1109145055

Materiały do ćwiczeń z parazytologii

U niektórych pierwotniaków ma miejsce zjawisko przemiany pokoleń (metagenesis), czyli występowanie kolejno po sobie pokolenia bezpłciowego (lub kilku pokoleń bezpłciowych) i pokolenia płciowego.

Protozoa wytwarzają postać wegetatywną, zwaną trofozoitem oraz przetrwalną, czyli cystę, która jest odporna na niesprzyjające czynniki środowiska zewnętrznego.

1. Gromada: Zoomastigophorea - Wiciowce zwierzęce

Ciało wiciowców otoczone jest błoną komórkową, posiada jedną lub więcej wici. Każda z nich przytwierdzona jest do kinetosomu (ciało podstawowe, bazalne). Często występuje ciało przy-podstawne - parabazalne. Niektóre wiciowce zaopatrzone są w dodatkowe organellum ruchu - błonę falującą (membrana undulans) ułatwiającą poruszanie się w gęstym środowisku (np. pierwotniaki pasożytujące w osoczu krwi lub w wydzielinie pochwy).

1. Rząd: Kinetoplastida - Świdrowce

Są to pierwotniaki jednowiciowe, poruszające się charakterystycznym ruchem świdrującym, pozbawione cytostomu i wodniczek tętniących. Organellum komórkowym, występującym jedynie u świdrowców, jest leżący w pobliżu kinetosomu kinetoplast. Stanowi on część (widoczną po wy-barwieniu) olbrzymiego pojedynczego mitochondrium przebiegającego wzdłuż ciała świdrowca. Kinetoplast zawiera wiele ważnych składników chemicznych, a zwłaszcza dużą ilość pozajądrowe-go DNA; odgrywa ważną rolę w metabolizmie komórki świdrowca. Ulega znacznym przekształceniom w cyklu życiowym Kinetoplastida.

U pierwotniaków z tego rzędu występuje zjawisko transformacji morfologicznej, polegające na zmianie postaci w toku rozwoju. Wyróżniamy pięć stadiów, czyli postaci morfologicznych świdrowców (ryc. 1).

Dwie z nich (ryc. 1 A, B) przystosowane są do bytowania wewnątrz komórek żywiciela. Posiadają kształt mniej więcej kulisty, kinetoplast i kinetosom nad jądrem komórkowym.

U postaci amastigota (ryc. 1 A) znajduje się tylko wić wewnętrzna (akinetyzm), a u sfe-romastigota (ryc. 1 B) także zewnętrzna.

Pozostałe trzy postacie (ryc. 1 C-E) pasożytują w płynach ustrojowych żywiciela (osocze, lim-fa, płyn mózgowo-rdzeniowy). Charakteryzują się wrzecionowatym kształtem ciała i centralnym ułożeniem jądra. U postaci promastigota (ryc. 1 C) kinetosom i kinetoplast znajdują się na przednim biegunie, występuje tylko wić wolna. U epimastigota (ryc. 1 D) kinetosom i kinetoplast umiejscowione są nad jądrem i obecna jest krótka błona falująca. Postać trypomastigota (ryc. 1 E) wyróżnia się ułożeniem kinetosomu i kinetoplastu na tylnym biegunie i błoną falującą biegnącą wzdłuż całej komórki.

14