3582316649

Rozwój moralny- trzy sposoby pojmowania rozwoju moralnego.

Sposoby pojmowania rozwoju moralnego

W rozważaniach nad rozwojem możemy wyróżnić trzy szkoły myślenia, które odwołują się do trzech podstawowych metafor rozwoju (Langer):

-metafory organicznego wzrostu (teoria rozwoju jako dojrzewania)

-metafory maszyny (teoria uczenia się)

- metafory postępu w dyskursie i konwersacji (poznawczo-rozwojowa teoria rozwoju).

Metafora organicznego wzrostu została przyjęta przez przedstawicieli teorii pojmujących rozwój jako dojrzewanie. Ten sposób myślenia o rozwoju psychicznym jednostki przyjmuje na przykład psychoanaliza. W ujęciu takim utrzymuje się, że w rozwoju dziecka ujawnia się wrodzony wzorzec, a środowisko tworzy jedynie warunki dojrzewania jednostki. Dziecko przyrównywane bywa do rośliny, która właściwie pielęgnowana może w pełni rozkwitnąć. Rozwój to stopniowe ujawnianie się możliwości tkwiących w jednostce. Środowisko może sprzyjać ujawnianiu się tych możliwości, natomiast nie może wnieść do rozwoju żadnej nowej jakości. Dbając o rozwój moralny dziecka należy stworzyć odpowiednie warunki dla rozwoju wewnętrznego dobra, zalet społeczno-moralnych jednostki, równocześnie kontrolując wewnętrzne zło.

Metafora maszyny charakteryzuje teorie asocjacjonistyczne (bodziec - reakcja) oraz teorie społecznego uczenia się. W tym ujęciu rozwój jest wynikiem uczenia się i nauczania, a zasadniczą rolę odgrywa tu środowisko. Wiedza i wartości ulokowane są w kulturze, a następnie internalizowane przez dzieci poprzez naśladownictwo modeli (zachowanie dorosłych) lub bezpośrednie kształcenie z zastosowaniem nagród i kar. Zasadniczym celem wychowania jest przekazywanie dzieciom wiedzy, norm i wartości stanowiących dorobek poprzednich pokoleń. Moralność jednostki to efekt uczenia się społecznie aprobowanych ról i związanych z nimi norm, u podłoża których leżą określone wartości moralne. Rozwój moralny oznacza stopniowe wchodzenie w świat wartości, zasad i norm moralnych będących wytworem określonej kultury oraz stopniowe podporządkowanie się tym kulturowo zrełatywizowanym normom i zasadom.

Metafora postępu w dyskursie i konwersacji została przyjęta przez teorię poznawczo-rozwojowa. W tym ujęciu dziecko nie jest rośliną ani maszyną, ale filozofem aktywnie poznającym otaczający go świat. Proces rozwojowy nie jest prostym dojrzewaniem czy bezpośrednim uczeniem się, lecz jego istotą jest reorganizacja struktur psychicznych będących wynikiem wzajemnych oddziaływań organizmu i środowiska. Przez strukturę - podstawowy termin koncepcji poznawczo-rozwojowych -rozumie się ogólną zasadę opracowywania informacji lub łączenia zdarzeń. Rozwój poznawczy to wynik dialogu pomiędzy strukturą poznawczą dziecka, a strukturami środowiska. Związek dziecka z jego środowiskiem społecznym ma charakter poznawczy. Teoria poznawczo-rozwojowa usuwa rozgraniczenie między rozwojem społecznym i intelektualnym, traktując je jako równoległe aspekty transformacji strukturalnych występujących w rozwoju jednostki. Rozwój poznawczy stanowi konieczny, choć nie wystarczający warunek rozwoju moralnego. Osiągnięcia rozwojowe w zakresie myślenia logicznego nabierają nowego znaczenia w sferze rozumowania moralnego. Moralność, w tym ujęciu, nie jest wynikiem internalizacji ustalonych wartości kulturowych, ani efektem działania spontanicznych impulsów, ale raczej funkcją zrozumienia zasad i charakteru związków jednostki z innymi osobami w jej środowisku społecznym.