5979895858

from mere objects. However, on closer inspection both elements, ihc implication itsclf as well as its premise. lead to apories which are closely related to the relation between space and time. Since this relation is marked by strong dependence of time on space, what I propose is to consider space as the form of subjectivity. This requires a modified conception of what is constitutive for the subject: instead of the ability to report its States and ascribe them to oneself I propose a special status of subjccfs limits as what makes them limits of a subject.

***

Magdalena Saganiak (Warszawa, UKSW)

Podmiotowość rozszerzająca się - kilka projektów tożsamości w polskiej kulturze romantycznej. Expanding Subjectivity - Same Conceptions of Identity in Polish Romantic Culture.

W niniejszych badaniach poszukuję modelu świadomości i nieświadomości, wschodzącego z niektórych wzorów' hermeneutyki romantycznej. W tym celu rozpatruję kilka tekstów filozoficznych (zwłaszcza Edwarda Younga, F.W.J. Schellinga i Karola Libelta) i kilka tekstów' poetyckich słynnych polskich poetów: Adama Mickiewicz i Juliusza Słowackiego, w których ukazany jest proces tworzenia, szczególnie Wielką Improwizację z III części dramatu Dziady (1832). W tym wyjątkowym doświadczeniu wewnętrznym możemy zobaczyć proces myślenia i zdobywania wiedzy, ukazany jako ekspansja podmiotu, której towarzyszą narodziny muzyki i słów', a w nich rodzącą się i poszerzającą sw^fój zakres świadomość. Świadomość ściśle łączy się z procesem tworzenia, ukazana jest jako wolna, pełna mocy, rozszerzająca się, kreatywna, znajdująca sobie zróżnicowane środki do wydzielenia swoich aktywności, swobodnie władająca tymi aktywnościami. To zdaje się potwierdzać te modele świadomości, które budują ją na uznaniu przeciwieństw-a wmętrzne-zewmętrze (znoszonego jednak w poznaniu) i ściśle łączą świadomość z nieświadomością. Postulujemy, że przejście od nieświadomości ku świadomości może zaistnieć tylko dzięki twórczości, która zarazem należy do głównych własności zarówno świadomości i nieświadomości, które powinny być ujmowane łącznie.

In this investigation we look for a path to a model of consciousncss and sclfconsciousness built on some patterns of Romantic hermeneutics. We will be considering a few philosophic texts (Eduard Young. F.W.J. von Schelling. Karol Libelt) and two poetic papers by famous Polish poets: Adam Mickiewicz and Juliusz Słowacki, in which is shown process of creativity, specially Wielka Improwizacja from drama Forefathers' Eve (1832). In this unique internal experience, we can see the process of thinking and acquiring knowledge, shown as the expansion of the subject, w-hich is

23