157 (2)

II. Podstawowe zasady prawa wyborczego

D. Zasada tajności głosowania

151.    Zasada ta oznacza zagwarantowanie każdemu wyborcy, że treść jego de-yzji wyborczej nie będzie mogła być ustalona i ujawniona. Każdy wyborca musi 'ddawać glos w takich warunkach technicznych i politycznych, które wykluczając możliwość takiego ustalenia, stwarzają mu nieskrępowane możliwości dokonania wyboru. Zasada tajności głosowania pełni istotną rolę gwarancyjną, a tym samym

łaje się ona ściśle powiązana z zasadą wolności wyborów.

Z tego względu zasadzie tajności głosowania należy przypisać charakter bezwzględny. to znaczy należy ją traktować jako obowiązek, a nie tylko jako uprawnienie wyborcy. Problem ten należy widzieć w perspektywie doświadczeń okresu PRL. Twierdzono wówczas, że skorzystanie z zasady tajności głosowania (a więc wejście ■:» kabiny) pozostaje w sferze uprawnień wyborcy, jeżeli zatem wyraża on taką chęć, u * może głosować jawnie. Ówczesny układ kart do głosowania pozwalał też na tak /•sane głosowanie bez skreśleń- jeżeli wyborca oddawał czystą kartę, io tym samym głosował na kandydatów umieszczonych na pierwszych miejscach icdynej listy wyborczej. Aż do lat osiemdziesiątych wywierano na wyborców różnego rodzaju naciski polityczne, by głosowali bez skreśleń i bez wchodzenia do kabiny, w efekcie czego zrodziła się obawa przed korzystaniem z kabiny.

Doświadczenia te sprawiły, że od 1989 roku przewiduje się obowiązek tajnego glosowania (zob. art. 18 ust. 4 ows i art. 45 ust. 4 owst). Każdy wyborca musi więc " spełnić swoją kartę do głosowania w kabinie, w sposób zachowujący zasadę tajno-•i i Zasada ta jest jednolita dla wszystkich procedur wyborczych (art. 96 ust. 2; art. 97 usi. 2: art. 127 ust. 2 i art. 169 ust. 2 konstytucji).

152.    Ordynacje wyborcze formułują różnego rodzaju gwarancje zachowania ta jności głosowania. Wszystkie karty do głosowania muszą być jednakowe, nie mo-

l być zaopatrzone w znaki czy numery. W każdym lokalu wyborczym muszą zostać •u/.ydzone - w odpowiedniej liczbie - kabiny do głosowania, muszą znajdować się •' nich przybory do pisania. Wyborca musi wejść do kabiny sam. a wypełnioną kartę ■l" glosowania osobiście wrzuca do urny. Naruszenie przepisów ordynacji dotyczą-u li głosowania może być podstawą protestu wyborczego, może więc doprowadzić •In unieważnienia wyborów.

Gwarancję dodatkową stanowi art. 251 $ 2 k.k.. uznający za przestępstwo zapo-", iwanie się z treścią oddanego głosu wbrew woli głosującego.

153.    Pewnym zakłóceniem zasady tajności są przepisy związane ze zgłasza-"•Mi kandydatów w wyborach. Jak zobaczymy dalej, dla zgłoszenia listy kandydatów Scpn. rady powiatowe, sejmiki województw) lub kandydata (Senat, wybory prezy-lenckie) konieczne jest przedstawienie podpisów określonej liczby wyborców, i d/ielając tego poparcia, wyborcy ujawniają jednak swoje preferencje polityczne, bo ■'pika wskazuje, że wyborca będzie głosować na tę właśnie listę czy tego właśnie

imlydata. Wprawdzie logika nie zawsze idzie w parze z polskim -ealiami (w każ-5v» li dotąd wyborach prezydenckich kilku kandydatów otrzymywani wyraźnie poni-• i siu tysięcy głosów, choć dla zgłoszenia kandydatury k m.eczre było uzyskanie ,-mlpisów stu tysięcy wyborców - zob. pkt 162). ale wyr rc. może się zawahać,