skanuj0002 (214)

nej potrzeby autonomii, eksplorowania świata i niezależności dorastających dzieci, a jednocześnie zaspokajanie w dalszym ciągu istniejącej potrzeby pomocy i wsparcia. Jest to podstawowy warunek w miarę łagodnego przejścia przez tmdrijf okres budowania stosunków z dorastającymi dziećmi na nowych zasadach. Ta faza w rozwoju rodziny jest trudna dla rodziców także dlatego, że oni sami wchodzą w truchąr okres nazywany kryzysem wieku średniego. Czasami zdarza się, że rodzice obsefl wując proces wchodzenia w dorosłość własnych dzieci, paradoksalnie przeżywaj^H nowo dylematy i rozterki z okresu własnego dorastania. Ponadto obserwacje te stają się niekiedy źródłem gorzkiej refleksji, jak wiele czasu upłynęło od momentu,wdj byli w wieku własnych, dorastających obecnie dzieci.

Na wiek średni rodziców przypada jeszcze jedna faza w rozwoju rodziny*, któri czasami określa się jako fazę „opuszczonego gniazda”. Do niedawna nie byli podstaw do wyróżniania tej fazy w rozwoju rodziny, ponieważ - w zwiądł z wyższymi wskaźnikami przyrostu naturalnego oraz krótszafniż obecnie przecięfl długością życia ludzi - rodzice zajmowali się wychowaniem i opieką nad dziećnB prawie do końca swojego życia. Obecnie dzieci opuszczają dom, gdy rodzice idajj przed sobą jeszcze prawie dwudziestoletni okres aktywności zawodowej. Częsł sytuacja ta jest bardzo trudna dla rodziców, którzy starają się za wszelką cenę odroczyć moment „odejścia” dzieci, wyrządzając im tym samym krzywdę. Czaseł pozostają z uczuciem pustki i smutku, gdy ich usiłowania nie przynoszą rezultat* a oni sami nie potrafią pogodzić się z faktem odejścia dzieci z domu. Jak pokazał badania i praktyka terapeutyczna, te reakcje są częstsze u kobiet niż u mężczyzn. Kobiety w większej mierze zaangażowane są w wychowanie dzieci oraz w większym stopniu utożsamiają się z rolą rodzinną. Należy jednak zaznaczyć, że więk-l szość kobiet spostrzega sytuację opuszczenia domu przez dzieci jako swego rodzal ju wyzwolenie i okazję do zaangażowania się w bardziej atrakcyjne i rozwijające działania (Bamett, 1985). Syndrom „opuszczonego gniazda” występuje czasanS wśród ojców, szczególnie tych, którzy czynią sobie wyrzuty, że nie spędzali więc* czasu z dziećmi, gdy jeszcze były małe (Rubin, 1979).

7.3.2. Opieka nad starzejącymi się rodzicami

W wieku średnim zmieniają się również stosunki z własnymi starzejącymi.się rodzicami. Stosunki te nie mają charakteru stałego i często odzwierciedlają złożona historię wzajemnych związków. W tym wieku, niekiedy po raz pierwszy, spostrzł ga się własnych rodziców w sposób bardziej realistyczny, z większą tolerancją dla ich wad i słabości, jako osoby, które oczekują wsparcia i pomocy. Utrata zdrowia fizycznego lub samowystarczalności finansowej rodziców często prowadzi dój konieczności wzięcia za nich całkowitej odpowiedzialności. Czasami dochodS wtedy do kolizji między interesami i potrzebami wymagających opieki rodzicół oraz współmałżonka i będących na progu dorosłości dzieci. Większość badań pokal żuje, że mimo dużego prawdopodobieństwa zaistnienia tego rodzaju trudnych sytiil acji i wyborów, obustronne więzi stają się coraz silniejsze (Cicirelli, 1977; Cantoll 1983). Badania wskazują również, że opieka dzieci nad starzejącymi się rodzicanljj

244