5987092310

11

Rozdział II. Zasady prawa pracy

Zasada ochrony trwałości stosunku pracy

Praca jako dobro prawne podlega ochronie. Prawo pracy chroni pracowników przed zmianami warunków pracy czy rozwiązaniem stosunku pracy dokonywanymi przez pracodawcę. Zakres ochrony zależy od rodzaju umowy o pracę, sytuacji prawnej pracownika czj' od typu czynności prawnej dokonanej przez pracodawcę.

Ochrona występuje w dwóch postaciach:

1.    Powszechna ochrona trwałości stosunku pracy.

Pracodawca chcący rozwiązać z pracownikiem umow ę o pracę zawartą na czas nieokreślony z zachowaniem okresu wypowiedzenia, zobowiązany jest podać przyczynę zwolnienia (art. 30 § 4 KP). Przyczyna powinna być konkretna, prawdziwa i uzasadniona (art. 45 § 1 KP). Przed rozwiązaniem takiej umowy pracodawca pow inien zasięgnąć opinii zakładow ej organizacji związkowej reprezentującej pracownika. Jest to tzw. kontrola związkowa. Związek zawodowy może wyrazić umotywowane zastrzeżenia w stosunku do proponowanego zwolnienia. Kontroli zasadności i legalności podstaw zwolnienia dokonuje sąd pracy po odwołaniu się do niego przez pracownika.

Taka sama ochrona przysługuje pracownikom z który mi pracodawca zamierza rozwiązać umowę o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia. Dotyczy to każdego rodzaju umowy o pracę.

2.    Szczególna ochrona trwałości stosunku pracy.

Dotyczy' ona szczególnych kategorii pracowników, którzy albo z racji sprawowanych funkcji mogą popaść w konflikt z pracodawcą (np. przedstawiciele związku zawodowego w zakładzie pracy), albo znajdują się w szczególnej sytuacji życiowej czy osobistej (np. kobiety' w ciąży czy' pracownicy' w wieku przedemerytalnym). Ochrona ta polega na zakazie rozwiązywania umów o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia z pracownikami chronionymi albo na konieczności uzy skania zgody właściwego organu (np. zarządu związku zawodowego) przez pracodawcę na rozwiązanie umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia.

Zasada ograniczonej odpowiedzialności materialnej pracownika Zasada ta dotyczy szkód wyrządzonych w majątku pracodawcy z winy nieumyślnej w wyniku niewykonania lub nienależytego wy konania swoich obowiązków przez pracownika. Pracownik odpowiada wtedy wyłącznie w granicach rzeczywistej szkody oraz normalnych następstw swojego działania lub zaniechania, zgodnie z art. 115 KP. Według art. 119 KP, odszkodow anie ustala się w wysokości wyrządzonej szkody, jednak nie może ono przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody. Wysokość odszkodowania zależy od stopnia winy nieumyślnej.

Pracownik odpowiada w pełnej wysokości za rzeczywiście wyrządzoną szkodę jedy nie w przypadku winy umyślnej, zgodnie z art. 122 KP, oraz w przy padku szkody pow stałej w mieniu pracodawcy powierzonym pracownikowi z obowiązkiem zwrotu bądź wyliczenia się.

Poniżej przedstawione zostaną wybrane zasady zbiorowego prawa pracy. Tabela Nr 5. Zasady zbiorowego prawa pracy

ZASADY ZBIOROWEGO PRAWA PRACY

¹ I    ²

Zasada prawa do koalicji

Art. 18¹ KP

Pracownicy mają prawo do zrzeszania się w związkach zawodowych, które reprezentują ich interesy oraz bronią ich praw' w stosunku do pracodawców'. Prawa te konkretyzuje art. 1 ust. 1 ZwZawU. Pracownicy mają prawo do tworzenia i przystępowania do już istniejących związków zawodowych. Wszelkie działania pracodawców' mające na celu pogorszenie sytuacji pracowników przynależących do związków zawodowych są traktowane jako dyskryminacja. Ponadto, istnieje zakaz wprowadzania obowiązku przy stępowania do związku zawodowego. Przynależność jest dobrowolna i stanowi prawo, a nie obowiązek pracownika.

Z prawa do koalicji korzystają również pracodawcy. Na mocy ustawy o organizacjach pracodawców mogą oni tworzyć bądź przynależeć do już istniejących organizacji pracodaw ców.

Czerniak-Swędzioł, Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych, wyd. 1, Repetytoria C.H.Beck