��System instytucjonalny a dBugofalowy rozw�j
gospodarczy (sukcesy i pora|ki w
nadrabianiu gospodarczych zalegBo[ci).
Por�wnania System�w Gospodarczych
Prof. Leszek Balcerowicz
Warszawa, 18.05.2006
1
Plan wystpienia:
I. Do[wiadczenia [wiatowe.
II. Do[wiadczenia kraj�w posocjalistycznych.
III. Przyczyny r�|nic w osignitych wynikach
gospodarczych.
2
I. Do[wiadczenia [wiatowe.
PrzykBady pora|ek w zmniejszaniu dystansu gospodarczego.
Jest bardzo wiele kraj�w, kt�re nie byBy w stanie zmniejszy
dystansu dzielcego je od paDstw najbogatszych:
caBy [wiat niezachodni w XVIII-XIX w., a| do rewolucji Meiji
(1868 r.) w Japonii;
prawie wszystkie kraje Afryki po II wojnie [wiatowej;
paDstwa Ameryki AaciDskiej w ramach starego modelu
gospodarczego (do p�znych lat osiemdziesitych XX w.);
wszystkie kraje komunistyczne po II wojnie [wiatowej;
wikszo[ kraj�w Europy Wschodniej po 1990 roku.
3
PKB na mieszkaDca w wybranych grupach kraj�w
(Europa Zachodnia = 100)
55,6
55
47,0
46,1
43,2
45
39,3
33,9 34,0
31,6
35
28,0
22,5
25
18,5
15,515,0
11,8
15
8,7
7,6
5
Afryka, 1820-1998 Azja, 1820-1973 Europa Zrodkowa w Ameryka AaciDska,
okresie komunizmu, 1950-1990
1950-1990
1820 1870 1950 1973 1990 1998
yr�dBo: Obliczenia wBasne na podstawie Maddison A., The World Economy A Millennial Perspective, OECD, Paris 2001.
4
" PrzykBady sukces�w w zmniejszaniu dystansu gospodarczego.
Do paDstw, kt�re odniosBy sukces w zmniejszaniu dystansu
do kraj�w najbogatszych, nale|:
Stany Zjednoczone w XIX w. wobec Wielkiej Brytanii;
kraje skandynawskie, w tym Szwecja zanim rozwinBa model
szwedzki (do poBowy XX w.);
Japonia od rewolucji Meiji (w 1868 roku) do koDca lat
osiemdziesitych;
Irlandia;
mBodsze tygrysy azjatyckie (Korea PBd., Tajwan, Tajlandia);
Chiny od p�znych lat siedemdziesitych;
Chile od 1984 r.;
niekt�re kraje posocjalistyczne Europy Zrodkowo-Wschodniej
w latach dziewidziesitych.
5
PKB na mieszkaDca w wybranych krajach
(Europa Zachodnia = 100)
USA
Szwecja
147
220
150
208
200
117
125
111
180
104
153 153
160 100
89
145
145
84
140
124
75
120
102
50
100
1870 1913 1950 1973 1990 1998
1820 1870 1913 1950 1973 1990 1998
Japonia
Irlandia
118
114
120
110
102
99
100
90
74
80 70
60
60
50
40
42
37
40 30
10
20
1973 1990 1998
1870 1913 1950 1973 1990 1998
yr�dBo: Obliczenia wBasne na podstawie Maddison A., The World Economy. A Millennial Perspective, OECD, Paris 2001.
6
PKB na mieszkaDca w wybranych krajach
(Europa Zachodnia = 100)
Korea PoBudniowa
Chiny
68
70
20
17
54
55
15
12
40
10
7
25
25
5
17
10
0
1950 1973 1990 1998
1973 1990 1998
Polska
Chile
40
60
37
54
35
34
50
32
44
40
30
40
30 25
1973 1990 1998 1990 1995 1998
yr�dBo: Obliczenia wBasne na podstawie Maddison A., The World Economy. A Millennial Perspective, OECD, Paris 2001.
7
PRZYCZYNY PORA{EK W ZMNIEJSZANIU
DYSTANSU GOSPODARCZEGO DO KRAJ�W
NAJBOGATSZYCH
WOJNY
PODW�JNA PORA{KA
PACSTWA
NIEZDOLNOZ DO REALIZACJI
ETATYZM (POPULIZM)
PODSTAWOWYCH FUNKCJI PACSTWA
(ZAPEWNIENIA ODPOWIEDNIEGO
PRAWA, W TYM OCHRONY PRAW
WAASNOZCI, ITD.)
MONOPOLIZACJA
NADMIAR
CHORE FINANSE
CHORY PIENIDZ
REGULACJI, KT�RE
PUBLICZNE
PROTEKCJONIZM / DU{Y UDZIAA
OGRANICZAJ
GOSPODARKA WAASNOZCI
NADMIERNY POZIOM
WOLNOZ
ZAMKNITA PACSTWOWEJ
WYDATK�W
GOSPODARCZ I
PUAAPKI
PUBLICZNYCH I
RODZ
SOCJALNE
PODATK�W
KORUPCJ
OGRANICZAJCE
ZATRUDNIENIE
8
Co kryje si za trwaBym sukcesem w zmniejszaniu dystansu do
kraj�w najbogatszych?
" Racjonalnie ograniczone paDstwo, kt�re umo|liwia sprawne dziaBanie
gospodarki wolnorynkowej w ramach paDstwa prawa (np. Stany
Zjednoczone).
" Udane przej[cie do takiego systemu.
GB�wnymi elementami systemu, kt�ry nale|y utrzymywa lub do
kt�rego nale|y zmierza, s:
- zdrowe finanse paDstwa;
- stabilne i egzekwowane prawo (rzdy prawa);
- niskie i proste podatki dziki ograniczonym wydatkom publicznym;
- stabilny pienidz;
- otwarta gospodarka;
- silna konkurencja w gospodarce;
- wBasno[ prywatna;
- brak barier dla swobodnej przedsibiorczo[ci.
9
Im lepiej paDstwo wywizuje si ze swoich podstawowych funkcji:
stanowienie dobrego prawa i jego egzekwowanie,
tym lepsze warunki do rozwoju przedsibiorczo[ci.
SiBa systemu prawnego i przestrzeganie prawa oraz bezpieczeDstwo um�w w krajach o
niskim poziomie dochodu (min = 0 pkt/max = 10 pkt *)
7 6,8
7
6
5,6
6
5
5
4,1
3,9
4
4
3
SiBa systemu praw nego i przestrzeganie BezpieczeDstw o um�w
praw a
Kraje tracce dystans Kraje doganiajce
Kraje doganiajce: [redni roczny wzrost dochodu per capita powy|ej 3,75 proc. w latach 1970-1998
Kraje tracce dystans: ujemna [rednia roczna zmiana dochodu per capita w latach 1970-1998
* Zrednie warto[ci indeksu z lat 1984-1998
yr�dBo: Midzynarodowy Fundusz Walutowy, World Economic Outlook, maj 2000.
10
Zdrowe finanse publiczne s warunkiem szybkiego dBugofalowego
rozwoju. DBugotrwaBy, wysoki deficyt bud|etu prowadzi albo do
kryzysu, albo co najmniej do spowolnienia wzrostu.
Deficyt sektora finans�w publicznych w krajach o niskim poziomie
dochodu w latach 1970-98 (w proc. PKB)
7
6
5,2
5
4
3
2
0,7
1
0
Kraje doganiajce Kraje tracce dystans
Kraje doganiajce: [redni roczny wzrost dochodu per capita powy|ej 3,75 proc.
Kraje tracce dystans: ujemna [rednia roczna zmiana dochodu per capita.
yr�dBo: Midzynarodowy Fundusz Walutowy, World Economic Outlook, maj 2000.
11
STABILNY PIENIDZ
(NISKA INFLACJA)
zwiksza efektywno[ wykorzystania
przyczynia si do wzrostu nakBad�w
czynnik�w produkcji, bo
czynnik�w produkcji, poniewa|
zmniejsza si
obci|enia podatkowe nie ukBad cen wzgldnych odzwierciedla
niepewno[
rosn (je|eli nie zmienia si
rzeczywiste preferencje konsument�w
prawo podatkowe)
Zrednia inflacja w krajach o niskim poziomie dochodu w latach 1970-98 (w %)
28 26,4
17
9,4
6
Kraje doganiajce Kraje tracce dystans
Kraje doganiajce: [redni roczny wzrost dochodu per capita powy|ej 3,75 proc.
Kraje tracce dystans: ujemna [rednia roczna zmiana dochodu per capita.
yr�dBo: Midzynarodowy Fundusz Walutowy, World Economic Outlook, maj 2000.
12
W ostatnich 30 latach paDstwa otwarte na wymian
midzynarodow rozwijaBy si przecitnie znacznie szybciej ni|
kraje zamknite
Wzrost udziaBu wymiany midzynarodowej
Zrednia roczna realna dynamika eksportu w
w PKB midzy latami 1970-74 a 1994 - 98 w
latach 1970-98 w krajach o niskim poziomie
krajach o niskim poziomie dochodu
dochodu (w proc.)
(w punktach proc.)
18
12
11,1
15
10
12
8
9
5,2
6
6
3
4
0
2,2
2
-3
-6
-5
0
Kraje tracce dystans Kraje doganiajce
Kraje tracce dystans Kraje doganiajce
Kraje doganiajce: [redni roczny wzrost dochodu per capita powy|ej 3,75 proc.
Kraje tracce dystans: ujemna [rednia roczna zmiana dochodu per capita.
yr�dBo: Midzynarodowy Fundusz Walutowy, World Economic Outlook, maj 2000.
13
Stany Zjednoczone a Unia Europejska
" Stany Zjednoczone uzyskaBy wy|szy poziom rozwoju gospodarczego w
por�wnaniu do [redniej dla pitnastu kraj�w czBonkowskich
Unii Europejskiej.
PKB per capita (w tys. dolar�w midzynarodowych).
30
Stany Zjednoczone
20
Zrednia dla UE-15
10
0
1970 1972 1974 1976 1978 1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000
yr�dBo: Maddison Database.
14
" W cigu ostatnich kilku dziesicioleci zakres wolno[ci gospodarczej
poprawiB si zar�wno w Stanach Zjednoczonych, jak i w Unii
Europejskiej. Na pocztku tego wieku UE osignBa poziom USA
z lat 70-tych.
" Jednocze[nie r�|nica w poziomie PKB per capita powikszyBa si.
1970 2003
PKB per capita (tys. dolar�w midzynarodowych)
15,0 29,0
Stany Zjednoczone
10,1 20,1
UE-15
Indeks Wolno[ci Gospodarczej
7,0 8,2
Stany Zjednoczone
6,5 7,4
UE-15
Warto[ indeksu jest [redni arytmetyczn 5 skBadowych indeks�w okre[lajcych: (1) zakres sektora finans�w publicznych, (2) system prawny
i ochron praw wBasno[ci, (3) stabilno[ pienidza, (4) liberalizacj handlu zagranicznego, (5) zakres regulacji rynku.
Wy|sza warto[ indeksu oznacza szerszy zakres swobody ekonomicznej.
yr�dBo: Maddison Database, Fraser Institute.
15
" Zakres wolno[ci gospodarczej w Stanach Zjednoczonych byB wikszy
ni| w krajach europejskich.
Zredni poziom skBadowych
Wolno[ gospodarcza* w USA i w UE-15.
Indeksu Wolno[ci Gospodarczej*
w latach 1970-2003.
Zakres sektora
finans�w publicznych
10
8,2
8
7,4
Zakres System praw ny i
6
regulacji rynku ochrona praw w Basno[ci
7,0
4
6,6
Liberalizacja
Stabilno[ pienidza
1970 2003
handlu zagranicznego
USA UE-15
Warto[ indeksu jest [redni arytmetyczn 5 skBadowych indeks�w okre[lajcych: (1) zakres sektora finans�w publicznych, (2) system prawny
i ochron praw wBasno[ci, (3) stabilno[ pienidza, (4) liberalizacj handlu zagranicznego, (5) zakres regulacji rynku.
Wy|sza warto[ indeksu oznacza szerszy zakres swobody ekonomicznej.
* Im wy|sza warto[ indeksu, tym wikszy zakres wolno[ci gospodarczej.
yr�dBo Fraser Institute.
16
" Dystans pomidzy USA i r�|nymi krajami europejskimi w zakresie
wolno[ci gospodarczej jest r�|ny.
SkBadowe Indeksu Wolno[ci Gospodarczej w 2003 r.
a) Stany Zjednoczone a Wlk. Brytania.
Zakres sektora
finans�w publicznych
10
8
System praw ny i
6
Zakres
ochrona praw
4
regulacji rynku
w Basno[ci
2
Liberalizacja
Stabilno[ pienidza
handlu zagranicznego
USA
b) Stany Zjednoczone a Niemcy
c) Stany Zjednoczone a Francja.
Wlk. Brytania
Zakres sektora
Zakres sektora
finans�w publicznych
finans�w publicznych
10
10
8
8
6
6
Zakres System praw ny i
Zakres System praw ny i
4
regulacji rynku ochrona praw w Basno[ci
ulacji rynku 4 ochrona praw w Basno[ci
2
2
Liberalizacja
Stabilno[ pienidza
Liberalizacja
handlu zagranicznego
Stabilno[ pienidza
u zagranicznego
USA Francja
USA Niemcy
yr�dBo: Fraser Institute.
17
" Wydatki sektora finans�w publicznych w Stanach Zjednoczonych w
latach 1970-2005 byBy relatywnie niskie i stabilne.
" W wielu krajach unijnych wydatki te znacznie wzrosBy osigajc
wysoki poziom.
Wydatki sektora finans�w publicznych (proc. PKB)
60 55
50
50
45
40
40
30
35
30
20
Stany Zjednoczone [rednia dla UE-15
1970 2005
yr�dBo: OECD Economic Outlook No. 75, 2004; Statistical Annex of European Economy, Spring 2006.
18
4
0
2
6
8
a
y
982
y
a
a
a
a
a
a
a
a
ia
ja
i
i
j
ia
i
1974
1976
1978
1980
1
1984
198
198
1990
1992
1994
1996
1998
2000
2002
200
197
197
li
c
ni
ri
c
c
ni
t
g
n
a
l
a
nd
e
dn
s
zone
t
och
g
l
B
re
a
em
ancj
and
pa
y
w
l
i
u
n
l
r
Da
r
Be
t
z
oc
G
W
Au
Ir
o
r
N
F
s
Fi
n
Sz
H
. B
Hi
Po
k
ed
j
Z
Wl
any
t
S
" Wysokie wydatki w wikszo[ci kraj�w unijnych prowadz do
znacznych obci|eD podatkowych.
CaBkowite dochody podatkowe w 2005 r.
Klin podatkowy* w 2005 r.
(jako % PKB)
(jako % caBkowitych koszt�w pracy)
52
51
51
50
50 48 50
47
45
45
44
44
43
42
42
41
40
40
39
39
39
39
38
40 40
38
37
36
35
35 35
34
33
30
29
30 30
27
26
20 20
* Podatek dochodowy oraz skBadki na ubezpieczenie spoBeczne pBacone przez pracownika i pracodawc pomniejszone o transfery jako odsetek
caBkowitego kosztu pracy.
yr�dBo: OECD Tax Wedge; European Commission, European Economy, Spring 2006.
19
5
a
a
a
a
y
a
a
a
a
a
g
y
a
a
a
a
5
a
e
y
i
a
a
a
a
i
a
a
i
i
i
i
j
ia
j
ia
i
g
i
i
j
i
ia
hy
ia
c
1
ne
c
r
1
li
h
ri
r
n
cj
c
cj
d
c
g
cj
t
-
c
d
d
n
-
g
c
l
d
al
o
l
on
a
n
e
a
n
m
n
an
ani
m
e
e
e
bur
st
n
an
a
o
n
z
an
g
z
oc
B
bu
andi
a
a
a
us
t
and
an
B
e
yt
l
D
a
ie
l
c
ug
l
w
l
l
D
Be
UE
Be
UE
la
zp
Gr
t
Gr
tu
A
m
W
Au
Ir
ry
oc
n
Ir
N
Fr
Fr
em
r
W
Ni
in
s
Br
szp
Szw
i
no
or
Sz
Ho
s
B
F
.
Fi
Ho
se
d
k
Hi
dn
H
P
Po
k
k
e
k.
j
je
Lu
Lu
Wl
Z
Z
Wl
y
y
an
an
t
St
S
II. Do[wiadczenia kraj�w posocjalistycznych.
" Charakterystyka socjalistycznego systemu instytucjonalnego.
A. Szczeg�lnie rozwinity system nakaz�w i zakaz�w:
" prywatna przedsibiorczo[ byBa zakazana, co wraz z przeprowadzon w
pocztkowych latach nacjonalizacj doprowadziBo do monopolu sektora
paDstwowego;
" przedsibiorstwa paDstwowe podlegaBy centralnemu planowaniu, kt�re dotyczyBo
produkcji, reglamentacji [rodk�w produkcji i walut obcych, cen i handlu
zagranicznego;
" zakres aktyw�w finansowych dostpnych dla przedsibiorstw i ludno[ci byB
skrajnie ograniczony, poniewa| rynkowy system finansowy nie m�gB istnie obok
centralnego planowania;
" tworzenie i funkcjonowanie wszelkich pozagospodarczych organizacji byBo poddane
ostrej kontroli, tj. spoBeczeDstwo obywatelskie byBo tBumione, a polityczna opozycja
- zakazana;
" podr�|e zagraniczne byBy ograniczone;
" media podlegaBy cenzurze, bezpo[redniej kontroli partii i polityce personalnej -
mass media w znacznym stopniu byBy instrumentem socjalistycznej propagandy.
20
B. Szczeg�lnie rozwinity system nakaz�w i zakaz�w wsp�BistniaB z
przero[nitym socjalistycznym paDstwem dobrobytu obejmujcym:
" relatywnie wysokie transfery (edukacja, zdrowie, zasiBki socjalne);
" ochron socjaln zapewnion przez przedsibiorstwa paDstwowe;
" ceny |ywno[ci, energii i mieszkaD sztucznie podtrzymywane na niskim poziomie;
" zabezpieczenia spoBeczne typowe dla gospodarek rynkowych nie istniaBy, poniewa|
zapotrzebowanie na nie byBo zredukowane poprzez ograniczenie mo|liwo[ci i
zagro|eD jednostek.
C. PaDstwo socjalistyczne byBo wypaczone w dziedzinie tzw. d�br publicznych.
" Wydatki na obron byBy nadmierne i wynikaBy z imperialnych aspiracji b. ZSRR.
" Zwalczanie pospolitych przestpstw byBo stosunkowo skuteczne, ale kosztem
praktyk typowych dla paDstwa policyjnego.
" System prawny i wymiar sprawiedliwo[ci uznawaBy prywatn dziaBalno[
gospodarcz oraz niezale|n aktywno[ spoBeczn i polityczn za przestpstwo i
byBy zasadniczo sprzeczne z systemem prawnym i wymiarem sprawiedliwo[ci, jakie
s potrzebne dla gospodarki rynkowej i spoBeczeDstwa obywatelskiego.
21
" Kraje socjalistyczne r�|niBy si midzy sob pod wieloma wzgldami,
jednak wszystkie odbiegaBy od kraj�w o gospodarkach rynkowych i o
podobnym dochodzie per capita.*
Wydatki sektora finans�w Czechy (64,5), Strefa euro (47,8), Korea
publicznych (proc. PKB) SBowacja (64,5), Polska (48,8) (18,9)
Wydatki na opiek spoBeczn i Wgry (16), Estonia (9,9) Chile (7,1), Meksyk (2,1)
transfery (proc. PKB)
UdziaB przemysBu w gospodarce SBowacja (59), BuBgaria (59), Strefa euro (35), Meksyk
(proc. PKB) Polska (53) (29)
UdziaB rolnictwa w gospodarce Uzbekistan (39), Tad|ykistan Meksyk (8), Strefa euro (4)
(proc. PKB) (33), Polska (7,8), Czechy (6,3)
Nieefektywno[ ekologiczna Uzbekistan (3,7), Meksyk (1,1), Strefa euro
emisja CO2 (kg / 1USD PKB Kazachstan (3,3), Polska (0,5)
zgodnie z PPP w cenach z 1995 ) (1,4), Czechy (1,3)
Zale|no[ od RWPG w handlu Litwa, BiaBoru[ (41), Polska
zagranicznym (proc. PKB) (8), Czechy (6)
* Dane dla paDstw socjalistycznych dotycz roku poprzedzajcego transformacj bdz pierwszego roku transformacji .
Dla Polski, Czech, Wgier, SBowacji i BuBgarii jest to rok 1989, dla Litwy i Estonii 1990, dla BiaBorusi, Uzbekistanu,
Kazachstanu i Tad|ykistanu 1992. Dane dla Strefy euro, Meksyku, Korei i Chile dotycz 1989 roku.
yr�dBo: EBRD Transition Reports; OECD Economic Outlook 73; World Development Indicators, 2004.
22
" Kilkana[cie lat od upadku komunizmu kraje posocjalistyczne
osignBy zr�|nicowane wyniki gospodarcze w zakresie:
" wzrostu gospodarczego,
Realny PKB, 2005 (1989=100).
147
131
128
125
123
121
120
112 113
120
104
99
94
95
89
87
74
80
58
48
47
40
yr�dBo: EBRD Transition Report, 2005; MFW, The World Economic Outlook.
23
y
y
n
a
a
a
a
a
n
a
ja
a
a
n
ia
i
i
ia
ja
h
j
an
a
z
r
n
gr
w
wa
n
c
ni
t
n
i
n
s
ta
wi
|
ta
t
sk
l
s
ec
e
a
e
s
d
o
a
ru
s
ot
ga
Li
z
B
h
d
Ro
A
W
st
kra
B
G
ni
ej
mu
yki
Po
C
ow
ow
b
u
o
e
E
B
B
U
|
ac
Bu
Arm
z
R
S
S
d
M
er
z
rkm
Ta
Ka
A
u
T
" zwalczania inflacji,
Inflacja [rednioroczna w 2005 r. (w proc.).
21,0
16
13,5
14
12,6
11,9
12
10,8
9,7
9,0
10
8,3
7,6
7,1
8
6,7
5,0
6
4,3
4,1
4,0
3,5 3,5
3,1
4 2,8
2,7
2,6
2,5
2,1
1,8
2
0,6
0
yr�dBo: MFW, The World Economic Outlook; GUS
24
n
a
a
k
e
a
a
n
a
a
a
a
ia
n
a
y
a
a
l
y
a
j
i
n
a
ia
a
a
i
k
a
an
z
in
t
sj
a
zj
cj
t
ni
cj
ni
gr
sy
ta
w
s
re
t
w
ch
s
|
t
un
oni
l
a
e
e
a
e
s
gi
t
is
is
ru
gar
r
Ch
ot
B
jd
ek
ni
Ro
Li
ir
s
daw
Ko
ze
B
G
A
W
Po
Gr
e
ek
e
rm
um
ch
yk
ow
ow
K
E
Uk
M
o
C
B
B
Bu
|
b
A
R
m
rb
S
S
za
d
M
rk
a
Uz
ze
K
Ta
A
Tu
Zauwa|y mo|na znaczne r�|nice w
efektywno[ci system�w gospodarczych m.in. w zakresie:
" wydajno[ci pracy,
Zmiana wydajno[ci pracy w przemy[le, lata 1992 - 2004 (1992=100).
284
273
280
230
205
201
185
180
159
156
154
149 153
132
130
yr�dBo: EBRD Transition Report, 2005.
25
)
)
)
a
a
y
a
a
i
j
3
3
r
hy
k
w
c
0
02)
03
n
g
03)
c
t
s
a
o
0
l
e
o
t
20
z
2
20
w
200
A
20
s
(
(
W
(
(
(
Po
o
C
E
B
a
a
a
n
i
j
i
S
a
na
s
n
t
w
o
s
u
ai
a
R
r
h
d
k
B
c
um
o
a
U
z
R
M
a
K
" przycigania bezpo[rednich inwestycji zagranicznych brak
liberalizacji handlu zagranicznego wystarcza do zablokowania napBywu
bezpo[rednich inwestycji zagranicznych,
Skumulowany napByw bezpo[rednich inwestycji zagranicznych per capita w okresie 1989-2004, (USD).
3719 4045 3983
4 000
2847
3 000
2094
1880
1612
1471 1507
1376
2 000
1212 1212 1188
1050
746 763
371
329
1 000 283
217
161
76 110
42
0
Skumulowany napByw bezpo[rednich inwestycji zagranicznych w okresie 1989-2004 (mld USD).
174,2
100
80
57,3
56,3
53,8
60
41,7 44,8
37,2
40
16,2
14,4
11,3
10,0
7,8 8,2
4,2
3,0 3,7 3,8
20 1,8
0,8 1,0 1,1 1,7
0,5 0,6
0
yr�dBo: EBRD Transition Report, 2005; IMF IFS.
26
a
a
a
a
y
a
a
a
a
e
n
a
a
a
n
k
ia
a
j
ja
j
n
ia
j
i
i
l
i
e
ia
an
z
y
hy
k
i
a
n
a
c
a
c
n
w
r
gr
i
ni
t
iz
|
w
d
s
n
c
s
t
t
ar
u
en
l
s
o
e
g
a
st
otw
d
s
n
re
e
g
i
i
j
Ch
i
r
B
Li
wa
Ko
da
a
ek
A
ir
W
m
st
m
k
e
l
Gru
G
B
Po
o
n
j
Cz
e
ow
K
B
yk
b
E
M
e
B
Uk
r
|
Bu
Ar
S
Ru
S
zb
e
Mo
Ta
d
U
Az
rkm
Ta
Tu
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
y
e
a
a
k
i
a
j
j
j
n
i
j
i
i
l
i
e
an
y
i
ka
an
na
an
c
z
a
n
wa
r
gry
ni
t
|
di
w
t
n
ch
s
t
t
uz
ec
ar
a
u
en
l
s
o
e
ai
s
otw
d
s
r
ks
e
g
i
t
Ch
rgi
i
r
B
Ko
Li
an
da
e
A
W
m
m
ki
ej
Gr
l
G
B
Po
ow
n
j
Cz
e
ow
Ki
B
yk
b
Es
M
e
B
Uk
|
Bu
Ar
b
S
Ru
S
er
Mo
Ta
d
Uz
Az
rkm
Ta
Tu
" poprawy wskaznik�w zdrowotno[ci,
Umieralno[ niemowlt na 1000 |ywych urodzeD,1990 i 2003 r.
98
100
90
7879 76
80
69
70
63
59
5557
60
50
41
37
40 34
27
30
23
23
21
18 18 18 18
17
16 16
16 15 15
20 14 14
12
10 10
8 8 87 6 10 8 8 8
5
10 4 4 4
0
1990 2003
yr�dBo: Bank Zwiatowy, World Development Indicators, 2005.
27
a
a
a
a
y
a
a
a
a
n
a
a
a
n
i
k
n
ja
j
j
n
j
ro
i
le
i
e
hy
a
i
a
n
a
s
z
c
a
c
n
wa
gr
i
u
n
t
i
di
t
sy
c
sk
t
t
ar
h
a
or
u
s
o
st
g
s
otw
s
k
re
e
g
i
Ro
C
ol
r
i
ra
B
Li
K
ze
an
A
a
W
m
st
k
l
G
ki
k
P
ow
n
f
ch
C
e
Ki
B
y
E
Me
e
e
a
U
aj
|
Bu
b
S
Ru
z
T
tr
m
d
a
S
Uz
K
rk
Ta
Tu
Oczekiwana dBugo[ |ycia w chwili urodzenia (1990, 2003).
80
79
78
77
76 76
75 75
75
74 74 74
73 73
72 7272
71 71 71 71 71 71 71
7070 70 70
70
69 69 69 69 69 69 6969
68 68 68
67
66 66 66
65
65
64
61
60
1990 2003
yr�dBo: World Bank, World Development Indicators 2005.
28
n
a
a
k
a
e
a
a
a
a
y
a
i
a
n
a
l
y
n
n
i
i
a
j
j
j
a
i
o
r
a
i
n
y
k
a
r
j
r
e
h
a
a
n
a
i
d
s
t
c
n
z
g
s
h
w
t
s
t
r
t
i
c
w
a
u
c
t
l
s
u
a
n
o
t
e
o
s
s
s
k
i
i
o
a
r
g
g
t
r
C
i
i
e
e
o
a
o
B
r
h
e
L
R
n
m
k
l
k
K
s
k
i
z
w
j
P
W
A
G
u
k
a
e
u
e
y
U
K
M
o
E
a
f
C
a
B
B
|
b
R
e
m
T
z
d
S
r
z
k
t
a
r
a
U
S
K
u
T
T
" zr�|nicowania dochodu.
Wsp�Bczynnik Giniego* dla dochodu per capita, lata 1987-90 i 2001-02 (w %).
55
51
49
49
47
45
45
43
43
42
42
39
37
36
36
35 35
34
34
35
33
31
31
31
29
28
28
28
27
27
27 27
27
26
26 26
25
25
24
23
25 23 23
23
21
19
15
1987-1990 2001-2002
* Wsp�Bczynnik Giniego jest miar nier�wno[ci dochod�w 0% oznacza doskonaB r�wno[ (jednakowe
dochody wszystkich czBonk�w spoBeczeDstwa) a 100% to peBna nier�wno[ dochod�w.
yr�dBo: United Nations University, World Income Inequality Database 2005.
29
a
a
[
a
a
a
a
a
a
a
a
a
n
a
i
i
ja
i
i
i
j
8
i
ia
an
u
hy
ka
w
sj
a
99
r
z
n
n
w
n
n
ni
i
9
t
c
n
|
n
tw
'
uz
o
ls
ot
or
'
s
d
d
gi
e
e
e
a
u
ga
B
n
Ro
jd
r
Li
r
da
A
h
B
st
a
B
e
a
re
re
m
Po
Gr
c
an
u
Cz
t
ow
o
E
[
Ki
[
b
t
B
um
a
s
Bi
Uk
r
B
Ar
z
S
M
is
R
e
n
yki
Ka
e
Az
|
d
km
r
Ta
Tu
" efektywno[ci ekologicznej.
PKB na jednostk zu|ycia energii, 1989 i 2002
(w USD wg parytetu siBy nabywczej na kg ekwiwalentu ropy naftowej).
8
6,8
7
6,4
6,0
5,6
6
5,4
5,3
5,0
4,9
4,8
4,6
5
4,5
4,4
3,9
4,0
3,9
3,8
3,7
3,6
3,6 3,6 3,6
4
3,1
2,9
2,7
2,6
3
2,5 2,5 2,5 2,5
2,0
1,9
1,8 1,8
1,8
1,7 1,7
1,6 1,6
2 1,5
1,4
0,9 0,9
0,8
0,7
1
0
1989 2002
yr�dBo: Bank Zwiatowy, World Development Indicators, 2005.
30
y
2
a
y
a
a
a
2
a
2
o
a
k
2
j
i
r
ia
2
r
92
e
92
90
h
9
y
9
c
ile
'9
'
92
92
r
9
w
g
cj
r
di
'
9
n
c
'
u
t
'
'
'
'
a
'
h
e
'
e
a
a
n
u
a
ks
ga
e
r
n
j
ia
n
n
e
z
Li
C
ja
Ko
B
n
a
W
w
a
a
l
a
n
ow
G
n
m
i
t
a
j
u
C
t
t
iz
B
sk
fa
os
t
o
l
Me
s
ot
a
s
s
g
e
t
B
S
R
s
i
r
A
h
Ru
Ta
s
ir
t
Po
ki
ni
E
yk
K
S
ac
e
Ukr
|
be
d
z
az
km
U
K
r
Ta
Tu
Emisja CO2, 1989 i 2000 r. (kg na 1 USD PKB w cenach PPP z 1995 r.).
4,0
3,7
3,5 3,5
3,5
3,0
2,6
2,4 2,4
2,5
2,1
2,0
1,9
2,0
1,7 1,7
1,5
1,4 1,4 1,4 1,4 1,4
1,5
1,3 1,3
1,2
1,0
0,9 0,9 0,9 0,9
1,0
0,8 0,8
0,7 0,7 0,7
0,7
0,6 0,6 0,6 0,6
0,6
0,6
0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5
0,4
0,5
0,4 0,4 0,4
0,5
0,0
1989 2000
yr�dBo: Bank Zwiatowy, World Development Indicators, 2004, 2005.
31
a
a
y
2
a
2
2
e
2
2
2
2
a
2
2
i
2
2
2
l
ea
ne
9
yk
9
i
9
9
9
9
90
ri
92
cj
92
9
'
'9
9
r
'9
'
'
gr
'
di
'
s
'
e
'9
'9
'
'
un
zo
n
r
k
a
a
a
a '
y
n '
a
ga
a
a
a
n '
a
j
n
Ch
j
j
B
o
i
Ko
i
a
W
a
k
m
a
n
wa
l
G
s
z
c
an
r
w
a
t
t
j
n
s
t
t
tw
Me
s
l
on
st
e
gi
ai
o
ech
Bu
s
t
do
Ro
i
Ru
r
is
r
wa
Li
Eu
h
A
Ta
B
ki
Po
n
o
c
o
Cz
ow
Ki
B
Es
yk
e
B
Uk
be
|
S
M
za
S
m
d
Uz
Ka
rk
Ta
Tu
III. Przyczyny r�|nic w osignitych wynikach
gospodarczych w [wiecie posocjalistycznym.
GB�wne czynniki tBumaczce r�|nice w dynamice wzrostu
gospodarczego:
" warunki pocztkowe,
" czynniki zewntrzne (np. kryzys w Rosji),
- w tym dostp do rynk�w zagranicznych,
" lokalizacja,
" zasig reform rynkowych oraz jako[ polityki
makroekonomicznej.
32
Im wikszy zakres reform, tym [rednio wy|szy wzrost gospodarczy.
PKB (1989=100) - linie, udziaB sektora prywatnego w PKB kolumny.
100
100
75
75
50
50
25 25
0
0
1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
Kirgizja MoBdawia Estonia Ukraina
130
100
70
t
40
10
1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
Polska BuBgaria
yr�dBo: EBRD Transition Report, 2005.
33
Kraje, kt�re szybciej przeprowadzaBy reformy gospodarcze, osignBy
lepsze wyniki.
Poziom PKB w 2004 r. (1989=100) i [rednia warto[ indeksu liberalizacji EBOiR (1991-2005).
3,5
Czechy
Wgry
SBow acja
Polska
Estonia
Litw a
3
SBow enia
Chorw acja
Aotw a
Bulgaria
Rumunia
MoBdaw ia
Rosja
2,5
Kirgizja
Kazachstan
Gruzja
Armenia
Ukraina
Azerbejd|an
2
Uzbekistan
Tad|ykistan
BiaBoru[
1,5
Turkmenistan
Kraje wyBczone z regresji w zwizku z
niepewnymi danymi statystycznymi.
1
40 60 80 100 120 140
Realny PKB w 2004 r. (1989=100)
Indeks liberalizacji jest [redni arytmetyczn 8 indeks�w publikowanych przez EBOiR w Transition Reports (indeksu liberalizacji cen,
indeksu kursu walutowego i liberalizacji handlu, indeksu maBej prywatyzacji, indeksu du|ej prywatyzacji, indeksu reformy
przedsibiorstw, indeksu polityki konkurencji, indeksu reformy sektora bankowego i indeksu reformy niebankowych instytucji
finansowych).
Indeks EBOiR: 1 (minimum) nieznaczny (lub |aden) postp od upadku socjalizmu; 4,3 standardy i osigane
wyniki jak w kraju rozwinitym.
yr�dBo: EBRD Transition Reports 1995-2005.
34
(1991-2005)
Zrednia warto[ indeksu liberalizacji EBOiR
Kraje, kt�re szybciej przeprowadziBy reformy gospodarcze, do[wiadczyBy
mniejszego wzrostu nier�wno[ci dochodowych.
Wsp�Bczynnik Giniego* (proc., 2002) i [rednia warto[ indeksu liberalizacji EBOiR (1991-2005).
3,5
Hungary
Poland
Czech Rep.
Estonia
3,2
Slovenia
Lithuania
Latvia
2,9
Croatia
Bulgaria
Kyrgyz Rep.
2,6
Moldova
Romania Russia
Georgia
Kazakhstan
2,3
Ukraine
2
Tajikistan
1,7
26 31 36 41 46
Wsp�Bczynnik Giniego w 2002 r.
* Wsp�Bczynnik Giniego jest miar nier�wno[ci dochod�w 0% oznacza doskonal r�wno[ (jednakowe dochody
wszystkich czBonk�w spoBeczeDstwa) a 100% to peBna nier�wno[ dochod�w.
yr�dBo: World Development Report 2005; EBRD Transition Reports; UNICEF, 2003.
35
Zrednia warto[ indeksu liberalizacji EBOiR (1991-2005)
Twierdzenia te znajduj silne potwierdzenie w badaniach empirycznych
dotyczcych do[wiadczeD kraj�w transformujcych si.
Havrylyshyn, Oleh, Niekorzystne warunki pocztkowe nie powinny stanowi
Wolf, Thomas, usprawiedliwienia bezczynno[ci. (...) Po pierwsze, ich ujemny wpByw na
(2001) osigane wyniki maleje wraz z upBywem czasu. Po drugie, badania
empiryczne jasno wskazuj, i| wpByw ten mo|e zosta zrekompensowany
nawet niewielkim postpem reform. Po trzecie, by mo|e najwa|niejsze,
po[rednio niekorzystne warunki pocztkowe wpBywaj na osBabienie woli
politycznej i zdolno[ci do przeprowadzenia reform, a mniej reform oznacza
wolniejszy wzrost.
Mervar, Andrea W pocztkowym okresie transformacji dominujce znaczenia maj
(2002) czynniki transformacji takie jak reformy strukturalne, stabilno[
makroekonomiczna i warunki pocztkowe. P�zniej jednak coraz wiksz
wag w wyja[nieniu aktywno[ci gospodarczej przydaje si otwarto[ci
gospodarki oraz jej rozwojowi instytucjonalnemu.
Polanec, Sa]o (& ) wykazali[my, |e w p�zniejszym etapie reform wzrost produktywno[ci
(2004) wi|e si z zakresem wprowadzanych reform. Co prawda efekt ten
wystpuje z czteroletnim op�znieniem, ale potwierdza istotno[ reform
strukturalnych jako czynnika podnoszcego potencjaB wzrostu.
Krueger, Anne O. (& ) warto podkre[li, |e kraje kt�re szybko wprowadziBy reformy
(2004) strukturalne, szybciej odczuBy popraw sytuacji gospodarczej. PrzykBadem
mog by tutaj kraje nadbaBtyckie. W ostatnich latach r�wnie| w Rosji
nastpiB wyrazny wzrost gospodarczy gB�wnie bdcy rezultatem
wprowadzonych w latach 90-tych reform.
36
Dlaczego lepsze wyniki gospodarcze wi| si z popraw
pozaekonomicznych warunk�w |ycia (zdrowie, [rodowisko, itd.)?
Niekt�re podstawowe czynniki prowadzce do dBugookresowego
wzrostu gospodarczego prowadz r�wnie| do poprawy stanu
[rodowiska naturalnego i zdrowotno[ci spoBeczeDstwa, np.
ograniczenie marnotrawstwa
mniejsza degradacja [rodowiska
" reformy gospodarcze
oraz poprawa zdrowotno[ci
zdrowsza |ywno[ staje si Batwiej
dostpna i relatywnie taDsza
" jako[ i egzekwowanie
prawa
przepisy dotyczce ochrony
[rodowiska s lepiej egzekwowane
" prywatyzacja (oddzielenie
przedsibiorstw od paDstwa)
37
W cigu ostatnich lat niekt�re paDstwa dawnego ZSRR rozwijaBy si
w tempie szybszym ni| paDstwa Europy Zrodkowej.
Realny PKB w 2005 (1998=100).
226,1
220
200
188,2
183,0
180
168,0
157,5
160
145,8 146,1
135,5
140
129,0 129,4
128,1
127,1
125,1
123,6
120
yr�dBo: EBRD Transition Report, 2005; MFW, The World Economic Outlook; GUS.
38
a
a
a
n
a
y
y
a
ia
ja
ia
i
ja
j
r
an
k
n
n
z
nia
zj
n
s
ta
i
|
g
ch
d
en
ac
u
e
ls
s
a
e
r
Ro
red
re
m
Gr
ch
Po
W
ow
ow
[
Kirgi
[
B
B
Cz
Uk
Ar
S
S
za
erbejd
Ka
Az
Kraje te uzyskaBy:
" wy|szy wzrost inwestycji,
Zredni realny wzrost inwestycji w latach 1999-2004 (%).
18,2
18
15
12,2
11,0
10,8
12
8,0
9
6,4
6,2
6,0
6 4,2
2,9
3
-0,2
0
-3
-2,1
yr�dBo: EBRD Transition Report, 2005.
39
y
y
n
a
a
a
a
a
n
a
j
ja
h
j
i
i
k
a
na
gr
a
s
|
c
s
t
iz
ai
e
d
ac
eni
g
r
s
ol
edn
r
edn
Ro
i
k
h
W
r
r
P
c
Cz
ow
ow
U
[
[
K
bej
B
B
a
z
S
S
er
Ka
Az
" wy|szy wzrost wydajno[ci pracy.
Zredni wzrost wydajno[ci pracy w przemy[le w latach 1999-2004 (%).
25
22,0
20
16,2
15
13,0
11,8 11,8
8,6
10
8,0
7,3
6,7 6,7
6,7
5,1
4,3
3,9
5
0
* wtpliwa wiarygodno[ danych
yr�dBo: EBRD Transition Report, 2005.
40
*
3
n
3
y
3
a
a
y
a
j
3
i
a
an
h
0
0
0
n
ni
|
gr
ska
c
st
0
n
l
a
a
ac
d
i
a 02
e
d
a
j
j
o
ed
ta
in
an 00
re
yki
zj
s
W
P
t
en
ow
i
a
os
Cz
[
sr
|
B
be
r
s
g
i
d
S
R
r
ch
er
ow
B
Uk
en
Ki
za
Ta
S
Az
a
m
k
K
ur
T
Jednym z czynnik�w wspomagajcych szybki wzrost gospodarczy w
krajach byBego ZSRR jest ograniczony sektor publiczny.
Wydatki sektora finans�w publicznych [rednia
Dochody podatkowe [rednia w latach
w latach 1999-2004 (% PKB).
1999-2003 (% PKB).
39,0
51,7 49,7
40
47,0
50 46,6
36,4
42,8
41,8
33,7
35
32,3
40
36,1
35,2
30
28,8
27,2
30
24,6 25
24,3
22,7
19,9
19,5 19,3
18,6
20
20
15,8
14,6
14,3
14,0
13,2
15
10
10
Deficyt sektora finans�w publicznych [rednia w latach 1999-2004 (% PKB).
1,6
2
0,6
0
-1,1
-2
-1,6
-2,0
-2,4 -2,5
-3,2
-4 -3,5
-4,7
-6 -5,4
-5,9
-6,4
-8 -7,5
yr�dBo: EBRD Transition Report, 2004, 205.
41
n
y
a
a
a
a
a
a
j
i
ja
a
an
hy
an
an
n
ka
t
t
sj
i
t
gr
|
iz
s
s
s
ac
en
s
a
ec
g
d
r
ol
h
r
edni
edni
Ro
n
i
y
a
a
a
a
n
a
r
r
y
a
a
a
W
j
a
yki
i
j
P
eni
ow
ow
a
Cz
h
n
[
K
[
B
B
k
a
bej
z
Uk
|
zj
n
i
t
|
i
gr
m
s
d
S
S
uz
ac
l
a
s
er
dni
dni
k
ec
r
jd
rg
Ka
z
e
e
me
e
Ta
r
r
Gr
ur
ch
W
A
Po
ow
Ki
b
Cz
[
[
B
Uk
T
r
Ar
za
S
e
a
K
Az
a
a
a
a
a
a
n
a
a
y
a
j
j
j
i
i
j
na
k
a
an
hy
z
i
z
ni
s
gr
|
a
u
ls
ac
st
en
dn
dni
gi
r
ec
d
o
r
h
j
e
k
Ro
me
re
r
Gr
r
W
P
ow
ow
Ki
B
[
U
[
B
Cz
ac
be
A
z
S
S
er
Ka
Az
W tych krajach tempo wzrostu wydatk�w publicznych byBo ni|sze ni|
tempo wzrostu dochod�w.
Dochody i wydatki sektora finans�w publicznych w krajach byBego ZSRR* (% PKB).
32
30
28
26
24
22
20
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
Dochody sektora finans�w publicznych Wydatki sektora finans�w publicznych
Uwzgldniono nastpujce kraje: Armenia, Azerbejd|an, Gruzja, Kazachstan, Kirgizja, Rosja, Ukraina.
yr�dBo: EBRD Transition Report, 2005.
42
Armenia studium przypadku.
" W cigu ostatnich kilku lat Armenia uzyskaBa dobre wyniki gospodarcze.
Wzrost realny PKB (w proc.)
Realny wzrost/spadek eksportu d�br i usBug (%).
16
13,9
28,9
12,9
26,3
14
28
23,2
12
10,1
9,6 20,8
23
10
7,3 16,6
8
18
6
6
13
3,3 3,3
8,9
4
6,5
8
2
3,7
0
3
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
Wskaznik cen konsumpcyjnych (%).
20
16
12
8
4
0
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
-4
yr�dBo: EBRD Transition Report, 2005.
43
" Armenia jest przykBadem kraju pokomunistycznego o ograniczonym
udziale paDstwa w gospodarce.
Wydatki sektora finans�w publicznych
Dochody podatkowe (% PKB).
(% PKB).
30,1
30 20 19,3
26,1
25,9 17,7
25,6
25,5
18
17,1
16,9
25
16,3
16
20,9
14,6
14,3
19,3
14,1
20 18,9
14
12,9
16,0
15
12
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
Deficyt sektora finans�w publicznych
(% PKB).
0
-0,6
-2 -1,2
-1,7
-4
-3,8
-4,9
-6
-5,8
-6,4
-8
-7,2
-8,5
-10
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
yr�dBo: EBRD Transition Report 2005, IMF Country Reports.
44
" Reformy w Armenii przyczyniBy si do poszerzenia zakresu wolno[ci
gospodarczej.
Indeks wolno[ci gospodarczej (Economic Freedom Index)*
(Im ni|sze: warto[ indeksu i pozycja w rankingu, tym szerszy
zasig wolno[ci gospodarczej).
4,0 120
3,8
100
3,5
80
3,3
60
3,0
40
2,8
2,5 20
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
Indeks wolno[ci gospodarczej (lewa skala)
Pozycja w rankingu wedBug Wskaznika wolno[ci gospodarczej (skala prawa)
* Poziom indeksu obliczany jest ze [redniej arytmetycznej 10-ciu indeks�w skBadowych dotyczcych: (1) handlu, (2) obci|eD fiskalnych,
(3) ingerencji paDstwa, (4) polityki monetarnej, (5) inwestycji zagranicznych, (6) finans�w bankowych, (7) wynagrodzeD/cen,
(8) prawa wBasno[ci, (9) regulacji, (10) szarej strefy.
Ranking obejmuje ok. 150 paDstw.
yr�dBo: Heritage Foundation.
45
Litwa studium przypadku.
" W cigu ostatnich kilku lat Litwa uzyskaBa dobre wyniki gospodarcze.
Realny wzrost PKB (w proc.) Realny wzrost/spadek eksportu(w proc.).
21.2
10 19.5
9.0
18
7.3
8
7.0
6.8
6.7
6.4
9.8
12
6
6.0
4.3
3.9 6
4.6
4
0
2
-6
0
-12
-2
-1.7
-18
-16.8
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
Wskaznik cen konsumpcyjnych(w proc.).
25
20
15
10
5
0
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
-5
yr�dBo: EBRD Transition Report 2005.
46
" Litwa zdoBaBa ograniczy wydatki publiczne i zredukowa deficyt.
Wydatki sektora finans�w publicznych (w proc. Przychody podatkowe (w proc. PKB).
46.7
47 PKB).
33
32.3
45
32.1
32
43
40.4
40.2
41 31
39.2
30.1
39
29.8
30
37
35.0
28.7
29
34.2 28.5
35
28.4
28.2
33.2
33.1
33
28
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
Deficyt sektora finans�w publicznych(w proc. PKB).
0
-1
-1.1
-1.2
-1.4 -1.4
-2
-2.0
-2.5
-3
-3.0
-4
-5
-6
-5.6
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
yr�dBo: Eurostat.
47
" Reformy na Litwie przyczyniBy si do poszerzenia zakresu
"
wolno[ci gospodarczej.
Indeks wolno[ci gospodarczej (Economic Freedom Index)*
(Im ni|sze: warto[ indeksu i pozycja w rankingu, tym szerszy zasig wolno[ci gospodarczej).
3
71
2,8
61
2,6
51
2,4
41
2,2
31
2 21
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
Indeks wolno[ci gospodarczej (skala lewa)
Pozycja w rankingu wedBug wskaznika wolno[ci gospodarczej (skala prawa)
Poziom indeksu obliczany jest ze [redniej arytmetycznej 10-ciu indeks�w skBadowych dotyczcych: (1) handlu, (2) obci|eD fiskalnych,
(3) ingerencji paDstwa, (4) polityki monetarnej, (5) inwestycji zagranicznych, (6) finans�w bankowych, (7) wynagrodzeD/cen,
(8) prawa wBasno[ci, (9) regulacji, (10) szarej strefy.
Ranking obejmuje ok. 150 paDstw.
yr�dBo: Heritage Foundation
48
SBowacja studium przypadku
" Podobnie jak Litwa, SBowacja tak|e uzyskaBa dobre wyniki gospodarcze.
Realny PKB w 2003 (1996 =100)
134
133
127
128
122
123
117
118
113
113
111
109
108
105
103
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
Wskaznik cen konsumpcyjnych (%)
14
12
10
8
6
4
2
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
yr�dBo: EBRD Transition Report, 2005.
49
" SBowacja znacznie ograniczyBa udziaB paDstwa w gospodarce
Wydatki sektora finans�w publicznych (% PKB) Dochody podatkowe (% PKB)
47,4
39
48 38,4
38,1
45,6
46 37
36,0
43,8
44
43,1 35
34,4
41,8
33,1
32,9
41,2
42
40,9 33
31,3
40
31
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003
Deficyt sektora finans�w publicznych (% PKB)
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003
-3
-3,6
-5,0
-5,2
-5,7
-6,0
-6,3
-8
-13
-12,3
yr�dBo: EBRD Transition Report 2005, Komisja Europejska, AMECO.
50
" Reformy na SBowacji przyczyniBy si do poszerzenia zakresu
"
wolno[ci gospodarczej.
Indeks wolno[ci gospodarczej (Economic Freedom Index)*
(Im ni|sze: warto[ indeksu i pozycja w rankingu, tym szerszy zasig wolno[ci gospodarczej).
3,4
80
3,2
70
3,0
60
2,8
2,6
50
2,4
40
2,2
2,0 30
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
Indeks wolno[ci gospodarczej (skala lewa)
Pozycja w rankingu wedBug wskaznika wolno[ci gospodarczej (skala prawa)
Poziom indeksu obliczany jest ze [redniej arytmetycznej 10-ciu indeks�w skBadowych dotyczcych: (1) handlu, (2) obci|eD fiskalnych,
(3) ingerencji paDstwa, (4) polityki monetarnej, (5) inwestycji zagranicznych, (6) finans�w bankowych, (7) wynagrodzeD/cen,
(8) prawa wBasno[ci, (9) regulacji, (10) szarej strefy.
Ranking obejmuje ok. 150 paDstw.
yr�dBo: Heritage Foundation
51
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Zarzadzanie i marketing Spektakularne sukcesy i porazki zasupoMarka miernikiem sukcesu rynkowego lub porażkiLęk przed sukcesem a lęk przed porażką EFT opis przypadkuARTYKUŁY SUKCES CZY PORAŻKAZdrowe myslenie Jak przekuwac porazki w sukcesy i zarabiac na tym miliony zdroweSGH 2200 id 2230801 NieznanyTwoja droga do sukcesuPrawa sukcesu Tom XV i tom XVISGH Flasher Dumper v 07 dif formatwięcej podobnych podstron