7368841264

ROZDZIAŁ I

POJĘCIE I PODSTAWOWE ZASADY PRAWA PRACY

§1. Pojęcie, przedmiot i systematyka prawa pracy

W nauce prawa przyjęto, że pojawienie się prawa pracy jako odrębnej gałęzi prawa, datować można dopiero na drugą połowę XIX wieku. Nie oznacza to jednak, że stosunki społeczne związane z najmem pracy nie sta--no wiły przedmiotu zainteresowania prawodawców w okresach poprzedzaj ą^-1 cych. Relacje między pracownikiem a osobąwynajmującągo do pracy regu~-lowane były j uż przez prawodawców w epoce starożytnej¹. Jednakże dopiero w okresie rewolucji przemysłowej, kiedy to powstawały liczne fabryki, które funkcjonować mogłyjednie dzięki pracy najemnej, tworzone były szczegó^-1 łowe regulacje związane z umowami o pracę i warunkami pracy. Wówczas także zaczęły się pojawiać instytucjonalne rozwiązania - gwarantujące prze^-1 strzeganie praw pracowników.

Obecne prawo pracy stanowi odrębną gałąź prawa, obejmującą ogół norm prawnych regulujących stosunki pracy oraz stosunki społeczne -

1

Pierwszym pomnikiem prawa, w którym możemy odnaleźć próby regulacji tego rodzaju stosunków jest już Kodeks Hammurabiego. W akcie tym ówczesny prawodawca zawarł kilka norm, które można zaliczyć do szeroko rozumianego prawa o zatrudnieniu, przy czym podkreślić należy, że przez zatrudnienie pojmowano przede wszystkim wynajem usług lub pracy ujmowanych po prostujako działalność fizyczna, czy intelektualna. Przepis określający wysokość wynagrodzenia pracownika dniówkowego umieszczony został w rozdziale LXXX: O cenach za wynajem bydła, osła, kozła, wołu, robotnika dniówkowego, rzemieślnika, barki łub łodzi wiosłowej. Takie umiejscowienie przepisu w Kodeksie świadczy o tym, że najem pracy trakto^ wany był na równi z najmem rzeczy, a praca traktowana by la jako towar. Prawnicza konstrukcja najmu pracy stosowana w starożytnym Rzymie odnosiła się do pracy. Świadczona miała być osobiście, pod nadzorem i według wskazówek pracodawcy za wynagrodzeniem, co (pomimo znaczących różnic) nieco upodabniają do umowy o pracę w aktualnym kształcie.