Wiktor Żwikiewicz
W cieniu Sfinksa
(APPENDIX SOLARIANA)
www.fantastykapolska.pl
© Wiktor Å»wikiewicz 2012
Tekst udostępniony na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska.
Pewnego dnia Stanisław Lem w posłowiu do Pikniku na skraju drogi Strugackich
zawarł własną, diametralnie inną od autorskiej, interpretację tej znakomitej zresztą powieści.
Korciło mnie, żeby podobny zabieg dokonać z jego dziełem. Zrobiłbym to pewnie, lecz
tymczasem udało mi się rozszyfrować fragment encefalogramu doktora Krisa Kelvina,
z drugiej próby nawiązania kontaktu z oceanem Solaris. Tym samym pierwotny mój zamysł
uznaję za spóz
niony, jeśli nie chybiony.
VICOR DA VINCZIUS
Stałem przy oknie, ramieniem wsparty o srebrną framugę. Harey przysiadła na
parapecie i mówiła  o czym, nie wiem  wciąż myślami wracałem do lektury Muntiusa i
prostego wyznania Gibariana w kwartalniku  Parerga Solariana . Dlaczego jestem
solarystÄ…&
Ponad ramieniem Harey patrzyłem w przestrzeń wypełnioną pożarem wznoszącym się nad
powierzchniÄ… oceanu.
 & Ciągle przejmujesz się  ciągnęła Harey.  A przecież, mówiłeś, to tylko
eksperyment. CoÅ› zdarzy siÄ™& albo nie&
W tym rzecz; pomyślałem, że czasami najtrudniejsze jest oczekiwanie na odpowiedz
.
Dotknąłem czołem oksydowanej listwy. Jej chłód był inny niż pamięć zimnych
elektrod, które Snaut przystawił mi do skroni, a potem w pustej otchłani dwa echa
przeniknęły się nawzajem  tkliwość dla Harey i pogarda dla misji doktora Kelvina,
Sartoriusa i Snauta  mój encefalogram zakodowany w wiązkę rentgenowskiego
promieniowania. Posłaliśmy go w wybrzuszoną ku niebu powierzchnię oceanu, a potem
patrzyliśmy, jak rodzi się półprzez
roczysty kwiat kolejnej symetriady.
 Kris  zawołała Harey.
Mimo zamkniętych oczu zobaczyłem światło przenikające nas na wyłot i
równocześnie poczułem wstrząs Stacji, którego dwie fale  od stóp i od czoła przyklejonego
do framugi okna  zderzyły się we mnie, jakby drgające dłonie chwyciły mnie za serce.
Otworzyłem oczy i zobaczyłem Harey. Przez moment była ciemną sylwetką na białym
tle. Światło zgasło jak ogień pożerający papier  chwila i popiół osypie się z powietrza, lecz
rzeczywistość znów ubrała kształty.
 Spójrz  powiedziała Harey i koniuszkiem palca dotknęła szyby.
Przez rdzawy kurz atmosfery srebrna iskra płynęła w stronę Stacji.
 Co się stało?  zapytałem pokonując skurcz gardła.
 Zobaczyłam błysk. To było jak wybuch.
 Tam& w dole?  wskazałem powierzchnię oceanu.
 Nie tam, ani nie od strony gwiazd. Zwyczajnie& na wprost Stacji. Przez moment
zadrżało wszystko& niebo, ocean& i tutaj  rozejrzał się.  A potem pojawił się punkt.
Najpierw był nieruchomy. Potem zrozumiałam, że zbliża się& Sam widzisz.
Powolutku przesuwała rękę, a punkt pod opuszką jej palca nie był już pozbawionym
wymiarów lśnieniem. Coraz bardziej sylwetka przypominała rakietową szalupę przeznaczoną
do krótkodystansowych lotów między Stacją a Satełoidem.
Kiedy stał się tym, czym powinien być, zniknął z pola widzenia. Równocześnie
usłyszałem pomruk silników odsuwających przesłony nad dokiem. Krótki wstrząs podłogi
poświadczył, że amortyzatory szalupy zetknęły się z płytą lądowiska. Potem nastąpiła cisza.
W przestrzeni pozbawionej dz
więków echo kroków zabrzmiało jak siąpanie jaszczura
po dnie płytkiego jeziora  ślady stóp pozostawiają wgłębienia w szlamie, który zamienia się
w kamień i na wieki wieków utrwala trop  na dnie kambryjskiej laguny i w korytarzach
Stacji. Monstrualne zwierzę powłóczy kolumnami nóg. Nagle krok nabiera lekkości  to już
bieg  może behemot zwęszył padlinę i śpieszy na żer.
Przez mgłę w oczach zobaczyłem posadzkę korytarza i wiedziałem, że to je biegnę,
gnam na złamanie karku  obok drzwi obitych skórą i tych naznaczonych biało zieloną
szachownicą, przez włazy, które pod uderzeniem mojej pięści ustępują jakbym miał w sobie
moc neutrinowych gości. Bieg  gdyż muszę być pierwszy. Ja i nikt więcej. Nikt, gdyż tylko
ja  i może Snaut  wiemy, kto wrócił do Stacji spokojnie płynącej w atmosferze nad
powierzchniÄ… oceanu Solaris.
Kiedy dopadłem do ostatniej śluzy, uświadomiłem sobie, że nie jestem sam.
Lekkie kroki szły za mną trop w trop. Jak mogłem zapomnieć o Harey?
O której Harey? Po tej czy po tamtej stronie drzwi? Obróciłem się i plecami oparłem o
wybrzuszoną tarczę śluzy.
 Och, Kris!
Nawet nie zwolniła kroku. Lekka i zwinna z rozpędu wpadła na mnie i chichocząc
wtuliła mi się w pierś.
 Kris! Chyba to lubię& Następnym razem& Mnie tak łatwo nie złapiesz.
Objąłem ją i przytuliłem. Czułem spokojne bicie jej serca, tam gdzie moje tłukło się
jak opętane.
 Nie możesz tam wejść, Harey  powiedziałem.
 Wstydzisz się mnie?  zapytała wciąż z rozbawieniem i odrobiną kokieterii. 
Chciałabym poznać kogoś jeszcze poza twoim Snautem i drętwym Sarloriusem. Kto to?
Miałem jej powiedzieć o tamtej Harey, uwięzionej w pułapce rakiety, którą posłałem
w martwą pętlę orbity wokół Solaris? O tym, jak pękały blachy poszycia kapsuły, kiedy
walczyła o życie, a może tylko o to, aby być przy mnie. Dlaczego założyliśmy i wierzymy w
to ciągle, że muszą być z nami, bo takie im ich stwórca założył kajdany. Może tamta Harey,
tak samo, jak ty, a chce być przy mnie po prostu  z miłości.
Obiecałem sobie, że nigdy żadne drzwi nie staną między mną a tą Harey. I
dotrzymałem tej obietnicy. Zawsze. Tylko nie teraz.
 Wejdę tam  powiedziałem.  A ty zaczekasz na mnie.
 Kris!
 Zaufaj mi. To ostatni raz.
Jej oczy zaszkliły się przez moment, ale tylko potrząsnęła głową, zrobiła głęboki
wdech i powiedziała już spokojnie:
 Ufam ci Kris. Idz
.
Gwałtownie pchnąłem dz
wignię włazu i już byłem po przeciwnej stronie, z jeszcze
większym impetem zatrzaskując za sobą pancerne drzwi. Przywarłem do nich plecami i tak
znieruchomiałem.
Smukłe cygaro rakiety tkwiło w osnowie wsporników tak jak przed startem. Słychać było
cichutkie potrzaskiwanie stygnących dysz. Tylko to. Żadnych drgań. Nic.
Zrozumiałem nagle, że nie mam pojęcia, co teraz począć. Przecież nie zrobię nic
więcej nad to, co już uczyniłem. A na pewno nie po raz drugi. Może trzeba było zawołać
Snauta, przecież oni tu mają większe ode mnie doświadczenie. Im po prostu byłoby łatwiej,
bo to nie ich Harey.
Równocześnie poczułem drgnienie dz
wigni, którą zaciskałem w spoconych dłoniach i
wibrację całej płyty, wybrzuszonej na zewnątrz, jakby pod naporem nieludzkiej siły gotowa
była odkształcić się w moją stronę. Wytrzymaj, Harey, modliłem się w duchu. Przez moment
chciałem dopaść sterowniczego pulpitu i uruchomić radiostację, którą sam wyłączyłem
wtedy, uciekając przed strasznym krzykiem. Po co? Żeby teraz samemu błagać jedną z nich 
odejdz
! odejdz
!
Tkwiłem w miejscu i patrzyłem, jak naprzeciw mnie powoli uchyla się klapa włazu
rakiety, której śruby z zewnątrz dokręciłem przecież własnymi rękami.
A potem nie rozumiałem już nic.
Kiedy stanął przede mną i trochę z dołu spojrzał mi w oczy, wiedziałem jedno, że jest
mi zupełnie obojętne, co o mnie pomyśli  moje nogi były lak miękkie, że nie potrafiły już
utrzymać ciała. Puściłem dz
wignię drzwi i powoli osunąłem się do podłogi. Tylko twarz
ukryłem w dłoniach i tak trwałem, dygocząc cały, chociaż to coś, we mnie, nie było
śmiechem idioty.
 Domyślam się, doktor Kelvin  powiedział głosem bez wyrazu.
Zebrałem siły, żeby podnieść się z kretyńskiego przysiadu. Nie próbował mi pomóc i
za to byłem mu wdzięczny.
 Przepraszam  powiedziałem.
Nie oczekiwał więcej, po prostu stał, gdzie się zatrzymał i trochę przekrzywiając
głowę przyglądał mi się z pewnym zaciekawieniem.
Jednej rzeczy byłem pewien: że skądś go znam. Pamiętałem te puste oczy i twarz,
która byłby zupełnie nijaką, gdyby w dziwny sposób nie uszlachetniła jej zwyczajna starość.
Ale nigdy przedtem nie widziałem tak starego człowieka. Wydawało mi się, że jego łysy
czerep otacza ledwie uchwytna poświata, zanim zrozumiałem, że to tylko resztki włosów 
cieniutkie jak puch na ciele noworodka.
Ubrany był w skafander trochę mniej przedpotopowy niż on sam. Odruchowo
poszukałem wzrokiem  powinienem to był zrobić od razu. Oczywiście na piersi nosił
maleńki identyfikator wszyty w skafander. Znałem go. Każdy z nas go znał. Snaut i Sartorius,
może nawet Harey.
 Komandorze  wykrztusiłem zupełnie bez sensu  to pan&
 Chciałeś powiedzieć: to pan jeszcze żyje?  uśmiechnął się samymi oczami, potem
jakby coś sobie przypomniał, uniósł ramię i chwilę mrużąc oczy wpatrywał się w zegarek
nałożony ponad nadgarstkiem na rękaw skafandra.
 Muszę porozmawiać z Gibarianem  stwierdził, nad całą resztą przechodząc do
porzÄ…dku dziennego.
Przypomniałem sobie minę Snauta, kiedy zjawiłem się przed nim z tym samym
żądaniem.
 Nie żyje  wyjaśniłem po prostu.
 Aha  powiedział po chwili namysłu  Snaut i Sartonus?
 SÄ… u siebie.
 O! Jego wyblakłe oczy zrobiły się nieco okrągłe.  Jak widzę, rozmowa może być
milsza niż oczekiwałem.
Nie pojmowałem, o co mu chodzi, aż zauważyłem, że jego spojrzenie kieruje się nieco
w bok od mojego ramienia. Ruch powietrza powinien dużo wcześniej ostrzec mnie, że drzwi
za moimi plecami są już otwarte.
Odstąpiłem w bok.
 Pan pozwoli, to Harey& moja żona.
 Aha  stwierdził po swojemu.
Znów zerknął na zegarek.
 Mam bardzo mało czasu  wyjaśnił.  Jest tu miejsce, gdzie moglibyśmy się zebrać i
chwilę porozmawiać?
 Może biblioteka&
 Świetnie  zaakceptował natychmiast.
 Tylko&  wahałem się.  Ktoś musi pójść po Sartoriusa i Snauta.
 Więc idz
, Kris  nieoczekiwanie odezwał się do mnie po imieniu.  I nie rób takiej
miny. Znamy się, ale pamięć to przywilej starców& idz
. Damy sobie radÄ™. Twoja milsza
połowa zaprowadzi mnie do biblioteki.
Trochę bezradnie spojrzałem na Harey.
Nigdy jej nie widziałem takiej. Żadnego napięcia w twarzy. Kiedy patrzyła na tego
starego człowieka, wyglądała trochę jak roześmiana, zupełnie beztroska dziewczynka, jaką
pewnie kiedyś była. Zanim ją poznałem.
 Idz
, Kris  zareagowała na moje spojrzenie.  Zaprowadzę pana do biblioteki.
Bezceremonialnie wsunęła mu dłoń pod łokieć i okręciła się na pięcie, a ja stałem i
patrzyłem jak odchodzą. Tym razem z pewnością miałem idiotyczny wyraz twarzy.
Szczęśliwie nikt tego nie widział.
Kiedy powlokłem się wreszcie, w przeciwną stronę, spotkałem Snauta przed drzwiami
Sartoriusa.
 Jesteś& sam?  popatrzył na mnie z pewnym zdziwieniem i uznaniem.
Przemilczałem.
 Sartorius jest u siebie?
 Właśnie chciałem uciąć z nim pogawędkę w cztery oczy.
 Szykuje się rozmowa większego kalibru  powiedziałem.
 Co jest?  przez jego twarz przemknął niepokój.
 Zaczekaj, nie będę się powtarzał.
Tym razem szklane drzwi laboratorium nie były od wewnątrz niczym przesłonięte.
Mimo poświaty z podsufitowych okien korytarza trochę żółtego światła przesączało się też
przez chropowate szkło.
 Sartorius!  dość bezceremonialnie uderzyłem w drzwi. To ja, Kelvin. Jest ze mną
Snaut. Mamy sprawÄ™!
Wiedziałem już, że Harey potrafi być dzielna, ale niepokój o to, jak długo może się
obejść beze mnie, spowodował, że po kolejnym uderzeniu pięścią w szkło Snaut chwycił
mnie za rękę.
 Czekaj, słyszę coś&
Rzeczywiście, w laboratorium rozległo się szuranie. Cień, podobny do wiatraka z
przetrąconymi płatami śmigła, nałożył się na taflę szkła. Klucz niemiłosiernie zgrzytał w
zamku, jakby oduczył się otwierać drzwi.
Wreszcie Sartorius spojrzał na nas przez wąską szparę, całym sobą przesłaniając
widok na resztę laboratorium. Nie miał na nosie swoich czarnych szkieł i pierwszy raz
naprawdę zobaczyłem jego twarz. Nie budziła sympatii. Wierzchem dłoni przetarł prawie
ślepe oczy.
 No i co?  spytał. Chciałbym kiedyś normalnie wyspać się do końca.
 Musimy porozmawiać&
 Tak? No to jesteśmy w komplecie. Może u mnie?
Nieoczekiwanie odstąpił krok i otworzył drzwi. Kątem oka widziałem minę Snauta.
 Życie nie jest takie proste, doktorze Sartorius  zaśmiałem się.  Komplet będzie
dopiero w bibliotece. Mamy gościa.
 Kto?  powiedzieli to równocześnie.
Prawie z przyjemnością patrzyłem, jak twarz Sartoriusa wydłużyła się jeszcze
bardziej, a Snaut zrobił się prawie biały. Mógłbym tę chwilę przeciągać w nieskończoność,
ale tamten stary człowiek wciąż patrzył na zegarek.
 MY  podkreśliłem.  Wszyscy razem.
 Kto to jest?  trochę chrapliwie spytał Snaut.
 PIRX  powiedziałem.
 Kto?!  dopiero teraz mieli miny warte zapamiętania.
 Ten Pirx?  upewnił się Snaut.
 We własnej osobie  przyznałem.
 Skąd się tu wziął, u licha?!  w głosie Snauta zabrzmiało rozdrażnienie.
 Zapytajcie go sami. Przyleciał rakietką nie większą od naszych transportowych, więc
można brać pod uwagę tylko Sateloid.
 Czego chce?
 Porozmawiać. Chciał z Gibarianem. Kiedy mu wyjaśniłem, że spóz
nił się tak samo,
jak ja, zgodził się na całą resztę.
 Chwileczkę  mruknął Sartorius i zniknął w drzwiach. Wrócił z czarnymi
soczewkami przytwierdzonymi do twarzy.
 Chodz
my więc&
 Czego może tu szukać pilot Pirx?  głowił się po drodze I Snaut.
 Komandor Pirx  poprawił Sartorius.
 Ech!  Snaut tylko machnął ręką.  Dostał to pośmiertnie. Pech tych, którzy mu dali
stopień, polegał na tym, że przeżył, gdzie nie powinien.
 Nie pierwszy raz  wtrąciłem.
 I trzeba się z nim liczyć  poważnie stwierdził Sartorius.
 Pewnie. Latająca legenda ma przyjaciół. Ile on może mieć dzisiaj lat?
 Na moje oko? Co najmniej dwieście.
 Tak długo się nie żyje  z pewną goryczą przyznał Sartorius.
 Jest pan pewien? Wszyscy wiemy, że pogrzebano go już kilkakrotnie.
 Cholera!  Snaut jak wryty zatrzymał się przed drzwiami biblioteki.  To on może
nawet&
 Co?
 Pamiętać odkrycie Solaris.
Trochę długo w milczeniu staliśmy w korytarzu. A potem Snaut uczynił coś, czego z
pewnością nie robił nigdy wcześniej. Zapukał do drzwi biblioteki.
 Wejść!  rozległo się za drzwiami, ale ja byłem pewien, że słyszę też głos Harey.
Snaut otworzył drzwi i nie przestąpił progu.
Ponad jego ramieniem widziałem to samo, co on.
W panoramicznym oknie biblioteki, nad mglistym horyzontem Solaris wstawał świt
czerwonego słońca. Jeszcze ocean pogrążony był w czerni  jak zwykle świt najpierw
zaglądał w okna Stacji zawieszonej wysoko w atmosferze. W szkarłatnym zarzewiu wnętrze
biblioteki sprawiało wrażenie miejsca przynależnego bardziej zewnętrznemu światu niż
cywilizacji, która tego świata zrozumieć nie potrafi.
Nie piękno świtu zatrzymało nas w progu.
W fotelu przy oknie siedział pilot Pirx. A raczej komandor Pirx. Jak pamiętam ze
starych zdjęć, był z niego kiedyś całkiem postawny mężczyzna. Teraz prawie nie było go
widać w przepastnym fotelu. Tylko skafander srebrzył się nieco w czerwonym półmroku. Za
to Harey tkwiła w pełnym świetle. Pirx zapadł się w fotel, a ona siedziała mu na kolanie, z
rękami jeszcze zawieszonymi w powietrzu, jakbyśmy naszym wtargnięciem nie pozwolili jej
dopowiedzieć czegoś, co jest tak niezwykłe, że trzeba słowa poprzeć gestem obejmującym
cały świat.
Głowa Snauta powoli obróciła się twarzą tylko w moją stronę. W oczach miał takie
szyderstwo, jakby prosił, żebym mu złamał szczękę.
 Dwieście?  odczytałem z ruchu jego warg.  No! No! Sartorius zachowywał się tak,
jak można było spodziewać się po nim. Nienawidziłem go bardziej niż Snauta. Przepchnął się
obok nas i jakby nigdy nic poszedł do Pirxa z wyciągniętą ręką. Dla niego Harey znaczyła nie
więcej niż powietrze.
 Witamy na Solaris.
 No& tak  z pewnym wahaniem odparł Pirx.  Tak się składa, że nie jestem tu po
raz pierwszy.
Nawet nie zauważyłem, kiedy Harey sfrunęła mu z kolan.
Już uczepiła się mojego ramienia, radosna jak nigdy przedtem. Słyszałem jej szept
prosto w ucho, czułem jej oddech i przy każdym słowie leciutki dotyk ust.
 Kris! Kris! Wiesz, co zrobiłam?
 Oczywiście.
 Nic nie wiesz. Powiedziałam mu wszystko.
 Co?!
 Kim jestem. Zrobiłam to od razu. A wiesz, co on na to? Powiedział: A ja jestem
Pirx.
 ImponujÄ…ce.
 Och, Kris! Nie masz pojęcia, jaki on jest. Nigdy nie czułam się tak. Nawet przy
tobie. Bo ty& możesz odejść, a ja& nie przeżyję tego. Rozumiesz, Kris? A on&
 Co on?
 On może zniknąć, jak się pojawił. Ale kiedy jest, wiedziałam to od razu, jestem
bezpieczna& jak przy tobie. A powiedzieć mogłam mu& jeszcze więcej.
 O czym?
 O sobie i& o tobie. WestchnÄ…Å‚em z rezygnacjÄ….
 Zostawmy to, maleńka. Czekają na mnie. Zajmiesz się czymś?
 Pewnie! Strasznie jestem ciekawa, co on ma wam do powiedzenia.
 No tak  moja rezygnacja osiągnęła kolejne przyspieszenie kosmiczne.  Chodz
my.
Snaut tymczasem zrobił sobie legowisko z książek zwalonych na podłogę. Tylko nogi
zarzucił na blat stołu. Sartorius zajął miejsce strategiczne w fotelu wciśniętym w
najciemniejszy kąt, skąd dokładnie widział wszystkich, chociaż z niego zostały dwie czarne
plamy na wysokości twarzy. Pirx stał przy oknie.
 Jestem winien drobne wyjaśnienie, dlaczego doktora Kelvina trochę obcesowo
traktuję po imieniu  powiedział.  Gibarian i ja prowadziliśmy kiedyś dość ożywioną
korespondencję. Odwiedziłem go nawet w solaryjskim Instytucie w Adenie, gdzie przyszły
doktor Kelvin był asystentem mojego przyjaciela. Wspomniał parę razy o tym młodym
człowieku i używał przy tym wyłącznie imienia Kris. Osobiście nie mieliśmy okazji
porozmawiać, chociaż raz jeden zauważyłem go w archiwum mikrofilmów. Podszedłem
nawet, żeby zagadnąć, ale akurat weszła mi w paradę szkolna wycieczka. Większość
dzieciarni była oszołomiona ogromem archiwum, ale jedna dziewczynka, pamiętam, zadała
wtedy pytanie: ,,A po co to wszystko? . Sporo czasu upłynęło od tamtych dni, ale pytanie
pozostaje aktualne i& mam wrażenie, że przez te lata nikt z nas naprawdę nie wydoroślał.
Zabrzmiało to dość patetycznie. Pirx musiał to zauważyć, gdyż machnął ręką z pewną
irytacją, po czym zwrócił się do mnie:
 Niech pan tak nie stoi przede mną, doktorze Kelvin, bo się nabawię kompleksów 
stwierdził.  Usiądz
gdzieś, przyjacielu, choćby na tym fotelu. Ja w nim czuję się  i pewnie
wyglądam podobnie  jak na krawędzi czarnej dziury; garnitur jeszcze tutaj, właściciel po
tamtej stronie&
Co miałem począć, usiadłem. Harey pewnie już przyswoiła sobie to miejsce, gdyż
natychmiast skorzystała z okazji i wylądowała mi na kolanach.
Snaut prawie dławił się ze śmiechu.
 Wszystkich panów przepraszam, że to nie będzie rozmowa, tylko monolog  podjął
Pirs.  Ale zostało mi jakieś dziesięć minut. Po pierwsze więc: nie jestem tu z Sateloidu, ale
bezpośrednio z Instytutu, który opuściłem może pół godziny temu. Kilku pańskich przyjaciół,
doktorze Sartorius, zrealizowało projekt, którego sensu nie mógł potwierdzić wiarygodny
eksperyment, ze względu na powszechne zniesienie statusu zwierzęcia doświadczalnego. Nie
znam się na tym, ale mówili coś o pozaprzestrzennym przeskoku informacji& Jako człowiek
szukający okazji do chwalebnego przejścia na wieczystą emeryturę, zaproponowałem im
swoje usługi. Podpisałem właściwe formularze i wtedy poinformowano mnie, że cel przerzutu
dla eksperymentu nie ma istotnego znaczenia, więc mogę sam wybrać adres, pod jaki ci
panowie zobowiązują się dostarczyć nie mnie, jak zrozumiałem, lecz pełną o mnie
informacjÄ™& w jakiejÅ› formie&
 Pilocie Pirx  zaczął Sartorius, z pewnością nie przypadkowo rezygnując z
 komandora . Pirx tylko uniósł ramię i wskazującym palcem postukał w zegarek.
 Jeszcze raz proszę o wybaczenie  przerwał Sartoriusowi.  Za chwilę muszę być w
przestrzeni. Chcę panom wyjaśnić, że po  ewentualnie szczęśliwym  moim powrocie do
Instytutu, nie będę miał zielonego pojęcia o tym, co zobaczyłem na Stacji Solaris i czego
udało mi się tu dowiedzieć& Eksperymentatorzy tłumaczyli mi, że musi się zgadzać jakiś
bilans przestrzeni informatycznej i są w stanie odebrać tylko tyle informacji, ile zostało
wysłane. Nie będę nawet pamiętał tego, co teraz do panów mówię& Chociaż takie intencje
miałem, wyłącznie panowie będą mogli kiedyś zaświadczyć, jak było z realizacją&
Słuchałem go, ale, nie wiedzieć czemu, wciąż myślałem o pytaniu tamtej
piętnastoletniej dziewczynki.
Zobaczyłem jak Snaut westchnął i jednak wtrącił swoje, kiedy Pirs nabierał oddech.
 To niech pan już powie, pilocie, dlaczego wybrał pan akurat ten adres.
 W istocie. Jak już wspomniałem, nie jest to moja pierwsza wizyta na Solaris. Dawno
temu byłem pilotem w ekspedycji Giesego, która w historii solarystyki zapisała się tak zwaną
Erupcją Stu Sześciu. Kiedy zdarzyło się to, co się zdarzyło, pilotowałem maszynę Tsankena,
dowódcy grupy rezerwowej. On o nawigacji miał raczej blade pojęcie, może dlatego jego
ocalenie zostało spisane na karb przypadku& Ten przypadek to byłem ja, Pirx.
Nieoczekiwanie, chociaż słowa może tak brzmiały, nie było w tym stwierdzeniu ani
śladu pychy, tylko jakiś bezgraniczny smutek.
 Tak więc, mam swoje porachunki z Solaris  ciągnął Pirx.  Może dlatego przez lata
śledziłem wszystko, co dotyczy tej planety, pewnie dlatego też zaprzyjaz
niłem się z
Gibarianem. A poza tym nikt nie odbył tylu lotów nad oceanem& Nie ma tego w archiwach,
bo była to, że tak powiem, raczej moja prywatna inicjatywa. Co widziałem? Może więcej niż
Berton. Może mniej. Może, jak doktor Kelvin, zostawię komuś w spadku mój encefalogram,
żeby to sobie obejrzał i& zrozumiał więcej. Nieważne&
Widziałem, jak dłonie Pirxa zwinęły się w pięści, musiał spostrzec, że patrzę na jego
ręce, gdyż prawie ze złością wcisnął je w kieszenie skafandra.
 To, że dzisiaj mówię, a nie słucham, ma dwa uzasadnienia. Po pierwsze, wiem
prawie o wszystkim, co tu się zdarzyło i czego dokonaliście, gdyż miałem okazję
porozmawiać z tą młodą osobą&  tutaj twarz Pirxa trochę złagodniała, kiedy spojrzał na
Harey.
 A ona, jakby to ująć, wie chyba więcej niż& wie. Po drugie, przecież i tak nie
jestem w stanie przekazać komukolwiek informacji, jaką wy moglibyście się ze mną
podzielić. Skończmy więc na tym, o czym chciałem porozmawiać z Gibarianem&
Pirx okręcił się na pięcie i stanął plecami do nas, twarzą w stronę okna, jakby chciał
widzieć ocean, kiedy wreszcie powie, co ma do powiedzenia.
 Jak każdy z was, przeczytałem wszystko, co zostało o tej planecie napisane.
Przeżyłem więcej niż wy, bo był w tym optymizm mojej młodości i jest to, co wam zostało.
Bezradność. Znałem łudzi, którzy pierwsi patrzyli na ten ocean, jak na żywą istotę, i tych,
którzy w jego działaniu dopatrywali się świadomości, boskości nawet. Zjawiali się, pełni
natchnienia. Podejmowali próby kontaktu, tak samo, jak wy próbujecie& I odchodzili,
odtrÄ…ceni. Powiem wam, dlaczego.
Pirx zamilkł, ale Snaut i Sartorius nie skorzystali z okazji.
 A jeżeli tam nic nie ma?  zamiast twierdzenia Pirx zadał pytanie.
 Co znaczy& nic?  po długiej chwili odezwał się Snaut.
 Słyszymy coś, widzimy, dotykamy  powiedział Pirx.  Usta mówią, więc
próbujemy nawiązać kontakt z ustami&
 Co pan przez to rozumie, pilocie Pirx?!  nie wytrzymał Sartorius.
 Czy próbował pan kiedyś nawiązać kontakt z monitorem albo z głośnikiem
radiostacji? Na ekranie jest obraz, w głośniku głos.
 A gdzie, według pana, jest nadawca?  zapytał Snaut.
 Może jest, może nie ma. A jeżeli ocean Solaris to tylko ekran, drgająca membrana,
która w naszą stronę odbija coś, co z nim samym nie ma nic wspólnego? Jaką świadomość ma
w lustrze nasze w nim odbicie? Każdego z nas poraził drobny błysk zwierciadła. I już
mniemamy, że ono wie coś o nas, skoro posłało nam w oczy świetlnego zajączka. I może nie
do końca jesteśmy tacy, jak to widać w odbiciu, może to trochę krzywe lustro?
 Chce pan poprawić nam samopoczucie?  dziwnie zduszonym głosem odezwał się
Sartorius.  A może sobie?
 Bynajmniej  z nieoczekiwaną zawziętością odparł Pirx.
 Nie jestem od rozgrzeszania. Ale jeśli to tylko lustro, to przeglądamy się w nim nie
tylko my przecież. Może cały wszechświat? Widzimy nad oceanem erupcje symetriad i
upatrujemy w nich& jego dzieło. A jeśli to tylko echo aktywności innych cywilizacji? Może
takich, po których dawno ślad ostygł we wnętrzu wszechświata, zanim znak ich bytu
wzbudził rezonans w neutrinowej membranie. Może w tym lustrze swój ślad zostawia
szczątkowe promieniowanie wszechświata, nawet to coś, co dało mu początek? Szukajcie, a
jeśli znajdziecie w nim nawet Głos Pana, czy też podejmiecie próbę ustanowienia kontaktu?
Dopiero teraz poczułem, że Harey trzyma mnie mocno za rękę.
 Mam tylko jedno pytanie, komandorze  odezwałem się.  Ta planeta posiada
niestabilną orbitę. Jeżeli ocean jest tylko tym, o czym pan mówi, jak wytłumaczyć fakt, że
planeta nie uległa zniszczeniu?
Spostrzegłem, jak Snaut spojrzał na mnie i uniósł brwi.
Patrzyłem na Pirxa, wciąż odwróconego do nas plecami. Jego ramiona drżały. Musiał
wyczuć nasze spojrzenia i oczekiwanie, gdyż odwrócił się powoli.
Pirx śmiał się.
 Mój młody przyjaciel mniema, że mnie dostał  powiedział.
 Ale na to pytanie mogę odpowiedzieć pytaniem; jak myślisz, dlaczego ja wciąż żyję,
chociaż nie powinienem?
Najzwyczajniej w świecie, wciąż śmiejąc się, bezradnie rozłożył ręce.
 Czas na mnie  stwierdził.  Jak uznacie to za słuszne, możecie tę rozmowę uznać za
niebyłą. Odprowadzisz mnie, Harey?
Niewiele sobie robiąc z ich obecności Harey pocałowała mnie w policzek, potem
pobiegła do Pirxa. Szarmancko podał jej ramię.
Kiedy wyszli, z ulgą wyrwałem się z fotela. Snaut i Sartorius też podeszli do okna.
Wciąż milczeliśmy. Po jakimś czasie drgnienie Stacji oznajmiło nam, że Pirx
wystartował. Nie żegnał się z nami  czy miał powód, żeby pominąć tę formalność?
Odprowadzaliśmy wzrokiem jego rakietkę. Kiedy zmieniła się w punkt, odruchowo
zmrużyłem oczy. Snaut i Sartorius nie byli tak zapobiegliwi  po tym, jak biały błysk
prześwietlił nas na wylot, długo przecierali oczy.
 Twoja Harey dobrze się czuje w jego towarzystwie  odezwał się Snaut.
Spojrzeliśmy po sobie i równocześnie każdy z nas przeniósł wzrok na ocean.
 Myślisz, że Pirx& też?  zapytał Sartorius.
Drzwi otworzyły się. To wróciła Harey.
Tekst udostępniony na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska.