wynosi od 0,15 do 0,2 pm, co jest na granicy zdolności rozdzielczej mikroskopu świetlnego. Wymiar największych wynosi od 250 do 600 pm. Przeciętna długość komórki bakteryjnej to l-5pm, a średnica od 1-2 pm. Komórki bakterii mogą przybierać różne kształty.
Bakterie kuliste, nazywane także ziarenkowcami, mogą być ułożone pojedynczo lub tworzyć charakterystyczne układy komórek. Powstanie układów związane jest z płaszczyzną i liczbą podziałów komórek w trakcie rozmnażania oraz brakiem ich rozdziałów po podziale. Wśród bakterii kulistych wyróżniamy następujące układy popodziałowe:
• dwoinki (Diplococcus) - komórki po podziale pozostają po dwie,
• ziarniaki czworacze (Tetracocus) - komórki dzielą się w dwóch płaszczyznach,
• pakietowce (Sarcina) - komórki dzielą się w trzech płaszczyznach do siebie prostopadłych tworząc sześcianki,
• paciorkowce (Streptococcus) - komórki układają się w krótsze lub dłuższe łańcuszki,
• gronkowce (Staphylococcus) - komórki mogą się dzielić w dwóch lub trzech płaszczyznach, tworząc skupiska przypominające kiście winogron.
Do bakterii cylindrycznych zaliczamy: pałeczki (Bacterium), laseczki (Bacillus), maczugowce (Corynebacterium), prątki (Mycobocterium), wrzecionowce (Fusobocterium). Niektóre formy bakterii cylindrycznych mogą także tworzyć charakterystyczne układy przestrzenne: dwoinki, łańcuszki, palisady, ugrupowania w kształcie liter V, X, Y.
Do bakterii spiralnych zaliczamy: przecinkowce (l/ibrio) z sierpowato zagiętą komórką, śrubowce (Spirillum), które tworzą pełną spiralę, krętki (Borrelia, Treponema, Leptospira), różniące się między sobą liczbą skrętów, grubością komórki i wyglądem jej biegunów.
Niektóre gatunki bakterii wskazują tendencję do różnorodności morfologicznej i wielokształtności komórek. Ich komórki mogą różnić się wielkością i kształtem. Obok form kulistych mogą występować formy cylindryczne i odwrotnie. Zjawisko to nazywamy polimorfizmem.
Komórki grzybów są większe od komórek bakteryjnych (2-40 pm). Wielkość komórek drożdży i grzybów drożdżopodobnych waha się zależnie od gatunku i warunków hodowli, od 2-8 pm średnicy i od l-8pm długości.
9