Barok - ściąga




























Ahoj, to brzmi Doomnie!






  Sciaga.pl > Prace
> Barok
>
Home | Reklama | Info | Mail




































Barok -
ściąga










kategoria:   J.polski
zakres:   Barok
dodano:   2000-02-03




Charakterystyka baroku w Polsce port. - barroco
- nieregularna perła fr - barroque - dziwaczny Prof. Czesław
Hernas dzieli barok na następujące etapy: barok wczesny
(1580 -1620) barok dojrzały (1620 - 1670) barok późny (1670
- 1730 (60)) Jak widać w baroku mieści się cały wiek XVII, a nie
były to czasy spokojne, lecz lata wojen politycznych i religijnych.
W Polsce jest to powstanie Chmielnickiego i "potop" szwedzki oraz
wojny z Turcją. Było to stulecie pełne dramatów i napięć, pełne
śmierci, pożarów i grozy. Rozpadł się harmonijny ład renesansu,
ludzie stanęli wobec wewnętrznego dramatu: jaką postawę zająć wobec
świata, który jest tak zmieniony i kiedy życie trwa tak krótko? Czy
godzić się z jego ulotnością? Czy może szukać tego co trwałe?. I oto
bohater nowej epoki to człowiek postawiony wobec przemijalności,
poszukujący wartości trwałych i pewnych, dlatego zwrócony do
religii, bliski ideałom wieków średnich. Tło
społeczno-polityczne i kulturowe baroku: Oświata - wraz ze
zwiększeniem ilości szkół i ich rozwojem, przybywa ludzi
wykształconych . Więcej ludzi ma dostęp do nauki i bierze się za
pisarstwo. Upada znaczenie szlachty średniej, a do głosu dochodzi
wielka magnateria. Literatura - 4 nurty : dworski (Jan
Andrzej Morsztyn), rozwijający się na dworach magnackich i
królewskim. Ten typ literatury uprawiany był na wzór europejski,
zwłaszcza modna stała się poezja włoskiego Marina, którego
naśladowali polscy poeci. Poezja dworska miała więc zaskakiwać
odbiorcę, dowodzić mistrzostwa autora, wreszcie bawić i
uatrakcyjniać uczty i rozmaite dworskie spotkania.
sarmacko-szlachecki (Pasek, Potocki) - charakterystyczny dla
szlacheckich dworów ziemiańskich, odległych od miast tętniących
własnym życiem, kultywującym własne tradycje. Literatura tego nurtu,
odmiennie niż nurt dworski przykładała ogromną wagę do rodzimych
tradycji, wręcz tworzyła własną szlachecką ideologię i swój polski
rodowód uznawała za najważniejszy. Nurt ten nazywa się także
sarmackim, od słynnej teorii o sarmatach, bardzo rozpowszechnionej w
XVIIw. i odziaływującej na późniejsze epoki.
mieszczańsko-plebejski (Piotr Baryko). Bohaterem tej poezji jest
człowiek - jego miejsce w społeczeństwie, jego postawa wobec
konfliktów i uroków miast. Przedmiot rozważań stanowią także
uniwersalne prawa ludzkie. sowizdrzalski (żacy i ich
nauczyciele) - człowiek epoki baroku charakteryzuje się: zawężonymi
horyzontami myślowymi, rozdwojeniem wewnętrznym w sprawie głównych
celów człowieka.
--------------------------------------------------------------------------------
Mikołaj Sęp-Sarzyński M. Sęp-Sarzyński
to poeta tworzący w latach siedemdziesiątych XVI wieku. Zmarł mając
31 lat. Jego twórczość stoi na pograniczu renesansu i baroku.
Renesansowe zainteresowanie się człowiekiem jest połączone z
refleksjami filozoficzno- religijnymi. Wyrazem rozdarcia
wewnętrznego człowieka baroku, są występujące w jego sonetach motywy
zwątpienia, obsesja śmierci, rozważania nad rozdwojeniem natury
człowieka. "Sonety". prekursor baroku
reprezentuje nurt poezji filozoficznej. W swej twórczości stawia
pytanie o to, kim jest człowiek, jakie zajmuje miejsce wśród innych
bytów podmiot liryczny utworów Sępa: samotna jednostka pragnąca
zrozumienia sensu istnienia, lecz zagubiona wśród niepojętych znaków
boskiego panowania nad światem. Obecny motyw "rozdwojenia, pomiędzy
wartościami ducha, a żądzami ciała wizja świata: jako miejsce
walki - ścierania się dobra i zła. Świat niepokojący pełen
niebezpieczeństw. Życie to nie spokój i harmonia, ale ciągłe
zmagania się z samym sobą. Jedynym ratunkiem dla zagubionego
człowieka jest Bóg. "O nietrwałej miłości rzeczy świata tego".
wyróżnia się dwa rodzaje miłości nietrwała - do
ziemskich dóbr i wartości (są nimi złoto, sława, władza, ludzka
miłość, uroda) trwała - jej obiektem jest Bóg "O wojnie
naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem".
motyw zmagań człowieka z szatanem dualizm natury
ludzkiej - człowiek musi ciągle wybierać między świętością i
grzechem, wyrzeczeniem i urokami życia. Jest on "Wątły, niebaczny,
rozdwojony w sobie" Bóg stanowi jedyne oparcie dla człowieka
Sęp daje wyraz dramatycznej rozterce, świadomości rozdarcia
między potrzebami ducha i ciała. Przeraża poetę samotność człowieka
we wszechświecie - jego los na ziemi przedstawia jako nieustanną
walkę z grzechem i szukanie pomocy w łasce bożej, dzięki której
człowiek może dostąpić ocalenia.
--------------------------------------------------------------------------------
Klasycyzm francuski XVII wieku
Dominującym kierunkiem w lit. i sztuce francuskiej XVII w. był
nie barok lecz klasycyzm. Nawiązywał on do sztuki starożytnej i
renesansowej. U jego podłoża był racjonalizm (kierunek filozoficzny
gloryfikujący wartość rozumu). Za jego twórcę uważa się filozofa
Kartezjusza, który istotę swoich przemyśleń zawarł w zdaniu "Cogito
ergo sum" (myślę, więc jestem). Pod wpływem racjonalizmu klasycyzm
zakładał: jasność myśli, przejrzystość konstrukcji utworu, równowagę
między formą a treścią, przedstawiania uniwersalnych elementów
natury ludzkiej, ukazanie prawdy o człowieku, przedstawianie faktów
prawdopodobnych, zgodnych z wyobrażeniami ludzkimi. Klasycy
zachowali 3 klasyczne jedności : jedność miejsca, czasu i akcji
(starożytność). Dbali o piękno języka i stylu. Najwyżej cenili
tragedię , a jej treść wypełniali historią lub mitologią.
Przedstawiciele: Jean Racine - tragediopisarz Pierre
Corneille - autor tragedii, tragikomedii i komedii La Fontaine -
bajkopisarz Moliere - "Skąpiec" i inne - komediopisarz
Mikołaj Boilean - teoretyk literatury, autor "Sztuki
poetyckiej". Pierre Corneille jest uważany za ojca
teatru francuskiego. Napisał wiele dramatów z których najbardziej
popularny do dziś był "Cyd". Temat "Cyda" został zaczerpnięty ze
średniowiecznej Hiszpanii Cyd - Rodryk żył w XI wieku i był
naczelnym wodzem króla Kastylii, był symbolem wzoru rycerza
opiewanego w wielu pieśniach.
--------------------------------------------------------------------------------
Walka dwóch uczuć: miłości i obowiązku
(honoru) na podstawie "Cyda" Bohaterowie: Roderyk ; Diego -
ojciec Roderyka ; Gomes - ojciec Chimery; Chimera - kochanka
Roderyka ; Sankty - kochający Chimerę; Królewna Bohaterowie
przeżywają trudne dylematy - Roderyk musi wybierać między
obowiązkiem wobec ojca, honorem a uczuciem. Chimena także miota się
między miłością do zabójcy ojca, a powinnościami córki. Nawet
Królewna zakochana w Roderyku musi wybierać między dumą, obowiązkiem
wobec rodu królewskiego, władzą - a miłością do Roderyka. Wszystko
dobrze się kończy dzięki królowi. Przejawy walki miłości i
obowiązku: Uczucia królewny do Roderyka hamowane przez
rozum, nakazujący jej wiązać się z młodzieńcem z rodu Królewskiego.
Rozterki Roderyka zobowiązanego do walki z Gomesem w obronie
honoru rodowego; (Przypomina to dylemat Hamleta) Chimena mimo
miłości do Roderyka po stracie ojca domaga się kary u króla dla jego
zabójcy ( przeżywa wielki dramat, gdyż kocha Cyda i nienawidzi go )
Niemal do końca dramatu Chimena na przemian będzie ujawniać
miłość do Roderyka i żądać ukarania go Tuż po pojedynku z
Gomesem i jego śmierci, przybyłego do komnaty Chimeny Roderyka
bohaterka powitała bardzo chłodno, choć nie taiła przy tym swoich
uczuć. Omdlenie na wieść o śmierci Roderyka w walce z Maurami
oraz radość po jego pojawieniu się przed nią dowodzą ustawicznej
walki jej uczuć. Zaproponowany przez Chimenę pojedynek i
szczęśliwe dla Roderyka jego zakończenie przesądza o zwycięstwie jej
miłości nad obowiązkiem żądania kary dla kochanka. Roderyk po
zabójstwie Gomesa, potępiony przez Chimenę i równocześnie dumny ze
spełnionego obowiązku wobec ojca jedyne wyjście widział w śmierci,
toteż z ochotą udał się na wojnę z Maurami nie lękając się utraty
życia. W dramacie triumfuje miłość Roderyka i Chimery. Jednak są
bohaterowie, którzy cenią honor, do których należą Królewna i Diego.
--------------------------------------------------------------------------------
Skąpiec" Moliera jako komedia charakterów.
Wiele komedii Moliera ma tytuły wskazujące na to, że
najważniejszy w nich jest portret jakiegoś człowieka : "Świętoszek",
"Chory z urojenia" itp. Pisarz konstruował te postacie w ten sposób,
że miały one cechy indywidualne, a jednocześnie stawały się typem
uosabiającym jakąś główną cechę. Jan Molier napisał 31
komedii, większość z nich to komedie charakteru, czyli w każdym
utworze autor rozważa jedną wadę ludzką, np. skąpstwa. Autor napisał
dramat na podstawie "Garnka" Planta. Przejawy skąpstwa
Harpagona: obarczenie Anzelma kosztami ślubu córki
odmówienie posagu córce posądzenie służących o kradzież
pozwolenie synowi na ślub z Marianną w zamian za odzyskanie
szkatułki. zdenerwowanie spowodowane plotkami o jego skąpstwie
znajdowanie pretekstów aby nie wypłacić służbie pieniędzy.
obawa o szkatułkę zakopaną w ogrodzie korzystanie z usług
Frozyny bez zapłaty skąpienie potraw i pieniędzy na ucztę
utrzymanie służby tylko dla prestiżu służący spełnia rolę
stangreta i kucharza rozkaz aresztowania całego miasta po
kradzieży pieniędzy. ogromna rozpacz po utracie szkatułki
niedożywienie zwierząt lichwiarstwo skąpstwo wobec
dzieci gaszenie niepotrzebnych świec pieniądze traktował
jako dar boży Skąpiec jako komedia rodzinna. Opisać stosunki w
rodzinie Harpagona i wpływ skąpstwa na atmosferę w domu. Harpagon
nie okazuje miłości do swoich dzieci, nie okazuje nawet zwykłego
ojcowskiego zainteresowania dziećmi. Zajęty jest wyłącznie własnym
majątkiem. Liczy tylko na szybkie ich ożenki i pozbycie ich się z
domu. Przez takie postępowanie dzieci nie lubią go, traktują jak
wroga.Atmosfera w domu jest pełna podejrzliwości i wzajemnej
niechęci.
--------------------------------------------------------------------------------
Barokowe kontrasty u Daniela Naborowskiego
D.Naborowskiego można śmiało nazwać poetą, który łączy barokową
formę wiersza (z całym wymaganym w tej epoce wyrafinowaniem,
kunsztem i zaskoczeniem) z istotną poważną tematyką. Jest ona typowa
dla baroku, koncentruje się ona na zagadnieniach: człowiek -
kim jest, czym jest ludzkie ciało a czym dusza życie i jego
cechy - przemijalność, nietrwałość, kruchość czas - jego
destrukcyjna niszcząca siła. D. N. rozpatruje w swej poezji tę
problematykę, szuka najlepszej formy, by wyrazić przemyślenia, lecz
prezentuje nie rozpacz, nie trwogę istnienia, lecz pogodzenie się z
wyrokami Boga. wystarczy przegląd jego wierszy aby utwierdzić się w
tym przekonaniu. "Krótkość żywota" - ukazuje nietrwałość ludzkiego
żywota. Przemijalność całych pokoleń poeta ująć w trafnej syntezie
"Był przodek, byłeś ty sam, potomek się rodzi". Definicja "Żywota
ludzkiego" złożona jest z takich pojęć jak "wiatr, głos, dźwięk
itp." tak ulotnych w naszej rzeczywistości. Wiersz przynosi chwilę
refleksji nad sprawą, o której człowiek nie pamięta i nie chce jej
sobie uświadomić: iż jest śmiertelny. "Cnota grunt
wszystkiemu" - "uderza" w odbiorcę rozbudowana anafora: 14 wersów
rozpoczyna się od słów "nic to". Niczym są tu różne ziemskie
wartości, do których głupi człowiek przykłada wagę - kosztowny
pałac, jadło pyszne, uroda kobiet, bogactwo i metale szlachetne,
popularność i błyskotliwość itp. - wszystko to jest przemijalne i
nietrwałe, wszystko to jest marnością. Jednak jest coś trwałego -
jedyną rzeczą trwałą jest cnota - czyli prawość w życiu i wierność
Bogu. Tylko to zapewnia nieśmiertelność, pogląd ten potwierdza
Naborowski także w krótkim utworze "Marność": "Nad wszystko bać
się Boga - Tak fraszką śmierć i trwoga" Poezja
Naborowskiego uwiecznia rozterki człowieka, który odczuwa swoją
przemijalność, szuka ona wartości trwałych, analizuje relacje
człowiek - Bóg, człowiek - czas, człowiek - świat. Można określić
twórczość D.N mianem twórczości metafizycznej i intelektualnej.
--------------------------------------------------------------------------------
Jan Andrzej Morsztyn - dworski nurt poetycki
reprezentant marinizmu (konceptyzmu) w literaturze polskiej
przedstawiciel poezji dworskiej w swej twórczości poszukiwał
nowych, zaskakujących odbiorcę form J. A. Morsztyn żył w latach
1620-1693. Całe dorosłe życie obracał się w wielkim eleganckim życiu
dworów. Zajmował się dyplomacją. Cała jego twórczość zebrana była w
dwa tomy "Lutnia" i "Kanikuła albo Psia gwiazda". Wzorował się on na
Gianbattista Marinim. Jednym z jego utworów jest wiersz miłosny pt.
"Sonet do trupa". Porównuje tu młodego, zakochanego mężczyznę do
trupa(podobna jest bladość obu, różni ich fakt, że jeden przeżywa
męki, a drugi nie). Pokazuje różnice i podobieństwa pomiędzy nimi.
Na koniec wnioskuje, że sytuacja trupa jest jednak lepsza, ponieważ
kochanek będzie się jeszcze musiał długo nacierpieć, według autora.
Innym jego utworem jest "Niestatek" - Jest to utwór żartobliwy, w
którym autor odchodzi od petrarkizmu, w sposobie pokazywania
kobiety. Wiersz konstruuje wyliczenie paradoksalnych sytuacji np.
zamknięcie wiatru w wór. Sens tego wiersza zawarty jest w ostatnim
wersie i ukazuje fakt, że piękne kobiety są niestałe w uczuciach.
"Prędzej nam zginie rozum i ustaną słowa Niźli będzie
stateczna która białogłowa" "Bierzmowanie" Autor w
wielu porównaniach ukazuje swą miłość do dziewczyny. Porównuje ją m.
innymi do ogniska. "Na Tomka " Wiersz mówi o chłopaku,
zamiast dziewczynie starał się przypodobać i pozyskać względy jej
rodziców. Bowiem nie chodziło mu o uczucia lecz o posag.
"Cuda miłości" Autor mówi w tym wierszu, jakim
pięknym uczuciem jest miłość, mówi, że przed miłością się nie można
obronić. Morsztyna fascynuje temat rozłąki, powtarza się często
motyw opisu kobiecej urody oraz motyw rozpaczy, zazdrości i innych
cierpień, które niesie ze sobą miłość. W miniaturach Morsztyna
zauważamy także psychologiczną odkrywczość i wrażliwość na drobne
niuanse uczucia. Liryka Morsztyna ma charakter kameralny, co stanowi
atmosfera salonu i kultury dworskiej.
--------------------------------------------------------------------------------
Wacław Potocki - krytyka stosunków
społecznych i patriotyzm poety. Poezja Potockiego należy do
nurtu sarmacko-szlacheckiego.Poeta często dotyka spraw szlachty i
państwa.Często poddaje krytyce wady narodu i rządzących.Potocki
wyznawał religię ariańską. W wierszu "Nierządem Polska stoi" ukazał
stan wewnętrzny państwa polskiego,które chyli się ku upadkowi,nikt
nie przestrzega praw.Praw jest tyle, że mogą służyć dzieciom do
zabawy.Wszyscy dbają o własne dobro, nie interesują się losem kraju.
Wiersz "Zbytki polskie" pokazuje wady społeczeństwa.Polacy myślą
tylko o zabawach, balach, wygodach życiowych. Przejmują obce wzory
zamiast szanować polską tradycję.Ojczyzna chyli się ku
upadkowi.Szlachta jednak żyje sama dla siebie i nie zdaje sobie
sprawy, że z upadkiem ojczyzny zginie też ona sama.W wierszu "Kto
mocniejszy ten lepszy" Potocki porusza problem nietolerancji
religijnej.Katolicy to silny lew,zaś arianie są podobni do małego
lisa, który nie może obronić się przed lwem.Wyrzucenie arian Potocki
uważa za bezprawie.Wiersz "Pospolite ruszenie" pokazuje obóz
wojskowy.Wczesnym rankiem napadają nań Kozacy. Jednak szlachta nie
broni się, gdyż jest za wcześnie."Transakcja wojny chocimskiej" to
epopeja o przebiegu bitwy pod Chocimiem w 1621r.Poemat opisuje
przebieg bitwy i rokowań. Całość przepojona jest duchem patriotyzmu.
Autor wierzy w Boga i jego pomoc w zwycięstwie nad poganami.
Patriotyzm widać w przemówieniu Chodkiewicza do żołnierzy.Prosi on o
obronę ojczyzny odwołując się do czasów przeszłych, choćby
Chrobrego.Z utworów Potockiego wyłania się obraz XVII wiecznej
Polski. Wiele jest w nich krytyki, bolesnej zadumy i pesymizmu.
--------------------------------------------------------------------------------
Pamiętniki Paska zwierciadłem epoki.
Poezja Paska należy do nurtu sarmacko-szlacheckiego.Poeta
napisał "Pamiętniki" około roku 1690.Pamiętniki i diariusze
zajmowały dość znaczną pozycję w literaturze XVII w. Dzięki
bezpośredniemu stosunkowi autorów do przedstawionych faktów są
znakomitym źródłem poznania ludzi i obyczajów tamtych
czasów.Pierwsza część zawiera opis przygód wojennych
Paska.Uczestniczył on w wielu wyprawach wojennych.Pasek opowiada o
walkach Czarnieckiego ze Szwedami w Polsce i Danii, o rokoszu
Lubomirskiego i o odsieczy Wiednia, którą przedstawił w oparciu o
relację jej uczestnika. Przedstawił obraz szlachcica-żołnierza,
który walczy dzielnie,ale ambicji do walki dostarcza mu chęć
zdobycia łupów, a nie miłość do ojczyzny.Pasek mówi też o odbytych
podróżach zagranicznych, które były wynikiem jego zainteresowań i
ciekawości.Pasek opisuje też mszę świętą, do której służył ze
zbroczonymi krwią wrogów rękami.Uczestniczył w licznych
ucztach.Lubił pojedynki i zwady z innymi.Przykładem jest uczta u
pana Jasińskiego, podczas której doszło do pojedynku Paska z
Nurzyńskim. Chytry Pasek, który nie chciał walczyć w obozie
wojskowym, wyszedł z niego, wiedząc, że rywal dogoni go.W końcu
Pasek zabił natręta i odciął rękę jego bratu.Jednak taki tryb życia
znudził mu się i Pasek zapragnął zmiany.W okolicach Krakowa upatrzył
sobie kandydatkę na żonę.W drugiej części opisuje swe zaloty i
decydującą rozmowę z ukochaną. Ta część "Pamiętników" zawiera
szeroki obraz życia ziemiańskiego i obyczajów szlacheckich. Autor
uważa ucisk chłopa za naturalny stan rzeczy.Swą klasę uważa za godną
przedstawicielkę narodu.Życie prywatne szlachty nacechowane jest
troską o dobrobyt i korzyści własne. Z "Pamiętników" wyłania się
obraz typowego sarmaty.Bohater lubi zabawy,pijaństwo,pojedynki
typowe dla ówczesnej szlachty."Pamiętniki" odzwierciedlają obraz
ludzi tamtej epoki. Są pisane barwnie, językiem potocznym,
wskazującym na gawędziarskie talenty autora.













ocena / komentarz /
sprawdzał: ???


Praca
jeszcze nie została oceniona





Autor: Mumin


Ocena : 3.5 








oceń
prace:
1 2 3 4 5 6


Home | Reklama | Info | Mail


Prace | Pomoc | Książki | Artykuły | News | Forum | Dzienniczek | Lista









O nas | Filozofia/Prywatność
| Napisz
do nas

Copyright 2000 The MotherShip
Poland Internet Holdings Sp. z o.o. Wszelkie prawa
zastrzezone