2740389196

14 Sprawozdanie z egzaminu maturalnego 2015 wynikały z braku umiejętności językowego przekształcenia zdania pytającego, zwłaszcza że uznawano również odpowiedzi w formie zdań oznajmujących.

Rozumienie tekstu na poziomie znaczeń oraz komunikacji językowej

Sprawdzeniu świadomości językowej, ściśle powiązanej z rozumieniem jawnych i ukrytych sensów całego tekstu i jego fragmentów¹, posłużyły zadania: 1.2, 1.3 i 1.6, których rozwiązanie nie było trudne dla większości maturzystów.

Zadanie 1.2, polegające na określeniu podobieństw a oraz różnicy między perswazją a manipulacją językową, sprawiło zdającym umiarkowaną trudność (poziom wykonania 64%). Rozwiązanie wymagało wykorzy stania informacji z tekstu oraz wiedzy o języku w zakresie określonym w podstawie programowej (1.1.9 liceum; 1.1.6-8 gimnazjum). Maturzyści nie mieli dużych problemów z dostrzeżeniem podobieństwa, określając je najczęściej jako intencję wpłynięcia na sposób myślenia odbiorcy lub jako nastawienie nadawcy na skuteczność mówienia. Większą trudność sprawiło zdającym określenie różnicy. Błędne odpowiedzi najczęściej dowodziły niezrozumienia pojęć perswazji i manipulacji językowej, co wynikało z braku niezbędnej do zrozumienia tekstu wiedzy o współczesnej komunikacji językowej.

Minimalnie łatwiejsze niż zadanie 1.2 okazało się zadanie 1.3 (poziom wykonania 65%), polegające na udzieleniu uzasadnionej odpow iedzi na pytanie, czy autor przestrzega w tekście tabu językowego, o którym pisze. Punkt przyznawano ty lko za odpowiedź tw ierdzącą z uzasadnieniem (np. autor nie podał przykładów wulgaryzmów' i nie przeprasza za ich brak, sugerując, że przeprosić powinien, gdyby je podał). Zadanie to wymagało zarówno odczytania i wykorzystania odpowiednich informacji z tekstu, jak i świadomości językowej koniecznej do określenia typu nadawcy na podstawie języka i stylu tekstu. Przyczyną nieotrzymania punktu często było podanie odpowiedzi przeczącej lub odpow iedzi twierdzącej pozbawionej uzasadnienia. Innego rodzaju błędy polegały na odnoszeniu się w uzasadnieniu do niew łaściwych cech języ ka tekstu (jak np. użycie 1 os. l.mn. czy języka potocznego) czy też do pozajęzykowych właściwości tekstu.

Zadanie 1.6, które wymagało wykorzystania informacji z tekstu do przekształcenia podanego zdania w celu uniknięcia stosowania modnych wyrazów', było zadaniem łatwym (poziom wykonania 77%). Zdecydowana większość maturzy stów wykazała się św iadomością językową niezbędną do wykonania tego działania na tekście. Przyczyną niepowodzeń było najczęściej nieoddanie wszystkich elementów' znaczenia zdania (np. opuszczenie któregoś z modny ch wyrazów a nie jego zastąpienie) lub zniekształcenie znaczenia przez dobór nieodpowiedniego synonimu.

Rozumienie tekstu na poziomie znaczeń oraz struktury

Dostrzeganie logicznej struktury tekstu argumentacyjnego nie jest możliwe bez rozumienia sensów całego tekstu oraz celowo wyodrębnionych fragmentów'. Sprawdzeniu tych złożonych umiejętności posłużyły zadania: 1.4, 1,5 i 1,7, których poziom wykonania okazał się zróżnicowany.

Trudne dla większości maturzy stów było zadanie 1.4 (poziom wykonania 0,47). Wymagało ono dostrzeżenia kluczowego twierdzenia autora (określenia dwóch głównych tendencji dominujących w publicznych wypowiedziach) oraz podania przykładów' tych tendencji użytych w funkcji argumentacyjnej. Umiejętności te były uw arunkowane rozumieniem ogólnych sensów tekstu, a także wyodrębnianiem fragmentów' pełniących określoną funkcję na tle całości. Większość zdających potrafiła odtworzyć tezę tekstu (tendencje zostały nazwane wprost we wstępie), mieli natomiast trudność z podaniem przykładów potwierdzających każdą z tendencji. Punkt przyznawano za dostrzeżenie pewnej aigumentacyjnej całości - podanie tendencji wraz z dwoma przy kładami, przy czyną części niepowodzeń było więc podanie tylko jednego przykładu, często wynikające z nieuważnego przeczytania polecenia. O wiele łatwiejsze okazało się zadanie 1.5, wymagające przedstawienia wniosków' autora tekstu dotyczących różnicy między omawianymi tendencjami oraz najważniejszego skutku tych tendencji. Poziom wykonania tego zadania sięgnął 80%. Ponieważ wnioski zostały jasno sformułow ane w zakończeniu tekstu - zadanie ograniczało się więc do rozumienia sensów wyrażonych wprost. Punktów nie otrzymali głównie maturzyści, którzy nic potrafili precy zyjnie odróżnić różnicy od skutku lub nie rozumieli pojęć użytych w poleceniu i zrezygnowali z rozwiązania zadania.

Zadania 1.4 i 1.5 stanowiły przygotowanie do zadania wymagającego całościowego rozumienia tekstu zarówno na poziomie znaczeń, jak i na poziomie i struktury - streszczenia tekstu liczącego 40-60 słów (zadanie 1.7)