4587759263

koszty produkcji danego okresu są równe kosztom własnym sprzedaży w tym okresie. Koszty te są sobie równe tylko wtedy, kiedy wszystkie wytworzone w danym okresie wyroby zostaną sprzedane i na koniec okresu nie występują zapasy wyrobów gotowych ani też zapasy produkcji w toku. Jeżeli część wytworzonych wyrobów nie zostanie sprzedana, to należy odróżnić koszty przypadające na zapasy wyrobów gotowych i produkcji nie zakończonej.

Na koszty sprzedanych produktów składają się techniczny koszt wytworzenia tych produktów oraz koszty okresu obejmujące koszty zarządu i koszty sprzedaży. Koszty okresu nie są brane pod uwagę przy wycenie zapasów, ponieważ są bezpośrednio odnoszone do wyniku okresu obrachunkowego. Natomiast zapas końcowy wyrobów gotowych i produkcji nie zakończonej jest wyceniany tylko na podstawie technicznego kosztu wytworzenia. Tak wyceniony zapas jest wykazywany na koniec roku obrachunkowego w aktywach bilansu, ponieważ zakłada się, iż stanie się on kosztem uzyskania przychodów wtedy, kiedy zostanie sprzedany.

Do ustalenia wyniku mogą być wykorzystane w przedsiębiorstwie koszty układu rodzajowego i koszty układu kalkulacyjnego. Rachunek zysków i strat oparty na kosztach rodzajowych nosi nazwę rachunku porównawczego, natomiast kiedy do obliczenia wyniku wykorzystamy koszty w układzie kalkulacyjnym, to rachunek ten przybiera formę rachunku kalkulacyjnego.

3. Klasyfikacja kosztów do celów decyzyjnych.

Do podejmowania decyzji koszty poniesione w minionym okresie sprawozdawczym są ważne, lecz nie w pełni wystarczające. Byłyby one całkowicie przydatne tylko wtedy, kiedy przyszła działalność przedsiębiorstwa byłaby taka sama jak ta, którą przedsiębiorstwo realizowało w okresie poprzednim. Ponieważ zewnętrzne i wewnętrzne warunki ulegają szybkim zmianom, działalność przedsiębiorstwa w roku następnym będzie się z reguły różnić od działalności realizowanej w okresie minionym. Dlatego też omówiona w poprzednim podrozdziale klasyfikacja kosztów musi być wzbogacona o nowe kryteria, które byłyby pomocne przy podejmowaniu takich decyzji, jak: a/ ile należy sprzedać wyrobów, aby pokryć całkowite koszty własne, b/ jaką wielkość produkcji i sprzedaży należy zaplanować na rok następny, aby osiągnąć określoną kwotę zysku,

c/ o ile należy zwiększyć sprzedaż, aby uzyskać zakładany przyrost zysku, d/ na jakim poziomie ustalić cenę wyrobów, aby korzystnie wpłynęła na wielkość sprzedaży i zysk,

e/ który wyrób produkować, a który wycofać z produkcji,

f/ czy wytwarzać półfabrykaty w przedsiębiorstwie, czy zlecać ich produkcję

kooperantom.

Podjęcie powyższych decyzji wymaga wprowadzenia dodatkowych kryteriów klasyfikacji kosztów i uwzględnienia nowych kategorii kosztów. Kryteria te wprawdzie nie mają odzwierciedlenia w systemie ewidencyjnym rachunkowości, ale są niezwykle ważne w oszacowaniu kosztów przyszłych decyzji. Najważniejsze kryteria klasyfikacji kosztów na potrzeby podejmowania decyzji i kontroli ujęto w tablicy: klasyfikacja kosztów ze względu na potrzeby zarządzania.

5