1300739182

Przechodząc do sedna problemu ze zrozumieniem utopijności założeń systemu socjalistycznego przez ekonomistów, którzy opierają się na statycznych modelach równowagowych oraz koncepcji obiektywnej, powszechnie znanej informacji, Mises konkluduje, że: „w statycznych warunkach nie istnieje problem kalkulacji ekonomicznej. Konieczna funkcja kalkulacji ekonomicznej została z definicji dokonana. Nie ma potrzeby [wykorzystywania] instrumentu kalkulacji. Używając popularnej, lecz nie do końca satysfakcjonującej terminologii, możemy powiedzieć, że problem kalkulacji ekonomicznej należy do sfery dynamiki ekonomiczne], nie statyki. ”⁹⁵Z tego powodu problem niemożliwości kalkulacji ekonomicznej w socjalizmie dostrzegli właśnie ekonomiści austriaccy, jako jedyni opierający teorię ekonomiczną na ludzkim działaniu i dynamicznym modelu gospodarki - a zwolennicy innych szkół ekonomii nie byli w stanie zrozumieć ich argumentów

Swoje spostrzeżenia na temat socjalizmu Mises zawarł w traktacie pt. Die Gemeinwirt-schaft: Untersuchungen iiber den Sozialismus {Ekonomia społeczna. Studium socjalizmu⁹*', 1922), dzięki któremu tak wielcy myśliciele, jak Friedrich August von Hayek, Wilhelm Rópke czy Lionel Robins zmienili poglądy na wolnorynkowe. Książka ta dała również początek kolejnej wielkiej debacie, toczonej przez ekonomistów austriackich - o niemożliwości kalkulacji ekonomicznej w socjalizmie - dzięki której wykrystalizował się austriacki paradygmat ekonomiczny, oczyszczony z błędnych poglądów.

Kolejnym wielkim osiągnięciem naukowym Ludwiga von Misesa było zdefiniowanie nowej dziedziny wiedzy: prakseologii, zajmującej się ludzkim działaniem - której najbardziej rozwiniętą gałęzią jest ekonomia. Jak pisze: „Ogólna teoria wyboru i preferencji wykracza znacznie poza zakres zagadnień ekonomicznych (...). Jest ona czymś znacznie więcej, niż tylko teorią dotyczącą 'ekonomicznej strony' ludzkich dążeń i starań człowieka o zdobycie towarów oraz poprawę warunków materialnych. Jest to nauka o wszelkich rodzajach ludzkiego działania. (...) Kiedy człowiek dokonuje wyboru, wybiera nie tylko pomiędzy poszczególnymi rzeczami materialnymi i usługami. Jego wybór dotyczy także wszystkich wartości ludzkich. (...) Współczesna teoria wartości poszerza horyzonty nauki i pole badań ekonomicznych. Z ekonomii politycznej, uprawianej w szkole klasycznej, wyłania się ogólna teoria ludzkiego działania - prakseologia. ”⁹⁷

Tematyką tą Mises zajmuje się w swoim opus magnum pt. Humań Action: A Treatise on Economics {Ludzkie działanie. Traktat o ekonomii), wydanym w roku 1949⁹⁸. Jak zauwa-

⁹⁵    L. von Mises, Socialism. An economic and Sociological Analysis, Liberty Press, Indianapolis 1981.

Za: J. H. de Soto, Szkoła austriacka..., s. 107.

⁹⁶    Wyd. polskie: L. von Mises, Socjalizm [tłum. S. Sękowski]. Arcana. Kraków 2009.

⁹⁷    L. von Mises, Ludzkie działanie..., s. 2-3.

⁹⁸    Była to rozszerzona i przetłumaczona na język angielski wersja wydanego w 1940 r. traktatu pt. National-

76