Utwory Hanny Krall i Kazimierza Moczarskiego - reportaż, literatura faktu

Hanna Krall:
"Reportaż nie znosi fikcji". I nie ma fikcji w reportażu Hanny Krall. Autorka
dotarła tam, gdzie można. Osobiście poznała bohaterów swojego dzieła - i ile
żyli. Użyła podstawowych form: wywiadu i relacji odautorskiej. Dopiero we
wnętrzu tych gatunków zawarła rozmowę, opis, informację. Reportaż jest zwięzły,
jego materia to fakt, obraz, sytuacja, lecz "podane" komunikatywnym językiem,
nawet gdy dotykamy specjalistycznych, medycznych dziedzin. O technice
pisarskiej wypowiedziała się sama pisarka. Hanna Krall dokonuje "odwirowania
rzeczy nieważnych", "wskazuje palcem" określony problem. Tylko w takiej formie
cierpienie i tragizm Żydów getta, walka o godność, opowieść o bohaterstwie i
przyjaźni mogą być prawdziwe.

Kazimierz Moczarski:
Forma utworu wynika z okoliczności, w jakich powstał. Ponieważ punktem wyjścia
i podstawą do jej napisania były rozmowy prowadzone przez Moczarskiego z
Jurgenem Stroopem, istotą kompozycji będzie dialog. Natomiast fakt, że ową
rozmowę spisywał autor z perspektywy czasu i Stroop mówił o wydarzeniach ze
swojej przeszłości, sprawia, że mamy też do czynienia z relacją wspomnieniową.
Kłopot przy konstrukcji dialogowej pojawia się z określeniem narratora. Tu
możemy mówić o narracji przechodniej. Oddzielną kwestią są zabiegi
beletrystyczne w książce. Owszem, mimo że mówimy o dokumencie i wiernej
relacji, należy zauważyć literackość utworu. Beletryzacji dokonuje Moczarski
poprzez plastyczność opisów przyrody, operowanie cytatami, refleksją
filozoficzną, ułożeniem wydarzeń w fabułę o dramatycznym przebiegu.
Sumując możemy powiedzieć, że "Rozmowy z katem" są literaturą faktu, dokumentem
o rzetelnej faktografii, relacją z przeprowadzonej rozmowy - a zatem dialogiem,
który jest główną metodą konstrukcji, choć czasem przyjmuje postać monologu