2740389355

§3. Zasady prawa karnego:

1) Zasada odpowiedzialności karnej za czyn

Odpowiedzialność karna może być wyłącznie konsekwencją popełnienia przez człowieka CZYNU, nie można karać za myśli, poglądy, zamiary ani za właściwości fizyczne lub psychiczne człowieka

Czyn jest niezbędną przesłanką odpowiedzialności

Teoria normatywna: czynem jest zarówno działanie, jak i zaniechanie

Teoria ontologiczna: zaniechanie nie może być czynem (-»UWr)

Art. 12 KK— normatywne ujęcie czynu

2) Zasada winy

Art. 1§3 KK

Teoria psychologiczna: wina to więź psychiczna, wiążąca sprawcę z czynem (ta teoria powoduje liczne problemy dowodowe)

teoria normatywna: podstawową przesłanką winy jest zarzucalność czynu - czy podmiot mógł się zachować inaczej?

Wina w ujęciu kompleksowym: bardzo duży nacisk na analizę, czy ktoś działał umyślnie i czy miał zamiar, czy nie

3) ZasadśL

Odpowiedzialność karna musi mieć charakter osobisty, tzn. nie ma możliwości odpowiadania za czyny innych osób (przejęcia winy na siebie)

Co do zasady, odpowiedzialność karna ma charakter indywidualny - sprawca odpowiada wyłącznie za swoje czyny. Polski KK zna jednak kilka przypadków odpowiedzialności zbiorowej: udział w zbiegowisku (art. 254 KK), udział w bójce lub pobiciu (art. 158§2-3 KK)

4)    Zasada humanitaryzmu

•    Art. 40 K, art. 3 KK

•    Kary i inne środki penalne nie mogą być okrutne ani poniżające

•    Prawo karne ma stawiać wymogi możliwe do spełnienia

•    Ta zasada ma największe znaczenie w prawie karnym wykonawczym

5)    iMlunLcdmmjsjneJege

•    Nullum crimen sine lege scripta

prawo karne musi być prawem pisanym i zawartym w ustawie

wymóg określenia w ustawie przestępstw i kar wiąże się z trójpodziałem władz - sądy mają tylko interpretować ustawy, prawo karne nie może być tworzone przez władzę wykonawczą w postaci aktów podustawowych

akty podustawowe mogą jednak doprecyzowywać prawo karne, szczególnie w sytuacjach, gdy ustawowy przepis ma charakter blankietowy (aczkolwiek dopuszczalność blankietowego charakteru przepisów karnych została zakwestionowana przez TK)

prawo zwyczajowe nie może być źródłem norm prawnokarnych (w państwach anglosaskich istotną rolę odgrywają jednak precedensy sądowe)

•    Nullum crimen sine lege certa

przepisy karne muszą opisywać przestępstwo w sposób dokładny

—    brak znamion ocennych

•    zakaz stosowania analogii na niekorzyść sprawcy

—    odpowiedzialność karna może grozić tylko za czyn, który wypełnia znamiona przestępstwa wskazane w ustawie

—    stosowanie analogii na niekorzyść sprawcy przyczyniłoby się do osłabienia bezpieczeństwa prawnego -reakcja organów państwa na czyny obywateli stałaby się nieprzewidywalna

—    jeżeli jakiś czyn nie jest w ustawie sklasyfikowany jako przestępstwo, to taka sytuacja nie jest luką w prawie karnym, ale milczącym uregulowaniem (że takiego czynu nie uznaje się za zabroniony)

2