5. WA
AŚCIWOŚCI SYSTEMU NA PODSTAWIE WYBRANEGO ZAKA
ADU
PRZEMYSA
OWEGO [np. Górażdże]
System jest to wszelki skoordynowany wewnętrznie i wykazujący określoną strukturę układ elementów.
Rozpatrywany od zewnątrz jest całością, a od wewnątrz jest zbiorem, do którego przynależność warunkują
związki wzajemnej zależności między wszystkimi elementami
wejście ą� wyjście ą�
-materia ą� -materia ą�
system
-energia ą� -energia ą�
-informacja ą� -informacja ą�
Własności systemu można ogólnie wyrazić następująco:
1. jest zintegrowanym zbiorem struktur i procesów materialnych, energetycznych i informacyjnych.
2. można wyróżnić składniki, które nazywamy podsystemami.
3. systemy, podsystemy i ich odpowiednie składniki wykazują hierarchiczną strukturę sterowania
(kierowania - jeżeli dotyczy ludzi występujących w systemach).
4. istnieją określone ogólne cele systemu oraz poszczególnych jego podsystemów i ich składników. Cele
podsystemów mogą być względem siebie konfliktowe.
5. system wykazuje zdolność osiągania swego celu ogólnego w warunkach konfliktów celów jego
podsystemów (wykorzystywanie hierarchicznej struktury sterowania).
6. każdy system ma wejście i wyjście, które wiążą go z otoczeniem systemu. Wejście i wyjście systemu
rozumiane są dwojako: jako miejsca fizyczne (geometryczne) i jako wielkości (np. materia, energia, lub
informacja - i ich charakterystyki).j
7. zmiana rozmiarów wejść na rozmiary wyjść (stanowiących cele systemu) jest uwarunkowana procesami
wewnętrznymi systemu, które można rozpatrywać jako operatory.
Traktując zakład przemysłowy jako system, wyróżniamy w nim zazwyczaj składowe:
- podsystemy, tj. wydziały produkcyjne, pomocnicze, usługowe: zajmuje się produkcją cementu, betonu i
kruszywa
- zespoły, tj. oddziały, kompleksy, linie produkcyjne: łamiarnie, młynownie i suszarnie, baseny szlamowe,
zbiorniki korekcyjne lub homogenizacyjne, piecownie, pakownie oraz kominy (obiekty produkcyjne)
- podzespoły: kompresorownie, kotłownie, podstacje elektryczne, warsztaty, odlewnie, elektrowozownie,
obiekty gospodarki wodnej: studnie, ujęcia, zbiorniki, składy paliw płynnych, garaże, budynek straży
pożarnej, laboratoria (obiekty pomocnicze)
- agregaty
- maszyny i urządzenia jednostkowe: stacje przeładunkowe, konstrukcje nośne urządzeń transportu
wewnątrzzakładowego: stacje wyładowcze surowca, załadowcze cementu
- składniki elementarne
całość zakładu (kooperacja + powiązania rynkowe i gospodarcze)
A  funkcje podstawowe: B  funkcje uboczne
- produkcja podstawowa - administracyjno-gospodarcza
- uboczna - dział badawczy i postępu technicznego
- pomocnicza - szkolenie
- gospodarka magazynowa - dział kulturalny
- socjalno sanitarne
- urządzenia zewnętrzne
Można wyróżnić trzy zasadnicze rodzaje otoczenia zakładu przemysłowego, traktowanego jako system:
a) fizyczne, np. teren, klimat, zasilanie energetyczne, drogi transportowe
b) ekonomiczne (gospodarcze), np. rynek, programy i plany gospodarcze, polityka finansowo-kredytowa:
produkty firmy dostępne w całym kraju, działalność firmy obejmuje organizację i logistykę sprzedaży
produktów, promocję i reklamę, doradztwo technologiczne;
c) socjalne (środowisko ludzkie): pracownicy, nadzór, laboratorium, przedstawiciele terenowi
Istotną sprawą jest potrzeba optymalnego wyważenia poszczególnych faz istnienia zarówno całego
systemu, jak i jego struktur oraz zsynchronizowanie okresów fizycznego starzenia się ekonomiczno-
technicznego składników struktur i realizowanych w nich procesów technologicznych.
Cykl istnienia systemu można, w sposób ogólny, przedstawić następująco:
Sformułowanie potrzeby ą� powstawanie systemu ą� eksploatacja systemu ą� dostosowanie (rekonstrukcja
i modernizacja) systemu ą� wygasanie zdolności użytkowej ą� złomowanie systemu
6. BUDOWLANY PROCES INWESTYCYJNY - CHARAKTERYSTYKA
Budowlany proces inwestycyjny- ogół czynności związanych z realizacją inwestycji budowlanej, od
programowania do przekazania inwestycji do eksploatacji (budownictwo przemysłowe). Cykl inwestycyjny
- okres niezbędny do realizacji ogółu czynności składających się na proces inwestycyjny.
Fazy procesu inwestycyjnego: programowanie, planowanie, projektowanie, wykonawstwo, rozruch (dla
inwestycji produkcyjnych i przemysłowych).
Uczestnicy budowlanego procesu inwestycyjnego: inwestor (szykuje wniosek lokalizacyjny), inspektor
nadzoru inwestorskiego, projektant, kierownik budowy lub kierownik robót.
PROCES INWESTYCYJNY:
A  cykl przygotowania inwestycji: B  cykl realizacji inwestycji:
faza 1  analiza i ocena potrzeb faza 1  budowa
faza 2  programowanie inwestycji faza 2  wyposażenie inwestycji
faza 3  planowanie inwestycji faza 3  sprawdzenie i odbiór
faza 4  projektowanie inwestycji
Stadia procesu inwestycyjnego:
A  studium przedprojektowe:
1  sformułowanie i uzasadnienie celu inwestycji
2  wykonanie studiów analitycznych
3  określenie wstępnego programu przedsięwzięcia i jego wpływu na środowisko
4  uzyskanie lokalizacji inwestycji i ocena jej przydatności
5  nabycie praw do terenu
6  uzyskanie dokumentacji geodezyjno-kartograficznej
7  wykonanie inwentaryzacji technicznej
8  opracowanie różnego rodzaju koncepcji
9  uzyskanie wstępnych warunków technicznych przyłączenia do sieci zewnętrznych
infrastruktury technicznej
10- opracowanie finalnych założeń i biznes planu
B  stadium projektowe
1  opracowanie projektów budowlanych
2  uzyskanie wymaganych opinii, uzgodnień i sprawdzeń oraz pozwolenia na budowę
3  opracowanie projektu technologicznego inwestycji produkcyjnej oraz uzyskanie wymaganych
opinii i uzgodnień
4  opracowanie wykonawczych projektów budowlanych i technologicznych
5  opracowanie specyfikacji technicznej i kosztorysów inwestorskich
C  stadium realizacyjne
1  przeprowadzenie postępowań przetargowych i zawarcie umów z wykonawcami I dostawcami
inwestycji
2  zapewnienie odpracowania przez kierownika budowy planu bezpieczeństwa realizacji robót
budowlanych
3  opracowanie harmonogramów realizacji robót budowlanych i dostaw inwestycyjnych oraz ich
finansowania
4  zrealizowanie inwestycji, dokonanie odbiorów częściowych i rozruchu technologicznego
D  stadium powykonawcze:
1  odbiór końcowy i przekazanie do użytkowania gotowych obiektów budowlanych
2  wyegzekwowanie gwarancji jakości i rękojmi za wady wykonanych robót
3  rozliczenie końcowe kosztów inwestycji
7. Podejmowanie decyzji w trakcie planowania lokalizacji zakładu przemysłowego.
Planowanie lokalizacji zakładu przemysłowego ma na celu wybór miejsca budowy zakładu, które ze
względu na potrzeby ekonomiczno-techniczne i społeczno-gospodarcze zapewni najwłaściwsze warunki jego
eksploatacji i budowy.
Rozróżnia się dwie fazy podejmowania decyzji w tym zakresie: lokalizację ogólną, a następnie lokalizację
szczegółową.
Lokalizacja ogólna zakładu przemysłowego określa region lub miejscowość, w której zakład ma być
zbudowany; wyboru dokonuje inwestor na podstawie następujących przesłanek:
1.Zapewnienie wysokiej efektywności ekonomicznej i społecznej projektowanej inwestycji.
2.Zapewnienie ciągłości i niezawodności produkcji.
Lokalizacja szczegółowa zakładu ma na celu ustalenie miejsca budowy zakładu.
Czynniki lokalizacyjne
1.Naturalne własności terenu, tj. jego budowę geologiczną, rzez
bę, warunki hydrologiczne,
klimatyczne, kierunki wiatrów, itp.
2.Usługi komunikacyjne, dostawy energii, wody, gazu, odprowadzenie ścieków, itp.
3.Położenie terenu zakładu w stosunku do innych terenów miasta czy osiedla uwzględniające
warunki bezpieczeństwa, szkodliwości czy uciążliwość zakładu przemysłowego dla otoczenia, powiązanie
z miejscami zamieszkania zatrudnionych, wzajemne powiązania zakładów przemysłowych, itp.
4.Przewidywane zmiany w bezpośrednim otoczeniu zakładu.
Zarówno lokalizacja ogólna, jak i szczegółowa zakładu przemysłowego powinny uwzględniać kierunki
wiatrów dominujące w danym regionie
Usytuowanie terenów przemysłowych uwzględniające działanie wiatru: a/ przemysł, b/ strefa zieleni,
c/dzielnice mieszkalne, d/ kolej, e/ rzeka
Czynnikiem decydującym o lokalizacji szczegółowej zakładu przemysłowego, jest jego szkodliwość dla
środowiska naturalnego człowieka. Charakter ścieków i emitowanych do powietrza atmosferycznego
zanieczyszczeń łączy się z projektowaniem i realizacją stref ochronnych wokół zakładów.
8. Perspektywiczne aspekty strefowania w zakładzie przemysłowym.
Strefowanie w zakładzie przemysłowym polega na łączeniu wydziałów produkcyjnych, administracyjnych,
pomocniczych i laboratoriów o jednakowym lub podobnym procesie technologicznym, w grupy, podgrupy
i wydziały. Umożliwia to bardziej ekonomiczne wykorzystanie instalacji przemysłowych oraz środków
transportowych, stworzenie lepszych warunków: ochrony przeciwpożarowej, wykorzystanie terenu, itp.;
stwarza również lepsze warunki przyszłej rozbudowy.
W zakładach przemysłowych wyróżnia się strefy:
a) obróbki gorącej,
b) obróbki zimnej,
c) pomocniczą,
d) energetyczną,
e) składową,
f) obróbki drewna,
g) wejściową,
h) transportu.
9. Blokowanie jako konsekwencja wad systemów rozproszonych
Wady zabudowy rozproszonej:
1.Koszty ogólne terenu pod urządzenia torowisk, dróg, przewodów doprowadzających i odprowadzających
wodę, gazociągów, itp. Są bardzo duże i zmieniają się w granicach od 20 do 40 % całkowitych kosztów
budowy zakładu.
2.Drogi dla transportu między budynkami są bardzo wydłużone, co wpływa na podwyższenie kosztów ich
eksploatacji oraz zwiększa możliwość wypadków i awarii na trasie.
3.Nadmierne wydłużenie przewodów instalacyjnych powoduje zwiększenie strat wskutek spadku ciśnienia
lub napięcia, w związku z czym wynika potrzeba instalowania dodatkowych stacji pomp, kompresorowni,
transformatorowni, itp. urządzeń.
4.Duża liczba małych budynków daje znacznie większą powierzchnię ścian zewnętrznych niż jeden obiekt
scalony, dlatego w rachunku ekonomicznym należy dla zabudowy rozproszonej z góry zakładać wyższe
nakłady inwestycyjne i eksploatacyjne oraz przewidywać większe zapotrzebowanie na energię cieplną,
chłodniczą, itp.
5.Zabudowa rozproszona stwarza na ogół mniejsze możliwości rozbudowy zakładu oraz wprowadzenia
zmian w technologii.
Konieczne okazały się inne rozwiązania projektowe, w których uwzględniono by zasadę:
a) właściwego wykorzystania terenu przemysłowego,
b) racjonalnej organizacji struktury produkcyjnej (np. uszeregowanie maszyn dla metody
potokowej),
c) skrócenia, oraz bezkolizyjnego rozmieszczenia, dróg transportu i zaopatrzenia
wewnątrzzakładowego.
(Zblokowane budynki przemysłowe są to obiekty, w których funkcje podstawowa i pomocnicza, jednego
lub kilku oddziałów lub wydziałów produkcyjnych są połączone w zespół pod wspólnym dachem, o ile jest
to uzasadnione technicznie, zgodne z prawem budowlanym i wymaganiami higieny pracy. Z zabudowy
zblokowanej powinny być wyłączone i usytuowane oddzielnie:
1.Urządzenia wpływające ujemnie na produkcję podstawową z powodu wydzielanych gazów, par, pyłów,
nadmiaru ciepła oraz powstających wstrząsów, hałasów, itp. czynników, które nie mogą być w danym
przypadku zlikwidowane u z
ródła ich powstania w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony.
2.Obiekty, w których przebiegają procesy związane z produkcją materiałów grożących
niebezpieczeństwem wybuchu lub pożaru (np. wyrób gazoliny, przeróbka nitro, itp.), oraz magazyny na te
produkty.
3.Obiekty wymagające, ze względu na rodzaj produkcji, specjalnego rozwiązana budowlanego, np. braku
obudowy lub obudowy częściowej urządzeń technologicznych.
4. Budynki służące straży przemysłowej i pogotowiu technicznemu. Przewidując dalszy rozwój zakładu
należy tak zaprojektować lokalizację obiektów oraz ich powiązanie z siecią transportu, komunikacji i
zaopatrzenia, aby była zagwarantowana nie tylko ciągłość procesów produkcyjnych, ale i możliwość
prawidłowej rozbudowy zakładu.)
10. Grupowanie różnogałęziowe
Zasady łączenia różnych zakładów na wspólnym terenie:
1) Zakłady nie mogą sobie wzajemnie przeszkadzać. Posiadają podobne wymagania pod
względem obudowy.
2) Należy pamiętać o wymaganiach wynikających ze specjalizacji i koncentracji produkcji oraz
uporządkowaniu funkcji podstawowej i pomocniczej.
3) Procesy produkcyjne powinny przebiegać na bazie tych samych materiałów i nośników
energii.
4) Rozwiązania powinny być maksymalnie uniwersalne i elastyczne
5) Zakłady z niebezpieczeństwem pożaru lub wybuchu oraz zakłady, w których występują
niebezpieczne wyziewy powinny być lokalizowane poza monoblokiem.
6) Urządzenia zewnętrzne takie jak transport, komunikacja i przyłącza sieci zaopatrzenia
powinny być użytkowane wspólnie.
7) Obiekty pomocnicze (takie jak służba zdrowia) powinny podlegać zasadzie blokowania.