2766503612

205

- 2*4 —

ehylnych «u rankach pc«tawionych jwzeslmmach |wrw« zarodki Żeglugi upotykawy. Kio zna podróże aa cichym oceanie od czasów $ c h o t u n *<a i Lc M a i r e'a a* do W i I k c «*a i późniejszych od niego, len przywykł do widoku muj%cych się w kolo europejskich statków łodzi. uapcliuimyrii arkswnci i natrętami krajowcami Um tych ziem, jako nioztfdocjĘO Ma owych wodnych przestworów; u* pewnych naw«t feaniućj sprzyjających miej.icowokśaek \ oludnwwc?., ocwuni widzi ii.; nieraz wtedy. gdy Upbi je«ae oko dosięgnąć tienło-U, «k*J*cc *ię w dali n»g.»fc)w* logio pilynerkich legbrzy. W spro-wozdaaucli tych co Atuuryk? odkryli, napotyka się fmlomitó bonizr. rzadko wzmiankę o Ukich w; gikach, w któryebby Knropcjczjcy krajowców umly<h zteza na maran,    Misko brzegów b>Ii spoty

kali, a najznakomitsze z nic* przytoczyWmy powytAj rami. Pastę]* rtowznkowo kaolzo mały w tu tuce legUrekićj mieszkańców Ameryki wyjadałoby imdo trakowi fałdzieinnego moru, lub Ui takiego ukształtowania ziemi, jak na naszym pWAocnjui morzu, przypisać W Ameryce rozwijał się jednak ród ludxki o wielo powoliilój iii ir starym 6wictic. Gdy bierny całą zdobycz w dzlcdziufo kultury owych dwóch kułterowycb narodów w Ameryce, L j. Meaikuńczyków i Pern-wiańczyków ruzen Uk zebrali z tnh% i zestawili, jak gdyby ją razem a nio oddzielnie zualwioAO, toby nawet w takowi żebranin nie wytwórcy U takiego obrazu cywiUzAcyi, jaki nam Egypt w czasie panowano IV dyiuutyi przedstawia, najdawniejszej, po któcóę non pomniki pozostały. Innem słowy, amerykańska Łodność nic dosięgła nawc* w ejasoch naji*letiiicj*xogQ swręco roawoju, okuło roku 1492, owćj dojrzałości, jak* po*u.iił najwyrćj uobyczajony M iUHflp iwiafci na SOOO lot przed (AryiOreui. Przj|«4t»y jednak w ąytt, icby ua 3000 bt przed Chrystusem Żeglarze z Ameryki na statkach krytyrh i x kompasem w ręku do Europy byli dotarli, toby z pewność*! nie byli na północnych brzegach oaizój caęóct xicrai Inpuych Żeglarzy od KAimnsów l Kokwzów Uh Tldinkitów w północ**? Astry* zassali, n na śłódriciuućin morzu nio byliby z pewności* jnucze spotkali fe oirkich okrętów, tylko taki* Mmc galary molo i kupcami, jakk Ys-kitcki do Honduras wywrłili. Albo tal karibijskie Żaglowe pirogę i. z mało azyjatjcktefni murakiemi rozbójnikami, z pienrasńj kaię*i Tukidydesa. na pokladzin

6. Wptjw kuptetwa aa rarprzestrzoniema »>f Itćó*

MejttUO izorz* tak łatwą pnc*ct*ić błogb skutki wymiany owy di płodów. Ifnu x towarami i kopcami rozchodzą *łę po ach i wzory sztuki, wynalazki, myśk, obyczaje, swyeuju i porty-ikie twory, a va iUdcMl kuj** bizie zwykle tnisyjonarz. Lecz o tych ysłkicb prawdach nio nomy tutaj zamiaru szeroko się re*w.>i/ić; 4my nat/imiust wykazać, jak dalece dn>g»)ccmne płody poje-Aynczrdi przestworów ziemi roipncwtrzeniraiein lodów i jeżyków kb>-iwiły. WyrpmU nam wlpe najprzód przytoczyć, In kopketwo Jul owyrk istniało czadach, do których wjdawnirj»*e ttftdy nMMgO rodu Jak na teraz sięgają. Tylko ]irtez wymianę mogfi itówtzkahcy Ja-| skini w Pcrigord x okrtCM reniJera, wejść w posiadanie kryształn gór* aogo, antUntyckieh mu»złl i rogów polskiej nntyb^y Saiga *). Jn-Ich w star mylnych grotach na w •ch.Sl od >lis*i?wip« tu i owdzie odłamy obay.liura apotykamy, to mraiały ooo się Ua dostać i1Ik» z Me-»kn_f albo z nad Snake River. rzeki poboanćj K^umbii, a i zAebód od gór skalistych *>. Byłoby to błędom mylletf, bi jedyny związek po-mięilzy t z. ezerwotimkóreml ludami \Mn Amery ki sUoowiły krwawe kh walki Owsmn rutki kupieckie iorąlyły po gntbicuch wśeOcich stnmieni. a wlmlacy pobierali cła praediodow* od nich ^fj. W południowy Ameryce prrt^sUwiał jad strzałowy, czyłi kurarc, którego biernie było Uj«tJiic4 kilku Jedynie gmin. cenny przedmiot kk*o rwebu pomię<!zy Indyjaaaari nad rark* Amaioaek, a mir-«kar«y z nad brzegów Napó tuasirli 3-mwdgcznn odbywać podrólr. aby Hę weń zaopatrzyć ⁴). Nawrt tam, g»łxio nieoccbowl kramarzrwę-drowni kraje pranbiegali, następowała wzajemna wymiana tmlzaaira ««d Mo do ludw, a łnńcoch Ugo przekupowego mchu ogarniał cole Mil. Towary nogielrtrio, wraadtone tu ląd w Monlan, a xi-tćm ml wRrhodnbt ałrooy połmln.bwi) Afryki, znojiływano w Mago-

')    to.

*) CUrl Hat w Anton t Aatfartf. IŚ7I. Im. I, «r JO.

•> L.fum Hi«tn 4t# ••«*«£«•    P»rW I tli. T. II atr. Uł

•l MartUs BthucnapUt- T. L tir. Ml I    #tr. IM ».