Modele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM
Biologia
Poziom rozszerzony
Listopad 2009
W kluczu sÄ… prezentowane przykÅ‚adowe prawidÅ‚owe odpowiedzi. NaleÅ»y równieÅ» uznaç odpowiedzi ucznia, jeĘli sÄ…
inaczej sformułowane, ale ich sens jest synonimiczny wobec schematu, oraz inne odpowiedzi, nieprzewidziane w kluczu,
ale poprawne.
Maks.
Nr
Przyk"adowe odpowiedzi i schemat oceniania punktacja
zadania
za zadanie
1. Za podanie nazwy organelli (lizosomy)  1 pkt 2
Za wyjaĘnienie ich roli  1 pkt
Przyk"adowa odpowiedÄ™:
Wydzielają enzymy, które katalizują rozk"ad komórek.
2. Za sformu"owanie problemu badawczego  1 pkt 1
Przyk"adowa odpowiedÄ™:
Wp"yw nat´Å»enia Ęwiat"a na rozmieszczenie chloroplastów w komórce.
3. Za uzupe"nienie kaŻdych dwóch wierszy w tabeli  po 1 pkt 2
Przyk"adowe odpowiedzi:
Proces podziałowy Etap podziału komórkowego
FormujÄ… siÄ… dwa jÄ…dra potomne i nast´puje
telofaza
cytokineza.
Chromosomy homologiczne w´drujÄ… do
anafaza I
przeciwległych biegunów.
Chromosomy homologiczne tworzÄ… biwalenty. profaza I
W pÅ‚aszczyÄ™nie równikowej ukÅ‚adajÄ… si´ tetrady
metafaza I
chromatyd.
4. Za podanie kryterium (zawartoĘç procentowa w organizmie)  1 pkt 2
Za okreĘlenie grupy (makroelementy)  1 pkt
5. Za poprawne oznaczenie osi X i Y (wraz z podaniem jednostek)  1 pkt 2
oĘ X  organizm (cz´Ä˜ç organizmu, stadium rozwojowe)
oĘ Y  ca"kowita zawartoĘç wody (w %)
Za narysowanie s"upków i podanie legendy  1 pkt
Uwaga: wykres powinien uwzgl´dniaç zarodek myszy i mysz doros"Ä… lub m"ode liĘcie i nasiona.
ca"kowita zawartoĘç
wody [%]
100
80
60
40
20
0
zarodek myszy doros"e myszy stadium rozwojowe
6. Za uzasadnienie  1 pkt 1
Przyk"adowa odpowiedÄ™:
W procesach katabolicznych energia jest uwalniana i magazynowana w postaci ATP,
wykorzystywana do przeprowadzania reakcji syntez w procesach anabolicznych.
www. operon. pl
1
Biologia. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM i  Gazetą Wyborczą
Maks.
Nr
Przyk"adowe odpowiedzi i schemat oceniania punktacja
zadania
za zadanie
7. Za oznaczenie dwóch schematów  1 pkt 2
A  skurcz izotoniczny
B  skurcz izometryczny
Za podanie jednej cechy  1 pkt
Przyk"adowe odpowiedzi:
W skurczu izotonicznym nie zmienia si´ d"ugoĘç mi´Ä˜nia, tylko jego napi´cie. W skurczu
izometrycznym zmienia si´ napi´cie mi´Ä˜nia, a d"ugoĘç pozostaje bez zmian.
8. Za zaznaczenie kaŻdego ze zdał
(B, C)  po 1 pkt 2
9. Za nazwanie kaŻdych dwóch procesów i podanie ich lokalizacji  po 1 pkt 2
Przyk"adowe odpowiedzi:
Nr Nazwa procesu Lokalizacja w komórce
1 fotosynteza chloroplast
2 glikoliza cytoplazma
3 cykl Krebsa macierz mitochondrialna
"ał
cuch oddechowy
4 grzebieł
mitochondrialny
utlenianie koł
cowe
10. Za skonstruowanie tabeli (zatytu"owanie, opisanie kolumn i wierszy)  1 pkt 3
Za uzupe"nienie kaŻdej z kolumn  po 1 pkt
Przyk"adowe odpowiedzi:
Proces fotosyntezy/
C3 C4
typ fotosyntezy
Liczba akceptorów 1 2
Rybulozobisfosforan/
Pierwotny akceptor CO2 Rybulozo-1,5- fosfoenolopirogronian/ PEP
-bisfosforan/RuBP
aldehyd 3-fosfoglicerynowy
Pierwotny produkt aldehyd 3-fosfoglicerynowy
/PGAld
11. Za podanie czynnika ograniczajÄ…cego (temperatura, st´Å»enie dwutlenku w´gla)  1 pkt 2
Za wyjaĘnienie  1 pkt
Przyk"adowa odpowiedÄ™:
ZimÄ…, pomimo wysokiej intensywnoĘci Ęwiat"a i wystarczajÄ…cego st´Å»enia dwutlenku w´gla,
niska temperatura ogranicza intensywnoĘç fotosyntezy.
12. Za przyporządkowanie kaŻdych dwóch elementów (1 D, 2 C, 3 A, 4 B)  1 pkt 2
13. Za sformu"owanie kaŻdego z wniosków  po 1 pkt 2
Przyk"adowe odpowiedzi:
Giberelina powoduje wzrost odmian kar"owatych do normalnych rozmiarów.
Giberelina powoduje niewielki wzrost odmian normalnych/gibereliny nie powodujÄ…
wyraęnych efektów wzrostu odmian normalnych.
14. Za wymienienie kaŻdej cechy  po 1 pkt 2
Przyk"adowe odpowiedzi:
jednakowa amplituda potencja"u czynnoĘciowego/taki sam czas trwania potencja"u
czynnoĘciowego
15. Za nazwanie systemu naczył
 1 pkt 3
Za wymienienie dwóch róŻnych funkcji  po 1 pkt
Przyk"adowe odpowiedzi:
uk"ad wieł
cowy/naczynia wieł
cowe
1. doprowadzajÄ… do serca tlen/substancje odÅ»ywcze/glukoz´/wolne kwasy t"uszczowe
2. odprowadzajÄ… zb´dne produkty przemiany materii/dwutlenek w´gla
www. operon. pl
2
Biologia. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM i  Gazetą Wyborczą
Maks.
Nr
Przyk"adowe odpowiedzi i schemat oceniania punktacja
zadania
za zadanie
16. Za podanie nazw dwóch hormonów (cholecystokinina, sekretyna)  1 pkt 3
Za okreĘlenie funkcji obu hormonów  1 pkt
Przyk"adowe odpowiedzi:
Cholecystokinina i sekretyna pobudzają komórki trzustki do wydzielania soku trzustkowego.
Za okreĘlenie miejsca wydzielania  1 pkt
dwunastnica (jelito czcze)
17. Za nazwanie kaŻdych dwóch struktur  po 1 pkt 2
A  strz´pka, B  zarodnia (sporangium), C  zarodnik (spora), D  jÄ…dro komórkowe
18. Za okreĘlenie roli podwzgórza oraz przedniego płata przysadki mózgowej  po 1 pkt 2
Przyk"adowe odpowiedzi:
rola podwzgórza  inicjowanie czynnoĘci prowadzących do kontaktu p"ciowego (zachowania
godowe), przetwarzanie informacji z wyŻszych partii mózgu (z kory mózgowej),
stymulowanie pracy (pobudzanie) przysadki
rola przedniego p"ata przysadki mózgowej  regulacja poziomu hormonów p"ciowych we
krwi, stymulowanie pracy gonad
19. Za zaklasyfikowanie cz"owieka  1 pkt 2
stopochodnoĘç  A
Za podanie argumentu  1 pkt
Przyk"adowa odpowiedÄ™:
Cz"owiek podczas chodzenia opiera o pod"oÅ»e paliczki, Ęródstopie, st´p./Ca"a stopa przylega
do pod"oŻa.
20. Za wyjaĘnienie mechanizmu u kaŻdego ze zwierząt  po 1 pkt 2
Przyk"adowe odpowiedzi:
U ryb otwarcie otworu g´bowego, który zamykajÄ…c si´ zmniejsza pojemnoĘç jamy g´bowej
i przepycha wod´ przez "uki skrzelowe.
U ma"Å»a  ruchy rz´sek pokrywajÄ…cych skrzela.
21. Za nazwanie klasy roĘliny (dwuliĘcienne)  1 pkt 2
Za podanie argumentu  1 pkt
Przyk"adowa odpowiedÄ™:
Zarodek zaopatrzony jest w dwa liĘcienie/liĘcie zarodkowe.
22. Za prawidłowe podkreĘlenie kaŻdego ze zdał
(D, E)  po 1 pkt 2
23. Za okreĘlenie tendencji zmian  1 pkt 1
Przyk"adowa odpowiedÄ™:
Ewolucja zmierza"a z dominacji gametofitu do dominacji sporofitu (lub: do redukcji
gametofitu i dominacji sporofitu).
24. Za nazwanie mutacji (translokacja)  1 pkt 2
Za wyjaĘnienie mechanizmu jej powstawania  1 pkt
Przyk"adowa odpowiedÄ™:
Fragment chromosomu 9 zostaje przeniesiony na chromosom 22.
www. operon. pl
3
Biologia. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM i  Gazetą Wyborczą
Maks.
Nr
Przyk"adowe odpowiedzi i schemat oceniania punktacja
zadania
za zadanie
25. Za uwzgl´dnienie dziewi´ciu i wi´cej elementów  1 pkt 3
Za przyporzÄ…dkowanie strza"ek do wzrostu obj´toĘci krwi lub niedorozwoju gonad  1 pkt
Za przyporzÄ…dkowanie wszystkich strza"ek  2 pkt
Przyk"adowa odpowiedÄ™:
gen  a (szurpatoĘci)
pióra upoĘledzone
wzmoŻona utrata ciep"a
zmniejszona zdolnoĘç
obniŻona tempertura cia"a adaptacji do zmian
temperatury otoczenia
zwi´kszona szybkoĘç przemiany materii
zwi´kszenie rozmiarów zmniejszone nadnercze
serca i cz´stoĘci skurczów i tarczyca
wzrost obj´toĘci krwi niedorozwini´te gonady
zmiany obniÅ»ona p"odnoĘç
powi´kszenie
w sk"adzie
Ęledziony
krwi
26. Za wskazanie substancji (fenyloalanina)  1 pkt 2
Za okreĘlenie związku  1 pkt
Przyk"adowa odpowiedÄ™:
Przy braku enzymu E1  hydroksylazy fenyloalaninowej  nie powstaje melanina, której brak
jest przyczynÄ… albinizmu.
27. Za zapisanie genotypów  1 pkt 2
BbVv  genotyp muszki o normalnych skrzyd"ach i brÄ…zowej barwie cia"a
bbvv  genotyp muszki o zredukowanych skrzyd"ach i czarnej barwie cia"a
Za zapis krzyŻówki  1 pkt
BbVv x bbvv
28. Za wype"nienie kaŻdej z kolumn  po 1 pkt 2
Przyk"adowe odpowiedzi:
Cecha strategii Strategia  r Strategia  K
StabilnoĘç Ęrodowiska niestabilne stabilne
Liczba potomstwa duŻa ma"a
Opieka nad potomstwem brak obecna
29. Za wskazanie odpowiedzi (A)  1 pkt 1
30. Za ocenienie i podanie argumentu  1 pkt 2
Przyk"adowa odpowiedÄ™:
Fitoremediacja moÅ»e zaburzyç funkcjonowanie sieci troficznych, poniewaÅ» roĘlinami,
w których skumulujÄ… si´ zwiÄ…zki toksyczne, b´dÄ… si´ odÅ»ywia"y zwierz´ta.
Za zaproponowanie dzia"ania  1 pkt
Przyk"adowa odpowiedÄ™:
Genetycy powinni wprowadziç do organizmu roĘliny zmodyfikowanej genetycznie gen
odpowiedzialny za wytworzenie enzymów do rozk"adu skumulowanych związków
toksycznych.
www. operon. pl
4