293018420

ugruntowanej. Jedną z kluczowych światowych postaci zajmujących się teorią ugruntowaną jest amerykańska badaczka Kathy Charmaz¹która tak oto charakteryzuje tę metodę badawczą: „teoria ugruntowana jest sposobem poznawania badanych rzeczywistości i metodą budowania teorii potrzebnych do ich zrozumienia”¹². Charmaz zaznacza także, że teoria ugruntowana zakłada, iż zebrane w wyniku procesu badawczego dane prowadzą do powstania „interpretacyjnego obrazu świata” nie zaś do dokładnego jego odzwierciedlenia. W Polsce najbardziej znanym badaczem zajmującym się zagadnieniami teorii ugruntowanej jest Krzysztof Tomasz Konecki z Uniwersytetu Łódzkiego¹³.

Poniżej przedstawiono trzy główne zasady teorii ugruntowanej, którymi się kierowała autorka, realizując projekt badawczy na potrzeby niniejszej rozprawy doktorskiej. Pierwsza z nich zakłada, że badania należy rozpoczynać bez przyjmowania wstępnych hipotez. Jak wskazuje Krzysztof Konecki, „twórcy metodologii teorii ugruntowanej traktują budowanie teorii jako proces, nie jest to więc weryfikacja wcześniej zbudowanych hipotez na podstawie później zebranych danych. Zbieranie danych, budowanie hipotez i ich weryfikacja nie są wyraźnie rozdzielone w czasie, jak ma to miejsce w tradycyjnych badaniach, ale są procedurami, które wzajemnie wielokrotnie się przeplatają w czasie długiego procesu generowania teorii”¹⁴. Dzięki temu obserwowane zjawiska badacze mogą postrzegać bez założonych z góry teorii, co daje im możliwość wysnucia całkiem nowych unikalnych wniosków. Druga zasada mówi, że aby uporządkować i zinterpretować materiał badacze, powinni posługiwać się kodami i kategoriami, z których zostanie zbudowana teoria dotycząca badanego zjawiska. Ostatnia, trzecia zasada polega na teoretycznym pobieraniu próbek, czyli na takim wybierani osób i grup do badania, aby poszerzyły one znajomość problemu (aż do pożądanego stanu nasycenia teoretycznego - theoretical saturation) nie zaś, jak w metodach klasycznych, by uzyskać próbę reprezentatywną¹⁵. Jak zaznacza Konecki, „metodologia teorii ugruntowanej nie ogranicza się do zbierania jednego rodzaju danych, bowiem analityk może skorzystać z różnego rodzaju materiałów, np. danych " Biogram Kathy Charmaz zob. http://www.sonoma.edu/sociology/faculty/kathy-charmaz.html.

¹²    K. Charmez, Teoria ugruntowana. Praktyczny przyrodnik po analizie jakościowej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009, s. 18.

¹³    Biogram naukowy Krzysztofa T. Koneckiego zob. http://krzysztofkonecki.prv.pl/.

¹⁴    K.T. Konecki, Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000, s. 27.

¹⁵    B. Glinka, P. Hansel, Teoria ugruntowana, w: D. Jemielniak (red.), Badania jakościowe. Podejścia i teorie, t. 1, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012, s. 89.

- 18-