3582328005

Wybór optymalnej metody produkcji i postęp techniczny w długim okresie czasu

1. Substytucje pracy ludzkiej i kapitału

Praca ludzka jest jednym z najważniejszych czynników produkcji. Jej wpływ na efekty produkcyjne jest bardzo duży, często decydujący. Ponad to jest ona specyficznym czynnikiem produkcji, wyraźnie odróżniającym się od wszystkich innych, gdyż źródłem pracy jesteśmy my, ludzie. W ekonomii powszechnie jest stosowany podział czynników produkcji na pracę ludzką, kapitał i ziemię. Ta klasyfikacja była prezentowana na pierwszym wykładzie. W większości branż (poza rolnictwem i przemysłem wydobywczym i surowcowym) decydujący wpływ na efekty produkcji mają dwa pierwsze rodzaje czynników produkcji, czyli praca żywa i kapitał.

Na podstawie obserwacji praktyki możemy stwierdzić, że praca żywa i kapitał są w pewnym zakresie substytucyjne, tzn. aby osiągnąć dany produkt można zastosować pracę żywą i kapitał w różnych proporcjach. Regułą jest, że jeżeli zwiększymy ilość kapitału (pod tym pojęciem kryje się głównie produkcyjny majątek trwały, czyli środki pracy - maszyny i urządzenia), to możemy zmniejszyć ilość pracy ludzkiej, która jest niezbędna do otrzymania danej wielkości produkcji.

Zakres substytucji istotnie zależy od okresu analizy. Ogólnie można stwierdzić, że im jest on dłuższy w tym większym zakresie wspomniane czynniki produkcji są w stosunku do siebie substytucyjne. W analizie krótkookresowej, kiedy np. środki pracy są stałym czynnikiem produkcji, ilość pracy ludzkiej jaka jest niezbędna do ich obsługi jest określona przez normy techniczne. Przy danej maszynie może pracować tylko ściśle określona ilość pracowników. Wtedy możemy wręcz stwierdzić, że kapitał i praca ludzka nie są substytucyjne.

Gdy prowadzimy analizę krótkookresową w trakcie której środki pracy są zmiennym czynnikiem produkcji, to wtedy możemy już mówić np. o substytucji maszyn i ludzi, gdyż daną wielkość produkcji możemy osiągnąć instalując więcej maszyn i zatrudniając mniej pracowników albo odwrotnie. Stół można wyprodukować przy pomocy tylko siekierki, albo siekierki i piły ręcznej, albo siekierki, piły ręcznej i habla, itp. Oczywiste jest, że im mniej narzędzi będzie miał stolarz tym więcej będzie musiał on włożyć własnej pracy aby stworzyć stół. Maszyny zazwyczaj zwiększają możliwości produkcyjne człowieka, dlatego im więcej ich stosujemy im są one doskonalsze, tym mniej musimy włożyć własnej pracy.

Nie jest prawdą, że zastępowanie pracy ludzkiej pracą maszyn jest zawsze z ekonomicznego punktu widzenia opłacalne. Jak łatwo można się domyśleć, zależy to nie tylko od wydajności tych czynników produkcji ale również od ich cen.

Zakres substytucji pracy ludzkiej i kapitału rośnie wraz z wydłużaniem okresu analizy, gdyż w takim okresie czasu przedsiębiorca dysponuje większą ilością alternatyw połączenia tych dwóch czynników produkcji. Dlatego prezentację zagadnienia wyboru optymalnej metody produkcji umieściliśmy w analizie długookresowej, chociaż można ją również prezentować w analizie krótkookresowej.

2. Konstrukcja izokwanty produkcji

Przed określeniem pojęcia metody produkcji zdefiniujemy mierniki pozwalające je porównywać i oceniać. Wydajnością pracy nazwiemy iloraz wielkości produkcji przez nakład pracy ludzkiej, co możemy zapisać:

(1)

gdzie: W_P - wydajność pracy,

P - nakład pracy ludzkiej, (y - wielkość produkcji).

Wydajnością kapitału nazwiemy miernik pokazujący relację wielkości produkcji do nakładu kapitału, co zapiszemy:

(2)

gdzie: W_K - wydajność kapitału,

K- nakład kapitału.

Metodą produkcji będziemy nazywali taki sposób połączenia pracy ludzkiej i kapitału, który w odróżnieniu od drugiego charakteryzuje się różną wydajnością jednego