3582461843

T emat nr 2

Badanie warunków geometrycznych oraz stanu mechanizmów i optyki teodolitu i niwelatora

1.    Sprzęt

Teodolit Zeiss Jena Theo 10A, tarcza celownicza, szlacownik, dzienniki do pomiaru kątów, Niwelator libelowy lub samo poziomujący, laty, ząbki, szkicowmk, statywy, dzienniki do niwelacji

2.    Miejsce odbywania ćwiczeń

Sala III G.

3.    Cel ćwiczeń

Badanie warunków geometrycznych teodolitu z automatycznym poziomowaniem indeksu kręgu pionowego oraz warunków geometrycznych mwelatora libelowego lub samopoziomującego

4.    Opis zagadnienia A. Teodolit

Jednym z czynników zapewniających określoną dokładność pomiaru jest sprawność użytego do pomiaru instrumentu Przedmiotem naszych rozwazan będzie teodolit optyczny, z jedno- lub dwunnejscowy systemem odczytowy Sprawnym teodolitem będziemy nazywać instrument, który spełnia teoretyczno założenia konstrukcyjne, czyli jest pozbawiony usterek mechanicznych, optycznych i błędów instrumentalnych Trudno oczekiwać, aby instrument był absolutnie bezbłędny, gdyż po pewnym czasie, skutkiem wielu czynników zewnętrznych (np transport, temperaturą naprężema wewnętrzne materiału, z ktorego jest wykonany dany sprzęt), działania urządzeń mechanicznych i pewne warunki geometryczne mogą zostać zakłócone Wzajemne położenie niektórych elementów optycznych skutkiem wyżej wspomnianych czynników także może ulec zmianie

Sprawdzenie i rektyfikacja teodolitu obejmuję zatem trzy grupy czynności

•    usunięcie uszkodzeń mechanicznych

•    konserwację elementów optycznych,

•    rektyfikację warunków geometrycznych,

Do rektyfikacji warunków geometrycznych teodolitu można przystąpić po uprzednim usunięciu uszkodzeń mechanicznych i należytej konserwacji elementów optycznych Wpływ pewnych błędów można wprawdzie eliminować drogę odpowiednich metod pomiaru (najczęściej przez pomiar w dwóch położeniach lunety), ale ogolme dąży się do tego, aby drogą rektyfikacji eliminować stwierdzone błędy instrumentalne, sprowadzające ich niekorzystny wpływ praktycznie do zera Uszkodzenia mechaniczne

Przed przystąpieniem do konserwacji elementów optycznych i rektyfikacji warunków geometrycznych należy stwierdzić i ewentualnie usuną: uszkodzenia mechaniczne instrumentu, spodarki i statywu

Przyczyny powstawania uszkodzeń mechanicznych są rożne Najczęściej ulega uszkodzeniu instrument podczas transportu lub mewi asa wej obsługi Dokręcania zaaskow i śrub bez wyczuaa prowadzi do uszkodzenia poszczególnych elementów tych urządzeń Szkodliwa naciski na mechanizmy śrubowe, mikroskopy, libele, lunetę ltp , na przykład podczas wyjmowania lub wkładania instrumentu do skrzynki, są także bardzo często przyczynę uszkodzeń Poniżej omówimy przegląd teodolitu w aspekae jego uszkodzeń mechanicznych

Po wyjęciu instrumentu ze skrzynki należy ustawić go na stabilnym podłożu i dokonać szczegółowego przeglądu wszystkich częsa mechanizmów zaciskowych, śrub ruchu leniwego, zamocowania libel ltp Wszystkie śruby i pokrętłą na przykład okularu lunety i mikroskopu odczytowego, powinny obracac się ruchem płynnym na całej swej długosa Obracając alidadę kilkakrotnie wokoł osi głównej instrumentu stwierdzamy, czy układ osiowy działa prawidłowo- to znaczy czy os obrotu me jest zatarta Obracając lunetę w płaszczyźnie pionowej, badamy jej prawidłowy obrot w łożyskach osi obrotu Stwierdzone przez geodetę uszkodzenia lub usterki mechaniczne powinny byc usumęte w odpowiednim