3582322314

Źródła prawa handlowego

Źródła prawa powszechnie obowiązującego w polskim systemie prawnym określa art.

87 Konstytucji Zgodnie z jego brzmieniem, źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa na obszarze działania organów, które je ustanowiły, są również akty prawa miejscowego.

Wśród aktów prawnych rangi ustawowej, które należy zaliczyć do źródeł prawa handlowego, najważniejsze znaczenie odgrywają z pewnością:

1.    ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (KC),

2.    ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (KSH),

3.    ustawa z dnia 2 lipca 2O04r. o swobodzie działalności gospodarczej (USDG).

Kodeks cywilny w księdze I reguluje podstawowe zagadnienia dotyczące uczestników obrotu gospodarczego (profesjonalnego), a w księdze n i HI czynności podejmowane przez te podmioty w obrocie. Kodeks cywilny był wielokrotnie nowelizowany. Podstawowa zmiana, z punku widzenia dostosowania przepisów kodeksu do gospodarki rynkowej, dokonana została ustawą z dnia 28 lipca 1990 r. Zniosła ona dychotomiczny podział na obrót uspołeczniony i nieuspołeczniony, który z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej przestał mieć praktyczne znaczenie. Ustawa przyjęła zasadę równości podmiotów gospodarczych w obrocie, bez względu na to, komu przysługują prawa własności. W tej sytuacji, począwszy od 1 października 1990 r., kodeks cywilny reguluje obrót powszechny i handlowy między osobami fizycznymi i prawnymi (art. 1 KC) (E. Boniuszko: Prawo handlowe dla praktyków z wzorami umów, uchwal i regulaminów, Warszawa 2002)

Drugim co do znaczenia aktem jest bez wątpienia KSH, regulujący zasady tworzenia, organizacji, funkcjonowania, rozwiązywania, łączenia, podziału i przekształcania spółek handlowych (art. 1 KSH). W aktualnym stanie prawnym kodeks spółek handlowych jest więc aktem prawnym odnoszącym się do działania w obrocie szczególnej grupy przedsiębiorców (podmiotów gospodarczych), jakimi są spółki prawa handlowego. Podstawowe znaczenie tej formy prawno-organizacyjnej dla prowadzenia działalności gospodarczej w gospodarce rynkowej decyduje o pozycji tego aktu prawnego w prawie handlowym.

Trzeci ze wskazanych aktów, czyli USDG reguluje zasady podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zadania organów administracji rządowej i organów jednostek samorządu terytorialnego w zakresie działalności gospodarczej.

Trzy wskazane powyżej ustawy stanowią trzon źródeł prawa handlowego. Z innych aktów prawnych wspomnieć należy także o ustawie z dnia 28 lutego 2003 r. prawo upadłościowe i naprawcze, która odgrywa bardzo istotne znaczenie w realizacji zasady bezpieczeństwa obrotu gospodarczego. Funkcjonuje również cala grupa ustaw szczegółowo regulujących tryb powstawania, funkcjonowania i likwidacji specyficznych grup przedsiębiorców (np. ustawa z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych, ustawa z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach, ustawa z dnia 16 września 1982 r. prawo spółdzielcze, ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 r. o funduszach inwestycyjnych, ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe). Do tej grupy ustaw szczególnych należy również zaliczyć ustawy regulujące zasady działania państwowych osób prawnych, w tym głównie różnego typu agencji powoływanych do realizacji w formie cywilnoprawnej zadań gospodarczych państwa, jak chociażby Agencja Restrukturyzacji Przemysłu, Agencja