3582322600

Histońa administracji. Wykład I (zastępstwo - Przemysław Gawron)

(I)

2.10.2009

Tlo reform do 1764 roku.

1501 (1572) Polska i Litwa -> Rzeczpospolita szlachecka. Nastąpiło połączenie prawa zwyczajowego i prawa stanowionego.

•    1573 - Artykuły Henrykowskie. Określały one władzę królewską oraz uprawnienia króla do sejmów i sejmików (ogólnie ograniczenia władzy królewskiej). Król nie morf podjąć ważnej decyzji bez zgody sejmu (zbieranego co 2 lata na okres 6 tygodni, czasem je prolongowano).

•    1697 - tuiia Rzeczypospolitej z Saksonią (do 1764 roku, z przerwą w latach 1733-35, gdyż była wtedy wojna domowa, inaczej wojna o sukcesję polską)

August II Mocny i jego syn - August III, wbrew powszechnym mniemaniom, nie byli władcami absolutnymi w Saksonii. Za Augusta II Mocnego, RP nieustannie toczyła wojny (do 1717 rokuj, zaś za Augusta III panował ogólny spokój, jego panowanie określa się nieraz „czasem szczęśliwości”. Przyniosło to państwu korzyści gospodarcze, lecz osłabła znacznie jej pozycja międzynarodowa.

RP i Saksonia były państwami niepasującymi do siebie w wielu kwestiach :

I. RP - 800 tys. Km2 i ok.7 min mieszkańców

Saksonia - 40 tys. Km2 i ok. 2 min mieszkańców

Obrazuje to, iż w Saksonii była o wiele większa gęstość zaludnienia.

U. Przemysł i źródło dochodu RP - rolnictwo, zaś Saksonii rozwijający się przemysł manufakturowy (Lipsk, Drezno, manufaktury porcelany w Miśni).

m. Religia - w Rzeczypospolitej panował Katolicyzmu zaś w Saksonii Luteranizm.

Zarówno August III jak i jego syn zmuszeni byli się nawrócić.

IV. Brak bezpośredniego połączenia między państwami (pomiędzy Śląsk).

Połowa XVII w. - początek „choroby sejmowej”, czyli Liberum Veto (prawo polityczne posła do odmowy, czyli braku zgody z uchwałami sejmu - zerwanie - wersja obiegowa). W tamtych czasach obowiązywała zasada zgody -„nemine contradicente” (braku sprzeciwu), jednak źle ona funkcjonuje przy silnej polaryzacji sceny politycznej. Wszystkie uchwały, jakie podjęto w tym czasie, uchwalane były na zasadzie negocjacji i kompromisów między posłami. Słabość sejmu RP doskonale obrazują lata 1733-63. podczas których było 16 sejmów, z czego tylko 2 doszły do skutku (pacyfikacyjny i koronacyjny - pod „opieką” Rosji). Znajdywano jednak sposoby na radzenie sobie z tą słabością, np. :

•    Zawiązywano konfederacje, w których obowiązywała zasada wzajemnej wierności, zaś „zgody” nie - wymagana była zwykła większość głosów. Filarem struktury organizacyjnej takiej konfederacji była „walna rada”, w której zasiadali najważniejsi uczestnicy konfederacji. Jej uchwalone ustawy były równoznaczne z sejmowymi.

•    Limita (limitacja) obrad (sejmów i sejmików) - zawieszenie obrad i ponowne zebranie się (np. za pół roku) w tym samym składzie.