3582376408

Ochrona architektury modernistycznej Próba analizy zagadnienia na przykładzie realizacji międzywojennego Torunia

ARTYKUŁY PROBLEMOWE

1. Przekształcenia toruńskiej architektury modernistycznej na wybranych przykładach

W miastach, których rozwój przestrzenno-architekto-niczniy pizypadł na I potowy XX wieku, szczególną wagę rna problematyka ochron/ architektury modernistycznej. Do takich OS rodków raOży Tb ruń. skądinąd kojarzony przede wszystkim z architekturą gotycką. Poza jednak gotyckimi kOŚC fotami i kamienicami, miasta posiada także wiele ważnych przykładów architektury modernistycznej. związanych z urbanistyczno-architektonicznym rozwojem miasta w okresie międzywojennym. W1920 roku. po odzyskaniu niepodległości przez Polskę i przejęciu Pomorza przez polskie władze, prowincjonalny dotychczas Ib run został stolicą województwa pomorskiego i siedzibą niemal wszystkich władz państwowych drugiej instancji. W związku z tym do 1939 roku powstał szereg gmachów urzędowych, a także związane z funkcją masa stołecznego liczne budynki użyteczności publicznej.

Niektóre z wy mienionych realeacj zostały poddane w ostat-nch latach różnego rodzaju ingerencjom budowlanym, których przegląd pozwoli na ukazanie problemOw. związanych z ochronąarchitektury modernistycznej. Niestety.

większość z podjętych prac świadczy o braku poszanowana i zrozum en a dla tormy modern stycznej oraz jej specylioznej estetyki, w elekcie najbardziej charaktery-styczne cechy architektury moda mistycznej uległy zatraceniu. Fakt ten jesto tyle nfopo kojący, że doszło do deprecjacji o bfekto w o dużej wartość i zabytkowej z punktu wdzena historycznego i artystycznego. Dotakchobektów naieżystacja FOtskiego Rada wdzei-nćy Podgórz. zrealizowana z latach 193-1-35 (il. 1). Byfci to jadra z dwunastu (a w obecnych granicach Polski siedmiu) stacji radiowych z tego okresu. Jako druga po warszawskiej pod wzglądem mocy emisji (24 kW) była odbierana w pro men iu ponad 200 km. ponadto byt to pierwszy obiekt Polskiego Rada. wybudowany cal-kowCez krajowych materatóworaz według koncepcji pOłSkCh inżynerów*. Projekt architektoniczny wykonał Antoni Dygat, znany architekt waiszawski; autor m.in. grrachu Wytwórni RapOrOw WttrtOŚC Owych w Warszawo i ta rdzo zbliżonego pod wzglądem formalnym budynku LwowskOj Rozgłośni Polskego Reda.

Budynek radiostacji toruuskfoj jest przykładem awangardowej architektury funłcjonalistycznej. inspirowanej m.in. eoretycznym i ws kazbwkami i realzacjam i Le Co rbus era.

- B Cortfińsla. Postanie i dzaBJnOSć RCegłOSni Pomorskiej w Toruniu 11935-193911 Oraz rOB w upOwSztChnaniu kultury i wiedzy o Pomorzu, Zapiski idiotyczne 1967,3.95-130.

1 M. PSzCzótkOwSki li ruńskaac twe kłuta XX w*ku, t>ruń 2011 3.14-15.

li. 1. Sacja Polskiego Rada (toto grata z okresu rrigdzy-Mjennego)

II. 2. Stacja Polskiego Rada (san cćecny)

II. 3. Stacja Polskiego Radia (fragment cokorac,\ posadzki)

120

3/20 13