zaufaniem Jego
dobroci i miłosierdziu (2,6-14; por. 34,13-17). Wśród tematów poruszanych przez Mądrość Syracha
pojawia się równie\
kwestia dotycząca relacji między rodzicami i dziećmi (3,1-16; 7,23-25; 16,1-4;
30,1-13; 41,5-10; 42,9-14). Z tych tekstów zostanie poddany analizie pierwszy fragment (3,1-16)
ukazujący postawę, jaką winny zająć dzieci wobec rodziców.
Rodzeństwo wobec rodziców
Przykazanie:  Czcij swego ojca i matkę (Wj 20,12; Pwt 5,16) mówi, jak powinna wyra\
ać się
bojaz
ń Pańska w stosunkach rodzinnych. Adresatami pouczenia Syracha są raczej dorosłe dzieci
( moi synowie ), którym wyjaśnia przyczyny, skutki oraz korzyści płynące z czci rodziców. Jego
pouczenia podejmują obietnicę biblijną:  abyś długo \
ył i aby ci się dobrze powodziło na ziemi
(Pwt 5,16). Podstawowym powodem, dla którego dzieci powinny czcić swoich rodziców, jest
 2
ustanowiony przez Boga porządek społeczny, w którym rodzicom przysługuje władza nad swoimi
dziećmi (3,1-2). Szereg szczegółowych zdań ( Kto..., kto...., kto... w 3,3-7) opisuje duchowe
błogosławieństwa wypływające ze czci rodziców: odpuszczenie grzechów, skarby duchowe, długie
i szczęśliwe \
ycie itd. Troska o rodziców w ich starszym wieku zostanie nagrodzona przez Boga
( Miłosierdzie względem ojca nie pójdzie w zapomnienie, a miejsce grzechów zamieszka u ciebie ,
3,14). Poemat kończy się (3,16) nawiązaniem do 3,2 i przestrzega, \
e zaniedbywanie ojca i matki
jest bluz
nierstwem.
KONSPEKT SPOTKANIA
I. Co to znaczy być  córką/synem ?
" Metoda  wywiadu
" Sonda\
słu\
ący ukazaniu, w jaki sposób młodzie\
rozumie IV przykazanie Bo\
e
II. Rady Syracha do budowania relacji z rodzicami
" Lektura Syr 3,1-16
" Metoda  papierka lakmusowego
" Praktyczne wskazówki odnośnie realizacji IV przykazania Bo\
ego
III. Cześć dla rodziców wnosi  słońce w nasze \
ycie
" Praca z tekstem KKK 2214-2219
" Metoda  słoneczka
" Cześć dla rodziców w ujęciu innych tekstów biblijnych
"  Słowo \
ycia
SCENARIUSZ SPOTKANIA
I. Co to znaczy być  córką/synem ?
" Wyjaśnienie uczestnikom celu spotkania
Bycie siostrą/bratem nakłada się na bycie córką/synem. Te dwie relacje wzajemnie się
warunkują i kształtują. Analiza historii Jakuba czy Józefa pokazała, jak bardzo relacja dzieci z
rodzicami mo\
e determinować relacje w rodzeństwie. Stąd pytanie o to, jak kształtować swoją więz

z rodzicami w perspektywie bycia siostrą/bratem. Pomocą posłu\
ą nam teksty zaczerpnięte z ksiąg
mądrościowych Biblii (tu mo\
na wspólnie przyjrzeć się układowi Pisma świętego i wskazać te
księgi).
" Metoda  wywiadu
" Sonda\
słu\
ący ukazaniu, w jaki sposób młodzie\
rozumie IV przykazanie Bo\
e
Prowadzący informuje uczestników, \
e jest reporterem miesięcznika psychologicznego
 Charaktery , który robi sonda\
wśród młodzie\
y na temat ich rozumienia IV przykazania
Dekalogu o okazywaniu czci rodzicom. Uczestnicy mogą mówić nie tylko w swoim imieniu, ale te\

w imieniu swoich kolegów i kole\
anki. W ten sposób wyra\
one zostanie całe spektrum opinii na ten
temat.
Celem tego działania ma być nie tyle systematyzacja tych poglądów, ile raczej stworzenie
mo\
liwości dla wypowiedzi, które stanowić będą swoiste  tło \
yciowe dla dalszego poszukiwania
w oparciu o Biblię zrozumienia zamysłu stojącego za przykazaniem czci dla rodziców.
II. Rady Syracha dla budowania relacji z rodzicami
1. Odczytanie Syr 3,1-16
 3
2. Praktyczne wskazówki odnośnie realizacji IV przykazania Bo\
ego w tekście Syracha 3,1-16
" Metoda  papierka lakmusowego
" Praca w grupach
Zadaniem uczestników jest zakreślenie w tekście Syr 3,1-16 (zał.10.1) zdań, które by
odpowiadały na następujące pytania:
a) Z czego wynika konieczność okazywania czci dla rodziców? kolor \
ółty
b) W jaki sposób czcić rodziców? kolor zielony
c) Jaki korzyści przynosi dzieciom cześć okazywana rodzicom? kolor niebieski
Sugestie dla prowadzącego
ad a) w.2  okazywanie czci rodzicom jest wolą samego Boga; w.6  wynika z posłuszeństwa
Bogu;
ad 2) praktycznie cały poemat  utkany jest z praktycznych rad. Warto zauwa\
yć, \
e ww.12-15
zwracają uwagę na okazywanie czci rodzicom, którzy są podeszli w wieku;
ad 3) zbawienie, przebaczenie grzechów; błogosławieństwo Bo\
e; długie \
ycie; radość z
własnych dzieci (w.5a wyra\
a prawdę, \
e dzieci uczą się czci dla swoich rodziców od nich samych,
widząc, jak oni sami otaczają czcią dziadków).
Efekty pracy przedstawiamy na wspólnym forum poprzez wywieszenie  kolorowych tekstów
na tablicy, by móc wspólnie porównać odpowiedzi sugerowane kolorami. W rozmowie nad
propozycjami mo\
na postawić dodatkowe pytania: jaka rada była dla nich nowością, gdy chodzi o
ich relację wobec rodziców; jakie rady wydają się być trudne w realizacji?
III. Cześć dla rodziców wnosi  słońce w nasze \
ycie
" Praca z tekstem KKK 2214-2219 (zał.10.2)
" Cześć dla rodziców w ujęciu innych tekstów biblijnych
" Wprowadzenie
Mimo pewnego ograniczonego spojrzenia Syr 3,1-16 na relację dzieci wobec rodziców (ma on
na myśli sytuację dziecka ju\
dorosłego), mo\
na w Biblii znalez
ć szereg innych tekstów, które
rzucają światło na to, w jaki sposób ma się realizować praktycznie cześć dla rodziców równie\
w
przypadku, gdy jesteśmy dzieci czy nastolatkami. Odkrywamy to, gdy sięgamy do Katechizmu
Kościoła Katolickiego, który w nr 2214-2219 wyjaśnia znaczenie IV przykazania Bo\
ego:
2214 Ojcostwo Bo\
e jest z
ródłem ojcostwa ludzkiego; jest podstawą czci rodziców.
Szacunek dzieci  niepełnoletnich lub dorosłych  dla ojca i matki karmi się naturalnym
uczuciem zrodzonym z łączącej ich więzi. Tego szacunku domaga się przykazanie Bo\
e.
2215 Szacunek dla rodziców (cześć synowska) wynika z wdzięczności wobec tych, którzy
przez dar \
ycia, swoją miłość i pracę wydali na świat dzieci i pozwolili im wzrastać w latach,
w mądrości i w łasce.  Z całego serca czcij swego ojca, a boleści rodzicielki nie zapominaj!
Pamiętaj, \
e oni cię zrodzili, a có\
im zwrócisz za to, co oni tobie dali? (Syr 7, 27-28).
2216 Szacunek synowski przejawia się w prawdziwej uległości i posłuszeństwie.  Strze\
,
synu, nakazów ojca, nie gardz
nauką matki... Gdy idziesz, niech one cię wiodą, czuwają nad
tobą, gdy zaśniesz; gdy budzisz się  mówią do ciebie (Prz 6, 20-22).  Syn mądry miłuje
karcenie, naśmiewca nie słucha nagany (Prz 13, 1).
2217 Tak długo jak dziecko mieszka z rodzicami, powinno być posłuszne ka\
dej prośbie
rodziców, która słu\
y jego dobru lub dobru rodziny.  Dzieci, bądz
cie posłuszne rodzicom we
wszystkim, bo to jest miłe w Panu (Kol 3, 20). Dzieci mają tak\
e słuchać rozsądnych
zarządzeń swoich wychowawców i tych wszystkich, którym rodzice je powierzyli. Jeśli
 4
jednak dziecko jest przekonane w sumieniu, i\
jest rzeczą moralnie złą być posłusznym
danemu poleceniu, nie powinno się do niego stosować.
2217 Wzrastając, dzieci będą nadal szanować swoich rodziców. Będą uprzedzać ich
pragnienia, chętnie prosić o rady i przyjmować ich uzasadnione napomnienia. Posłuszeństwo
wobec rodziców ustaje wraz z usamodzielnieniem się dzieci, pozostaje jednak szacunek, który
jest im nale\
ny na zawsze. Ma on bowiem swoje z
ródło w bojaz
ni Bo\
ej, jednym z darów
Ducha Świętego.
2218 Czwarte przykazanie przypomina dzieciom ju\
dorosłym o ich odpowiedzialności
wobec rodziców. W miarę mo\
ności powinny one okazywać im pomoc materialną i moralną
w starości, w chorobie, samotności lub potrzebie. Jezus przypomina o tym obowiązku
wdzięczności.
Pan uczcił ojca przez dzieci, a prawa matki nad synami utwierdził. Kto czci ojca, zyskuje
odpuszczenie grzechów, a kto szanuje matkę, jakby skarby gromadził. Kto czci ojca, radość
mieć będzie z dzieci, a w czasie modlitwy swej będzie wysłuchany. Kto szanuje ojca, długo
\
yć będzie, a kto posłuszny jest Panu, da wytchnienie swej matce. (Syr 3, 2-6)
Synu, wspomagaj swego ojca w starości, nie zasmucaj go w jego \
yciu. A jeśliby nawet
rozum stracił, miej wyrozumiałość, nie pogardzaj nim, choć jesteś w pełni sił... Kto porzuca
ojca swego, jest jak bluz
nierca, a przeklęty przez Pana, kto pobudza do gniewu swą matkę.
(Syr 3,12-13. 16)
2219 Szacunek synowski sprzyja harmonii całego \
ycia rodzinnego; obejmuje on tak\
e
związki między braćmi i siostrami. Szacunek wobec rodziców opromienia całe środowisko
rodzinne.  Koroną starców  synowie synów (Prz 17, 6).  Z całą pokorą i cichością, z
cierpliwością, znoście siebie nawzajem w miłości (Ef 4, 2).
" Metoda  słoneczka
" Praca w grupach
" Znalezienie we wskazanych wy\
ej numerach KKK odpowiedzi na pytanie: w jaki sposób
okazywać cześć rodzicom?
Pytanie to zostaje umieszczone na kole, które zostanie póz
niej otoczone przez uczestników
siedmioma  promieniami . Będą nimi kartki z poszczególnymi numerami Katechizmu, które na
odwrotnej stronie zostaną zapisane przez grupę zdaniem (hasłem) odwołującym się do danej
propozycji okazywania czci rodzicom. Tak zbudowane  słoneczko (warto, by kartki miały kolor
\
ółty) zostaje przyklejone na arkusz papieru.
Zakończenie
" Modlitwa prośby, w której poszczególnymi wezwaniami będą zdania zapisane przez
uczestników na promieniach słońca.
"  Słowo \
ycia
Przedłu\
eniem spotkania w tygodniu mo\
e być propozycja zabrania do domu jednego z tekstów
biblijnych wskazanych przez analizowany fragment Katechizmu. Nale\
y je umieścić na
pojedynczych paskach papieru, które uczestnicy losują między sobą (zał. 10.3). Teksty mogą się
powtarzać, w zale\
ności od liczby uczestników. Proponujemy, by umieścić to zdanie na widocznym
miejscu tak, by było ono natchnieniem dla okazywanej rodzicom czci.
 5
 Słowo \
ycia o czci dla rodziców
 Z całego serca czcij swego ojca, a boleści rodzicielki nie zapominaj! Pamiętaj, \
e oni cię
zrodzili, a có\
im zwrócisz za to, co oni tobie dali? (Syr 7, 27-28)
 Strze\
, synu, nakazów ojca, nie gardz
nauką matki... Gdy idziesz, niech one cię wiodą,
czuwają nad tobą, gdy zaśniesz; gdy budzisz się  mówią do ciebie (Prz 6, 20-22)
 Syn mądry miłuje karcenie, naśmiewca nie słucha nagany (Prz 13, 1)
 Dzieci, bądz
cie posłuszne rodzicom we wszystkim, bo to jest miłe w Panu (Kol 3, 20)
 Kto czci ojca, zyskuje odpuszczenie grzechów, a kto szanuje matkę, jakby skarby
gromadził (Syr 3,3)
 Kto czci ojca, radość mieć będzie z dzieci, a w czasie modlitwy swej będzie wysłuchany
(Syr 3,4)  Kto szanuje ojca, długo \
yć będzie, a kto posłuszny jest Panu, da wytchnienie swej
matce (Syr 3,6)
 Synu, wspomagaj swego ojca w starości, nie zasmucaj go w jego \
yciu. A jeśliby nawet
rozum stracił, miej wyrozumiałość, nie pogardzaj nim, choć jesteś w pełni sił (Syr 3,12-13.
16)