- limfocyty T w przeciwieństwie do limfocytów B odpowiadają tylko na antygeny związane z cząsteczkami prezentujących antygen (rozpuszczalne nie)
- fragment antygen u związany w rowku cz.MHC zwany jest agretopem
- cz.MHC Idasy I - charakter zamknięty - peptyd (8-10 aa) końcami zakotwiczony w kieszonkach w rowku może się uwypuklać (najczęściej uwypukla sięepitop)
- cz.MHC Idasy II - charakter otwarty - końce peptydu (13-17 aa) wystają po obu stronach rowka
- epitop łączy się z łańcuchami a i (i receptora TCR
- limfocyty T rozpoznają więc głównie 1-rzędową, być może i ll-rzędową struktiwę antygenów białkowych i liniowe determinanty
- immurtoglobuliny rozpoznają strukturę lll-rzędową, determinanty zarówno ciągłe jak i nieciągłe
- prezentacja z cz.MHC I - antygeny syntetyzowane w komórce prezentującej (prezentują prawie wszystkie komórki)
- prezentacja z cz.MHC II - antygeny pochłonięte przez komórkę drogą endocytozy (prezentują wybrane komórki)
- limfocyty T CD8+ - rozpoznają antygeny syntetyzowane w komórce prezentującej połączone z cz.MHC I
- limfocyty T CD4+ - rozpoznają antygeny pochłonięty przez komórki prezentujące połączone z cz.MHC II
Prezentacja antygenów z udziałem cz.MHC I
- antygeny endogenne (białka cytoplazmy, przeznaczone do wydzielania, białka błonowe i pasożytów wewnątrzkomórkowych)
- cz.MHC I powszechne w komórkach - prawie wszystkie mogą prezentować
- antygeny mikroorganizmów wewnątrzkomórkowych, głównie wirusów!
- wstępna proteoliza w cytoplazmie (proteasomy) i siateczce śródplazmatycznej, przedtem ubikwitynacja (do lizyny)
- w ubikwitynacji enzymy: aktywujące ubikwitynę, przenoszące i ligazy łączące ją z białkiem
- proteasomy w cytoplazmie i w jądrze kom (proteasom 26S - cylinder 20S i 2 kompleksy regulatorowe 19S)
- cylinder z 4 pierścieni: 2 zewnętrznych (7a) i 2 wewnętrznych (7{ł) z kanałem w środku
- 3 spośród 7 pod jednostek p aktywność: trypsynopodobna, chymotrypsyno podobna i kaspazopodobna (enzymy)
- kompleksy regulatorowe - miejsce przyłączenia poliii>ikwityny
- oligopeptydy z proteasomy rozkładane przez aminopeptydazy i endopeptydazy
- część z nich transportowana przez transporter TAP1 i TAP2 do siateczki śródplazmatycznej - łączenie z MHC I
- droga ta nie krzyżuje się z drogą endocytozy
- w procesie łączenia się 2 łańcuchów cz.MHC I ze sobą i z peptydem uczestniczą białka opiekuńcze: kalneksyna, kalretikuiina i tapasyna
- wiriey bronią się przed zniszczeniem zahamowaniem ekspresji cz.MHC I - komórki bez MHC I nie może prezentować antygenów limT i nie może być zniszczone przez limTc - niszczą je jednak przezornie komórki NK (sygnałem jest właśnie brak MHC I)
- INF y stymuluje ekspresję aktywatora proteasomu i syntezy 3 nowych podjednostek LMP-2, LMP-7 i MECL1 - tak zmieniony proteasom wykazuje wzmożoną aktywność i nazywany jest imm unoproteasomem
- prezentacja krzyżowa - komórka dendrytyczna prezentująca antygeny wirusowe nie misi być wirusem zakażona - może uzyskać te antygeny z fagocytozy zakażonej, może je prezentować z cz.MHC II i nietypowo z cz.MHC I
Prezentacja antygenów z udziałem cz.MHC II
- w prezentacji antygenów (peptydy i polisacharydy) egzogennych uczestniczą: komórki dendrytyczne, limB i makrofagi
- antygeny rozpuszczalne i nierozpuszczalne podlegają endocytozie w drodze pinocytozy (pić) i fagocytozy (jeść)
- endocytoza rozpoczyna się po związaniu się cząsteczki z odpowiednim receptorem
- powstają endosomy wczesne, późne i lizosomy poprzez zmniejszające się pH (pompa protonowa zależna od ATP)
- proteoliza zaczyna się we wczesnych endosomach - cząsteczki jeszcze nie na tyle pocięte, że mogą być prezentowane z MHC II
- proteazy cysternowe, serynowe i as pa rag i nia nowe, karboksylowe i metaloproteazy
- w endosomach (specjalny przedział MHC klasy II) odłączenie od cz.MHC peptyd u CUP (zabezpiecza przed przypadkowym wiązaniem peptydów endogennych w siateczce endoplazmatycznej) i przyłączenie obecnego w endosomach antygenu (pomagają HLA-DM i HLA-DO)
- komplesky powstałe z połączonej MHC i antygenu wędrują do błony komórkowej, mogą być jeszcze przycinane antygeny
- prezentacja w połączeniu z MHC II obejmuje: antygeny obce, autoantygeny komórek prezentujących i innych organizmu
- jedna komórka może prezentować wiele różnych antygenów jednocześnie, przez różne MHC
Prezentacja antygenów przez cząsteczki CDI
- pod względem budowy cz.CDl przypominają cz.MHC I (łańcuchy ol, a2, a3 połączone z p2-makrogk>buliną)
- rowek obszerny i hydrofobowy
- cz.CDl a, b i c na profesjonalnych komórkach prezentujących antygen, cz.CDl d także na innych
- z udziałem endosomów prezentują one limT antygeny o charakterze gliko- i fosfolipidów mikroorganizmów i własne
- prezentacja niezależna od białek TAP jak i HLA-DM, uczestniczą sapozyny i apoE
Komórki prezentujące antygen
- prezentacja antygenów w połączeniu z cz.MHC I - rozpoznanie komórki przez limTc i jej zniszczenie
- prezentacja antygenów w połączeniu z cz.MHC II - prezentacja limTh tylko przez niektóre komórki
- komórki prezentujące antygen: komórki dendrytyczne, makrofagi i limfocyty B mogą prezentować obiema drogami
Komórki dendrytyczne:
- długie wypustki przypominające dendryty i wy piętki blaszkowate w ciągłym ruchu, dwie główne populacje znane:
komórki dendrytyczne limfoidalne (wydzielają duże ilości interferonów typu I [IFN-cs,-{),-«)]) komórki dendrytyczne mieloidalne (wydzielają 11-12 i preferencyjnie indukują aktywacją limThl)
- różnicowanie ich stymulują: IM-, GM-CSF, SCF, TGF-fi, TNF, TRANCE, kontakt z CD40L
- różnicowanie hamują: IHO, VEGF (czynnik wzrostu śródbłonka naczyń)
- droga wędrówki prowadzi ze szpiku przez krew do tkanek większości narządów (oprócz mózgu) gdzie giną
- do miejsca inwazji mikroorganizmów przyciągane są przez odpowiednie chemokiny, przechodzą przez nabłonki
- do komórek dendrytycznych antygeny dostają się też za pośrednictwem komórek M
- po wychwyceniu antygenu wędrują do narządów limfatycznych, aby je zaprezentować limT, lub poprzez krew do śledziony
- ułatwiają im to chemokiny przyciągające je do narządów limfatycznych, a także wytwarzane przez nie same (przyciągają limT)
- cechami dojrzałych komórek dendrytycznych są:
dendrytyczne wypustki ziarna Birbecka w cytoplazmie
markery powierzchniowe: CDla, CD40, CD54, CD58, CD80, CD83, CD86, DC-SIGN brak CD14 i M-CSFR d uża ekspresja cz.MHC I i II