1300739701

pozycji prawnej, były względy podatkowe. Opodatkowanie spółek osobowych, niebędących osobami prawnymi, jest korzystniejsze dla wspólników. Stąd, przedstawiając projekt zrównujący, między' innymi, status spółek osobowych ze statusem spółek kapitałowych, zakłada się jednoczesną zmianę przepisów' prawa podatkowego w taki sposób, by zabieg polegający w istocie na nazwaniu osobami prawnymi podmiotów, które od dawna mają zdolność prawną, nic pociągnął za sobą dodatkowego ich obciążenia daninami publicznymi''²⁰. Z legislacyjnego punktu widzenia korekta przepisów' podatkowych nie jest skomplikowana;

6)    rezygnacja z ułomnych osób prawnych doprowadzi do dalszego zamazania różnicy między spółkami osobowymi a spółkami kapitałowymi. Nie wydaje się, aby był to realny problem. Problemem jest właściwe skonstruowanie przepisów' Kodeksu spółek handlowych określających relacje wewnętrzne między wspólnikami spółki osobowej a spółką osobową uwzględniające różnicę w naturze spółki osobowej i kapitałowej. Wymaga zwrócenia uwagi, że obecnie (ze względów' podatkowych) wśród spółek osobowych mamy spółkę bardziej kapitałową niż spółka z o.o., tzn. spółkę komandytowo-akcyjną, która np. w praw ie niemieckim, szwajcarskim i włoskim jest osobą prawną. Zarówno w projekcie Komisji Kodyfikacyjnej, jak i obecnie Kodeks cywilny zawiera część wprowadzającą do osób prawnych, pozostawiając rozstrzygnięcie kwestii ustrojowych przepisom regulującym określony typ osoby' prawnej. Te właśnie przepisy powrnny rozstrzygać kwestie specyficzne dla danego typu osoby prawnej;

7)    zaliczenie spółki w organizacji do osób prawnych pozbawia ją racji bytu, traci bowiem znaczenie wpis do Krajowego Rejestru Sądowego (spółka w organizacji stanic się osobą prawną bez wpisu do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego). Nie jest to pogląd przekonujący. Po pierwsze, praktyka dowodzi, że zapotrzebowanie na spółkę w organizacji jest skutkiem czasu oczekiw ania między zaw iązaniem spółki a jej wpisem do rejestru. Po drugie, nie zmieni się zasada, że spółka w organizacji niezgłoszona w ustawowym terminie do rejestru jest eliminowana z obrotu prawnego. Nie dostrzegam tu żadnego zagrożenia dla obrotu praw nego, ale wręcz przeciwnie. Bezpieczeństwo obrotu prawnego zapewnia się przez odpow iednią regulację spółki w organizacji;

8)    wspólnota mieszkaniow a nic odpow iada dotychczasowemu pojęciu osoby prawnej. Wspólnota mieszkaniowa jest klinicznym przykładem (podobnie jak spółka cywilna) zamieszania związanego ze sztucznym oderwaniem podmiotowości od osobowości prawnej. Jest to argument doniosły' de lege lata, ale niewystarczający de lege ferenda. Istota problemu nie tkwi w uznaniu wspólnoty mieszkaniowej za osobę prawną, ale w odpowiedniej regulacji ustroju wspólnoty' mieszkaniowej uw zględniającej jej specyfikę.

8. UWAGI KOŃCOWE

Wydaje się, że w dyskusji na temat trafności rozwiązania zaproponowanego w projekcie nowego Kodeksu cywilnego należy zwrócić uwagę, że:

1)    niezależnie od zmiany wprowadzonej do art. 33 k.c.. Kodeks cywilny (art. 1) nadal zachowuje dychotomiczny podział podmiotów' praw a cywilnego na osoby fizyczne i osoby prawne;

2)    uregulowany w art. 33 k.c. trzeci rodzaj osób został formalnie wyodrębniony z osób prawnych, co wiąże się z faktem, że ułomne osoby prawne są konstrukcyjnie zbliżone do osób prawnych;

3)    ułomne osoby prawne, analogicznie jak osoby praw ne, są oparte na konstrukcji jednostki organizacyjnej;

4)    status ułomnej osoby prawnej uzy skuje się analogicznie jak status osoby prawnej, ponieważ w obu przypadkach rozstrzyga o tym przepis ustawy;

5)    odesłanie do odpow iedniego stosowania przepisów o osobach prawnych do ułomnych osób prawnych nie rozwiązuje żadny ch problemów' związanych z występowaniem ułomnych osób prawnych w obrocie, a więc jej prakty czna użyteczność jest wątpliw a;

6)    występujące w obrocie jednostki, którym ustawa nie przyznaje zdolności prawnej, nie są ułomnymi osobami prawnymi w rozumieniu art. 33 k.c.;

7)    nie ma istotnych strukturalnych różnic prawnych między jednostkami organizacyjnymi będącymi osobami prawnymi a ułomnymi osobami prawnymi określonymi w art. 33 k.c., co mogłoby uzasadniać zaliczenie ułomnych osób prawnych do podgrupy osób prawnych, na co wskazuje usytuowanie art. 33¹ k.c. wśród przepisów o osobach prawnych. „Różnice’' jakościowe między osobą prawną a ułomną osobą prawną dobrze ilustruje cytat z W. Szymborskiej: „różnimy się od siebie jak dwie krople czystej wody”²¹;

8)    źródła kontrowersji związanych z problematyką osobowości prawnej należy poszukiw ać w definicji osoby prawnej przyjętej w art. 33 k.c. Przepis ten stanow i bowiem, że osobami prawnymi są Skarb Państwa oraz jednostki organizacyjne, którym przepisy przyznają osobowość prawną. Innymi słowy, osobą prawną jest osoba, która zostanie tak nazwana przez ustawodawcę;

²⁰    Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego działająca przy Ministrze Sprawiedliwości, Księga pierwsza Kodeksu cywilnego. Projekt z uzasadnieniem. Warszawa 2009, s. 55-56.

²¹    W. Szymborska, Nic dwa razy, w: Poezje, Warszawa 1987.