4130650218

282 Piotr Stępniak

wskazywali: perspektywę przejścia do zakładu typu półotwartego (224 osoby, 41,48%), częstsze widzenia (220 osób; 40,74%), częstsze uczestnictwo w zajęciach kulturalno-oświatowych oraz sportowych (144 osoby, 26,66%) oraz możliwość uzyskania warunkowego przedterminowego zwolnienia (119 osób, 22,04%). Na poprawę samego siebie wskazały tylko 74 osoby (13,70%), lepsze przygotowanie do życia na wolności (80 osób; 14,81%). Wreszcie 78 osób wskazało inne powody, takie jak: unikanie więziennej nudy, widzenia intymne z bliską osobą, zawarcie związku małżeńskiego, uniknięcie powrotu do zakładu karnego (14,44%).

Jednocześnie 59 osób (10,93%) nie wskazało żadnych konkretnych motywów, odpowiadając, że nie potrafią wskazać motywów, którymi kierowali się przy wyborze systemu programowanego. Siedmiu młodocianych podało natomiast, że system został im narzucony, przy braku akceptacji z ich strony.

Szczegółowe zestawienie powodów przystępowania do systemu programowanego oddziaływania ujęte na tle badanych 3 podgrup pokazuje tabela 6.

Z tabeli tej wynikają następujące wnioski.

1. Najczęściej wskazywane powody przystępowania do systemu programowanego oddziaływania miały charakter instrumentalny i nie wiązały się w zasadzie z korzyściami, jakie mogły dawać oddziaływania wychowawcze podejmowane w ramach tego systemu.

Ustalenie to jest zbieżne z ustaleniami innych badaczy, np. A. Szymanowskiej, M. Bramskiej, A. Kurek i D. Schmidta .

Zwraca uwagę, że we wszystkich podgrupach objętych badaniem była to przede wszystkim nadzieja na opuszczenie, chociażby czasowe, miejsca izolacji poprzez uzyskanie przepustki (średnia wskazań dla całej zbadanej grupy 43,88%). -Następnym w kolejności wskazań powodem było uzyskanie lepszych warunków odbywania kary (średnio - 42,40%), perspektywa przejścia do zakładu karnego typu otwartego, a więc „poluzowania” rygorów więziennych (średnio - 41,48% wskazań) oraz częstsze widzenia (np. w formie nagrodowej; średnio 40,74% wskazań).

²⁷ O instrumentalnej motywacji skazanych i chęci uzyskania szeregu ulg związanych z odbywaniem kary pozbawienia wolności w systemie programowanego oddziaływania piszą m.in. A. Szymanowska, op. cit., oraz M. Bromska, A. Kurek, D. Schmidt, op. cit. Należy jednak zwrócić uwagę, że trzej ostatni autorzy przeprowadzili badania w zakładzie karnym zamkniętym. Typ ten charakteryzuje się największą liczbą ograniczeń w porównaniu z typem półotwartym i otwartym. Tak więc już same warunki odbywania kary mogły generować określone rodzaje motywacji przy wyborze systemu programowanego, związane z uzyskaniem lepszych warunków bytowych czy wręcz chęcią jak najszybszego opuszczenia jednostki penitencjarnej (przepustki, przedterminowe zwolnienie).