��Wyposa|
enie do fotografii stolikowej Fotografowanie to pi
kne zaj
cie. Daje mn�stwo rado[
ci, jest z
r�dB
em inspiracji plastycznych, estetycznych. Fotografia mo|
e by
sztuk
! Pod warunkiem jednak, |
e przede wszystkim opanuje si
jej rzemie[
lniczy warsztat. Na przestrzeni kolejnych kilku stron spr�bujemy zmierzy
si
z podstawowymi elementami rzemiosB
a fotograficznego wykorzystywanego w trakcie wykonywania zdj

przedmiotom maB
ym, w kontek[
cie pokazania ich w uj
ciu katalogowo-reklamowym. Je[
li chcemy by
mistrzami w sztuce fotografowania to& niestety, ale nie mamy wyj[
cia! Musimy przebrn

przez kuchni
fotograficzn
. A potem& Potem to si
jeszcze zobaczy! J� Aparat fotograficzny Najlepszym aparatem fotograficznym do wykonywania tego typu zdj

jest taki aparat, w kt�rym mo|
na... wyB

czy
wszystkie automaty! Dlaczego? Dlatego, |
e z ka|
dy automat jest kalibrowany przez producenta na tzw. [
rednie warunki. PrzykB
adem niech b
dzie to, w jaki spos�b dziaB
a automatyczny balans bieli (po angielsku: AWB  auto white balance): Wyobraz
my sobie scen
, w kt�rej chcemy sfotografowa
czerwony sweter na czerwonym tle. Dla automatu sytuacja przedstawia si
nast
puj
co: za du|
o czerwonego, a za maB
o niebieskiego i zielonego. Co zatem zrobi? Ustawi aparat tak, aby ten  uzupeB
niB
brakuj
ce barwy w obrazie do [
redniej ich ilo[
ci, kt�r
zaB
o|
yB
producent. W efekcie uzyskamy zdj
cie, w kt�rym z czysto[
ci i intensywno[
ci czerwieni sweterka pozostanie niewiele& L� WyB

czamy zatem nast
puj
ce automaty (je[
li w takowe wyposa|
ony jest aparat, a kt�re producent nam  z marszu wB

czyB
) i przeB

czamy parametry pracy aparatu: " AWB (ju|
wcze[
niej wspomniany); ustawiamy balans bieli na warto[

, kt�ra odpowiada warunkom o[
wietleniowym, jakie b
d
panowaB
y na planie. Je[
li zamierzamy o[
wietla
plan za pomoc
[
wiatB
a bB
yskowego, to ustawiamy balans bieli na znak  pioruna lub [
wiatB
a dziennego (sB
oneczko)1. Je[
li zamierzamy o[
wietla
plan za pomoc
[
wiatB
a ci
gB
ego (czyli |
arowego), to ustawiamy balans bieli na znak  |
ar�wki 2. Dotyczy to o[
wietlania z normalnych |
ar�wek, jak i tzw. maB
ych |
ar�wek halogenowych, stosowanych w typowych lampkach biurkowych. Inaczej wygl
da sprawa, je|
eli do o[
wietlenia planu u|
yjemy [
wietl�wek (jarzeni�wek) lub specjalnych lamp halogenowych. Wtedy musimy koniecznie pozna
warto[

tzw. temperatury barwowej, jak
to z
r�dB
o [
wiatB
a emituje. W przypadku lamp halogenowych, produkowanych do cel�w fotograficzno-videofilmowych wynosi ona pomi
dzy 3200K a 3400K, ale je|
eli chodzi o [
wietl�wki to produkowane s
one w szerokim zakresie i mog
emitowa
[
wiatB
o o temperaturze barwowej od 2800K do 6500K3. " Cyfrowy zoom; jest to rozwi
zanie, kt�rym cz
sto w celach marketingowych chwal
si
producenci, ale jest to niezwykle szkodliwie wpB
ywaj
cy na jako[

zdj

 gad|
et 4. 1 Tym samym odpowiada to dostrojeniu przetwornika aparatu cyfrowego do temperatury barwowej z
r�deB
[
wiatB
a o warto[
ci 6500K 2 Tym samym odpowiada to dostrojeniu przetwornika aparatu cyfrowego do temperatury barwowej z
r�deB
[
wiatB
a o warto[
ci 2850K 3 Zreszt
nie polecam stosowania nietypowych z
r�deB
[
wiatB
a, gdy|
jako[

[
wiatB
a przez nie emitowanego jest cz
sto trudna do ustalenia i zawodna w czasie (np.: [
wietl�wki podczas ich eksploatacji zmieniaj
temperatur
barwow
emitowanego [
wiatB
a w znacznym stopniu, a do tego ka|
da w innym stopniu). 4 DziaB
a on mianowicie tak, |
e powi
kszenia obrazu dokonuje nie na drodze normalnej zmiany ogniskowej obiektywu na dB
u|
sz
, lecz na zasadzie powi
kszenia [
rodkowego wycinka obrazu rejestrowanego przez matryce obrazow
aparatu i programowym  nadmuchaniu tak uformowanego pliku do wielko[
ci, kt�r
miaB
by plik zarejestrowany normalnie. Im wi
kszy stopieD
wykorzystania efektu cyfrowego powi
kszania, tym ostro[

Dlatego nale|
y posB
ugiwa
si
wyB

cznie optycznymi mo|
liwo[
ciami obiektywu wbudowanego w aparat i absolutnie zapomnie
o zoomie cyfrowym! " Z
wiatB
oczuB
o[

przetwornika; powinni[
my si
stara
ustawia
[
wiatB
oczuB
o[

na najni|
sz
mo|
liw
warto[

. Wysokie [
wiatB
oczuB
o[
ci zawsze generuj
szumy, widoczne szczeg�lnie w ciemnych partiach zdj
cia, kt�re znacznie obni|
aj
warto[

estetyczn
ogl
danych obraz�w. " Automatyczne u|
ycie flesza; funkcja przydatna, kiedy jeste[
my na wakacjach lub jakiej[
imprezie plenerowej odbywaj
cej si
w czasie zmierzchu. Na planie fotografii stolikowej caB
kowicie nieprzydatna, wr
cz szkodliwa. Automat bowiem uruchomi flesz bez jakiejkolwiek kontroli z naszej strony nad ilo[
ci
i jako[
ci
tego [
wiatB
a, co jest niedopuszczalne! Szczeg�lnie w sytuacji, gdy plan zdj
ciowy pragniemy o[
wietli
innym ni|
bB
yskowe, rodzajem o[
wietlenia (np.: za pomoc
biurowych lampek |
arowych). " Automatyczna ekspozycja; aparat nale|
y przeB

czy
do trybu manualnej ekspozycji i samodzielnie, na drodze kolejnych pr�b ustali
czas i przysB
on
. Nale|
y dba
w pierwszej kolejno[
ci o warto[

wielko[
ci przysB
ony  im warto[

liczbowa przysB
ony jest wy|
sza, tym przestrzeD
, kt�ra jest rejestrowana przez obiektyw aparatu jako ostra, b
dzie wi
ksza5. A czas na[
wietlania nale|
y dobra
dopiero w drugiej kolejno[
ci tak, aby skala tonalna fotografowanego obiektu znalazB
a si
w caB
o[
ci na zdj
ciu  czyli aby zdj
cie nie byB
o za ciemne (niedo[
wietlone) lub za jasne (prze[
wietlone). Bardzo przydatnym narz
dziem, kt�re tu|
po wykonaniu zdj
cia podpowie nam, czy warunki na[
wietlania byB
y prawidB
owe, jest histogram. Funkcja wy[
wietlania histogramu jest wmontowana chyba w ka|
dy obecnie produkowany (nawet najprostszy!) cyfrowy aparat fotograficzny i przy tego typu fotografii, o kt�rej tu m�wimy, jest wr
cz niezb
dna. Nale|
y j
wB

czy
i przyjrze
si
wykresowi. Wykres ten nale|
y odczytywa
nast
puj
co: o[
pozioma zaczyna si
w lewej cz
[
ci punktem czerni obrazu (czyli wszystko, co znajduje si
na lewo od tego punktu, znajduje si
ju|
poza zakresem czuB
o[
ci przetwornika i nie rejestruje si
na zdj
ciach  jest poni|
ej czerni); o[
ta dalej przechodzi przez wszystkie partie tonalne obrazu i w skrajnym prawym poB
o|
eniu jest punktem bieli obrazu (czyli wszystko, co znajduje si
na prawo od tego punktu, znajduje si
ju|
poza zakresem czuB
o[
ci przetwornika i nie rejestruje si
na zdj
ciach  jest powy|
ej bieli); o[
pionowa wykresu to informacja o tym, ile jest w zdj
ciu danych partii: ciemnych, p�B
tonalnych i jasnych. Zdj
cie na pewno jest na[
wietlone prawidB
owo, je|
eli wykres na histogramie zaczyna si
i koD
czy pomi
dzy punktami granicznymi czerni i bieli. Zdj
cia niedo[
wietlone nie osi
gaj
[
wiateB
(wykres nie zbli|
a si
do prawej strony  do punktu bieli): s
 brudne , szare w [
wiatB
ach, a w cieniach nie maj
szczeg�B
�w. Zdj
cia prze[
wietlone maj
 przepalone i wy|
arte [
wiatB
a (wykres przekracza granic
zakresu z prawej strony  punkt bieli), s
 wyprane z kolor�w i nie maj
czystej czerni6. zapisywanego obrazu jest gorsza. 5 Ka|
dy obiektyw rzutuje na matryc
aparatu fotograficznego jedynie wycinek przestrzeni jako ostry. Zakres odlegB
o[
ci od obiektywu, w kt�rej znajduj
ce si
obiekty na zdj
ciu przedstawione s
jako ostre, nazywamy gB

bi
ostro[
ci. 6 Tu nale|
y jasno powiedzie
, |
e zakres czuB
o[
ci przetwornika - tak na ekspozycj
, jak i na intensywno[

kolor�w - w por�wnaniu do zwykB
ego, nawet amatorskiego analogowego filmu negatywowego, jest niezwykle ubogi. Dlatego wykorzystuj
c do robienia zdj

aparaty cyfrowe nale|
y przykB
ada
si
do niezwykle starannego na[
wietlania ka|
dej klatki. Aplikacje do obr�bki zdj

udost
pniaj
szereg narz
dzi do korekcji kolor�w, jasno[
ci i kontrastu cyfrowych obraz�w, ale s
zupeB
nie bezradne w sytuacji, gdy w pliku  czego[
po prostu nie ma  zdj
cie prze[
wietlone nie ma detali w partiach [
wiateB
, a zdj
cie nieo[
wietlone w partiach cieni; jednak|
e  z dwojga zB
ego w fotografii cyfrowej lepiej jest mie
zdj
cie lekko nieo[
wietlone, ni|
prze[
wietlone. Aparat nale|
y ustawi
na statywie, kt�ry powinien mie
mo|
liwo[

regulacji zar�wno wysoko[
ci, jak i wszelkich obrot�w w trzech osiach samego aparatu: pochyB
y w g�r
i d�B
, obroty w lewo i prawo oraz mo|
liwo[

obrotu aparatu do kadru pionowego lub poziomego. Je|
eli aparat dysponuje funkcj
samowyzwalacza to serdecznie polecam jej stosowanie! Szczeg�lnie, je[
li czasy ekspozycji b
d
wychodziB
y dB
ugie (dB
u|
sze ni|
1/15s). Z reguB
y samowyzwalacz uruchamia migawk
aparatu po czasie 10 sekund od wci[
ni
cia spustu. Przez ten czas ustan
wszelki drgania aparatu, wywoB
ane przez prac
naszej r
ki i zdj
cie z pewno[
ci
b
dzie nieporuszone. O[
wietlenie W zale|
no[
ci od tego, jak cz
sto planujemy wykonywanie fotografii przedmiot�w na potrzeby katalogowo-reklamowe oraz mo|
liwo[
ci finansowe, mo|
emy wybra
nast
puj
ce rozwi
zania: " Fotografujemy rzadko i nie chcemy anga|
owa
zbyt wiele [
rodk�w na wyposa|
enie; [
wietnym rozwi
zaniem w takiej sytuacji jest nabycie min. 2, a najlepiej 3 jednakowych lampek biurkowych, wykorzystuj
ce maB
e |
ar�wki halogenowe. Wa|
ne, aby byB
y standardowe i dawaB
y mo|
liwo[

regulowania wysoko[
ci i skr
tu reflektora. Pami
ta
nale|
y zawsze o tym, aby w sytuacji, gdy przepali si
nam |
ar�wka w jednej lampce, wymieni
|
ar�wki we wszystkich. Unikniemy wtedy rozbie|
no[
ci w parametrach o[
wietlenia wynikaj
cych z tego, |
e u|
ytkowana |
ar�wka ma inne parametry wynikaj
ce z jej eksploatacji, ni|
nowa (tu: z reguB
y |
ar�wki w trakcie eksploatacji wypalaj
si
i [
wiec
nie tylko sB
abiej, ale i bardziej na  czerwono ; dlatego B

czenie [
wiateB
dwu r�|
nych wiekowo |
ar�wek i wykorzystywanie ich do cel�w fotograficznych nie jest wskazane). Oczywi[
cie mo|
emy u|
ywa
te|
lampek na zwykB
e, tradycyjne |
ar�wki z |
arnikiem wolframowym. Jedyn
ich wad
w stosunku do lampek na |
ar�wki halogenowe jest to, |
e w czasie pracy mocniej si
nagrzewaj
i trzeba bardziej uwa|
a
, aby si
nie poparzy
. Najwi
ksz
zalet
[
wiatB
a ci
gB
ego jest to, |
e zawsze widoczny jest od razu ukB
ad [
wiatB
ocieni w scenie. " Fotografujemy do[

du|
o i mo|
emy przeznaczy
od kilkuset do kilku tysi
cy zB
otych na zakup o[
wietlenia; na rynku funkcjonuje wiele rozwi
zaD
o[
wietlenia planu zdj
ciowego za pomoc
r�|
nych z
r�deB
[
wiatB
a bB
yskowego: |
ar�wki wyB
adowcze, lampy bB
yskowe z fotocelami7, mniej lub wi
cej profesjonalne studyjne lampy fleszowe. Zalety tych rozwi
zaD
wzgl
dem o[
wietlenia |
arowego to przede wszystkim: wi
ksza moc [
wietlna (przy |
ar�wkach czasy ekspozycji mog
dochodzi
do kilkunastu sekund, a [
wiatB
o bB
yskowe to ekspozycja przy bardzo kr�tkich czasach  uB
amki sekund, np.: 1/125, itd.), wysoka stabilno[

jako[
ci o[
wietlenia (wolniej wypalaj
si
palniki lamp bB
yskowych), mniejsze zu|
ycie energii elektrycznej oraz prosty fakt, |
e si
nie nagrzewaj
& J� Najwi
ksz
wad
[
wiatB
a bB
yskowego jest to, |
e do momentu obejrzenia zdj
cia nie mo|
na si
zorientowa
w ukB
adzie [
wiatB
ocieni. Dlatego producenci bardziej zaawansowanych system�w studyjnych lamp bB
yskowych instaluj
w okolicach palnika bB
yskowego gniazdo na umieszczenie zwykB
ej |
ar�wki. Pilot  bo tak si
owo rozwi
zanie nazywa  daje  wsparcie we wst
pnym wyobra|
eniu sobie tego, jak zostanie rozB
o|
one w scenie [
wiatB
o wB
a[
ciwe, kt�re pojawi si
dopiero w momencie wyzwolenia bB
ysku. 7 Fotocela jest to czujnik bB
ysku, kt�ry po podB

czeniu do lampy wyB
adowczej uruchamia jej bB
ysk w momencie, gdy zarejestruje bB
ysk innej lamy wyB
adowczej. Dzi
ki temu mo|
liwe jest przy pomocy jednej lampy bB
yskowej, podB

czonej do aparatu fotograficznego i zsynchronizowanej z jego migawk
, zdalne wyzwalanie bB
ysk�w kolejnych lamp, potrzebnych do o[
wietlenia danej sceny. St�B
i tB
a Fotografi
 stolikow
 mo|
na wykonywa
w ka|
dym miejscu i na ka|
dym typie powierzchni, w zale|
no[
ci od kontekstu i zamierzeD
estetycznych autora. Jednak|
e klasycznie wykorzystuje si
do tego celu st�B
o wymiarach wi
kszych ni|
przedmioty, kt�re zamierzamy sfotografowa
. Jako tB
a najlepiej jest wykorzystywa
zwykB
e kartony, kt�re mo|
na kupi
w ka|
dym sklepie z akcesoriami dla plastyk�w. Polecam papiery kartonowe o gramaturze powy|
ej 200 g, biaB
e, gB
adkie, o niskim poB
ysku (najlepiej zupeB
nie matowe). Oferowane s
w formacie B1 (70x100 cm). Na tak przygotowanym stole B
atwiej b
dzie nam fotografowa
przedmioty o ka|
dych wB
a[
ciwo[
ciach odbicia [
wiatB
a  zar�wno te matowe, ale i te o wysokim stopniu odbicia [
wiatB
a (bB
yszcz
ce). Je|
eli b
dziemy si
odpowiednio obchodzili z tB
ami kartonowymi, to wystarcz
nam na dB
ugo. Innym, r�wnie dobrym podB
o|
em, s
pB
ytki wyci
te z pianki PVC lub biaB
ego, zmatowionego (piaskowanego) plexi. S
to tworzywa dro|
sze ni|
kartony, ale te|
maj
wi
ksz
trwaB
o[

. Je|
eli chcemy, aby nasze zdj
cia miaB
y bardziej wymy[
lne, efektowne tB
a, to nic nie stoi na przeszkodzie, aby[
my u|
ywali r�|
nych innych materiaB
�w: tkanin, drewna, metalu, szkB
a czy te|
tworzyw sztucznych. Jednak|
e jest to ju|
wyB

cznie licencia poetica& J� Inne pomocne akcesoria Podstawow
trudno[
ci
w fotografowaniu przedmiot�w cz
sto bywa ich& rodzaj powierzchni. Najwi
cej kB
opot�w sprawiaj
te przedmioty, kt�re maj
bB
yszcz
ce powierzchnie albo s
w jakim[
stopniu przezroczyste. Przy o[
wietlaniu takich przedmiot�w [
wiatB
em ostrym (np.: pochodz
cym wprost z |
ar�wki lampki biurkowej lub z niczym nie osB
oni
tego palnika lampy bB
yskowej) zdj
cie ich rozczarowuje. Cz
sto powstaj
wielokrotne odbicia [
wiatB
a, nie kontrolowane bliki, a inne partie gin
w jakich[
smoli[
cie czarnych cieniach. Z lekkiej fili|
anki w rzeczywisto[
ci na zdj
ciu robi si
koszmar  czy|
to nie sagan dla trolla? J� Z
wiatB
o kierunkowe (ostry strumieD
[
wietlny) uwypukla faktur
fotografowanego obiektu, bezlito[
nie obna|
aj
c jego natur
. Jest po|
yteczne w tych rodzajach fotografii, gdzie wB
a[
nie chodzi o ukazanie reliefu powierzchni  fotografowanie obiekt�w b
d
cych de facto pB
askorzez
bami. Ale cz
[
ciej chcieliby[
my pokaza
form
i gB
adko[

przedmiotu, a jego  natura bB
yskotki nie uB
atwia nam tego zadania& Aby uzyskiwa
caB
kowicie mi
kkie o[
wietlenie, kt�re oddaje wszystkie cechy fotografowanego przedmiotu w spos�b niezwykle oczywisty i przejrzysty, nale|
y posB
u|
y
si
wszystkim, co postawione na drodze [
wiatB
a rozproszy jego strumieD
. Istotne jest przy tym to, aby elementy systemu rozpraszania [
wiatB
a nie zmieniaB
y jego barwy (czyli |
e musz
by
fotograficznie barwnie neutralne). W profesjonalnych studiach fotograficznych do tego celu stosuje si
zakB
adane na lampy bB
yskowe specjalne konstrukcje, nazywane z j
zyka angielskiego softbox8, lub stosuje si
r�|
ne typy parasolek fotograficznych. Oba rozwi
zania to wy[
cieB
ane srebrnymi tkaninami aluminiowanymi konstrukcje sztywne, kt�rych celem jest zwielokrotnienie odbi
[
wiatB
a od ich rozpraszaj
cych powierzchni i tym samym uzyskanie na wyj[
ciu mo|
liwie najbardziej niekierunkowego [
wiatB
a. DoskonaB
ym substytutem softbox u jest namiot bezcieniowy. Mo|
na go naby
za caB
kiem niewielkie pieni
dze, a oferuje w istocie te same zalety, co owo profesjonalne  mi
kkie pudeB
ko . Idea tego urz
dzenia jest prosta: jest to konstrukcja wykonana na podobieD
stwo namiotu lub pudeB
ka, kt�rego [
ciany zrobione s
z biaB
ej, p�B
przezroczystej tkaniny naci
gni
tej na ram
, wykonan
z elastycznych drut�w. Tkanina ta nie zmienia barwy puszczonego na ni
[
wiatB
a. Do [
rodka wstawiamy nasz fotografowany obiekt a [
wiatB
o  czy 8 Softbox  to w dosB
ownym tB
umaczeniu  mi
kkie pudeB
ko . W nazwie tej chodzi o to, |
e [
wiatB
o skupione wpuszczone do tego  pudeB
ka ulegnie w nim maksymalnemu  zmi
kczeniu i wychodz
c z niego da wB
a[
nie [
wiatB
o rozproszone. to pochodz
ce z lampek biurkowych, czy te|
z lamp bB
yskowych  puszczamy przez [
cianki naszego namiotu bezcieniowego. Je[
li nie mamy funduszy na gotowy namiot bezcieniowy a mamy do dyspozycji dwie p�B
przezroczyste zmatowione biaB
e plexi, to mo|
emy je ustawi
tak, aby oparB
y si
o siebie g�r
(mo|
na kraw
dz
styku sklei
ta[
m
klej
c
), na podobieD
stwo domk�w z kart, kt�re w dzieciD
stwie chyba ka|
dy z nas stawiaB
& J� W sytuacji ostatecznej desperacji mo|
emy zrobi
jeszcze inaczej: odbi
[
wiatB
o od [
cian pomieszczenia, w kt�rym fotografujemy przedmiot pod warunkiem, |
e [
ciany maj
kolor biaB
y! J� Idea fotografii stolikowej i jej cel  udane zdj
cie katalogowo-reklamowe przedmiotu. Nie ma na [
wiecie czB
owieka, kt�ry by podaB
definicj
na to  co to znaczy, |
e dane zdj
cie jest udane? i receptur
, jak takie zdj
cie si
wykonuje. Mo|
emy natomiast rozwa|
y
szereg czynnik�w, kt�re z pewno[
ci
pomog
nam si
zbli|
y
do takiego uj
cia fotografowanego przedmiotu, aby nie byB
o to zdj
cie nieudanym! J� Ka|
dy obiekt ma jakie[
swoje charakterystyczne cechy sprawiaj
ce, |
e ten, kto b
dzie ogl
daB
jego zdj
cie i b
dzie je zauwa|
aB
odpowie bez zawahania, z czym ma do czynienia. Podam przykB
ad: cech
charakterystyczn
kubka jest& ucho! Je|
eli na zdj
ciu kubka nie b
dzie wida
ucha (bo np.: kubek jest odwr�cony tak, |
e sob
zasB
ania ucho) to ogl
daj
cy b
dzie odczuwaB
niepewno[

: czy aby �w kubek nie jest uszkodzony, skoro na zdj
ciu nie wida
ucha? I tak jest ze wszystkim. Cech
dobrej fotografii katalogowej jest wB
a[
nie prostota i oczywisto[

ukazywanych przedmiot�w. Ale na |

danie spec�w od reklamy fotograf czasami mo|
e mie
problem z wB
a[
ciwym ukazaniem przedmiotu. Ludzie, kt�rzy wymy[
laj
reklamy, cz
sto zapominaj
o fakcie, |
e promowany poprzez zdj
cie przedmiot najlepiej byB
oby ukazywa
w formie B
atwej do jego identyfikacji. PeB
ne odrealnienie rzeczywistego przedmiotu w fotografii ma swoje uzasadnienie wyB

cznie w przypadku, gdy jest to dziaB
anie czysto artystyczne i ma na celu wyzwolenie innych skojarzeD
z przedmiotem, ni|
jego naturalne przeznaczenie. Ka|
dy przedmiot ma swoisty ksztaB
t. Jego forma, proporcje, powierzchnia, podpowiadaj
nam, w jaki spos�b najkorzystniej jest to pokaza
. Je|
eli zale|
y nam na tym, aby przedmiot tr�jwymiarowy sprawiaB
najbardziej tr�jwymiarowe wra|
enie na zdj
ciu, to powinni[
my go tak sfotografowa
, aby byB
o wida
trzy pB
aszczyzny jego bryB
y: przedni
, boczn
i g�rn
. Jest to oczywiste w sytuacji, gdy przedmiot jest jak pudeB
ko i wida
jego trzy [
ciany. Trudniej, gdy przedmiot jest wycinkiem walca (szklanka, rura, butelka, etc.). A najtrudniej jest pokaza
, |
e przedmiot jest kul
! W pierwszym, najB
atwiejszym przypadku, przedmiot nale|
y ustawi
tak, aby jego przednia [
ciana byB
a widoczna w caB
o[
ci i aby byB
a o[
wietlona r�wnomiernie. Aparat powinien patrze
na przedmiot lekko z g�ry po to, aby B
atwo byB
o ukaza
jego g�rn
[
cian
. Nale|
y teraz rozwa|
y
o ile powinno si
obr�ci
przedmiot na planie, aby byB
o wida
jedn
z bocznych [
cian i& koniec! Naciskamy migawk
! W przypadku drugim musimy si
zda
na fakt, |
e w istocie przedmiot ma  dwie [
ciany . Powinni[
my wi
c zadba
o to, aby w kadrze znalazB
si
widok na jego przekr�j i widok boczny, ukazuj
cy  walcowato[

 obiektu. W trzecim przypadku mo|
e si
sta
konieczne takie o[
wietlenie tej bryB
y, aby rzuciB
a ona sw�j cieD
na tB
o. Mo|
e wyrzuca
cieD
przed siebie (st
d proponowana wcze[
niej trzecia lampka, kt�r
nale|
y o[
wietla
przedmiot od tyB
u w celu ukazania jego ksztaB
tu; w innych przypadkach takie o[
wietlenie posB
u|
y temu, aby pokaza
p�B
przezroczysto[

, czy te|
peB
n
przezroczysto[

fotografowanego przedmiotu). Aby zachowa
prawidB
owe proporcje fotografowanych przedmiot�w najkorzystniej jest wykorzystywa
obiektywy dB
ugoogniskowe (teleobiektywy), ni|
szerokok
tne. Owszem, nale|
y si
wtedy odsun

od obiektu, ale uzyskujemy dzi
ki temu mniejsze deformacje ksztaB
tu przedmiotu, korzystniejsz
perspektyw
i mniejsze znieksztaB
cenia w odwzorowaniu jego proporcji. Zagro|
eniem jest tu zmniejszanie si
gB

bi ostro[
ci, dlatego b
dziemy potrzebowa
maksymalnych warto[
ci przesB
ony. Obiektyw szerokok
tny daje nam wi
ksz
gB

bi
ostro[
ci przy wybranej takiej samej warto[
ci przysB
ony, ale w istotny spos�b wpB
ywa na proporcje i ksztaB
t fotografowanego przedmiotu, zaburzaj
c prawidB
ow
ich identyfikacj
. D
|
enie do ideaB
u  likwidacja niepotrzebnych blik�w, cieni, etc. Je|
eli doprowadzimy za pomoc
[
wiatB
a i ustawieD
aparatu do takiej sytuacji, |
e fotografowany przedmiot w og�le nie b
dzie rzucaB
|
adnych cieni, nigdzie nie pojawi si
na nim najmniejszy nawet blik [
wiatB
a i nie b
dzie wida
jego gabaryt�w, to wcale nie uzyskamy doskonaB
ego zdj
cia. B
dzie to zdj
cie, na kt�rym przedmiot nie jest przestrzenny, tylko pB
aski i matowy, bez |
adnego |
ycia. Jednak|
e wiemy ju|
, |
e pewne bliki i cienie nie s
nam potrzebne i potrzebujemy je zneutralizowa
. Co powinni[
my zatem robi
? Przede wszystkim nale|
y si
przygl
da
temu, w jaki spos�b i gdzie pojawiaj
si
niepotrzebne bliki i cienie. Czasami lekkie przesuni
cie z
r�dB
a [
wiatB
a w kt�r
[
stron
likwiduje problem. Czasami trzeba niestety poszuka
sposob�w na kolejne rozproszenie [
wiatB
a. Trzeba szuka
mo|
liwo[
ci jak najwi
kszej ilo[
ci odbi
[
wiatB
a by zwi
ksza
jego mi
kko[

. W przypadku cieni nale|
y uwa|
a
, aby nie miaB
y zbyt ostrych i wyrazistych kraw
dzi, oraz |
eby si
nie przecinaB
y. Aby osB
abia
cienie mo|
na jest wykorzystywa
do tego zwykB
e kawaB
ki (kartki) kartonu. Przysuwaj
c je do zacienionego miejsca nale|
y tak obraca
nimi, aby B
apaB
y [
wiatB
o od kt�rego[
z
r�dB
a [
wiatB
a i odbijaB
y je w po|

danym przez nas kierunku niczym zaj
czek, puszczany w dzieciD
stwie przez chyba ka|
dego z nas. J� Zreszt
nic nie stoi na przeszkodzie, aby do do[
wietlania planu w jakich[
punktach nie u|
ywa
wB
a[
nie maB
ych lusterek. To bardzo uB
atwi dziaB
ania w walce z niepotrzebnymi cieniami, a dodatkowo ma dwie zalety: tani koszt (mo|
na nawet wybra
si
na spacer do najbli|
szego szklarza i poprosi
go, czy nie ma tB
ucznia szklanego lustrzanego; zawsze przy pracy szklarza powstaj
odpady, kt�re do niczego ju|
mu si
nie przydadz
i kt�re musi jako[
zutylizowa
, a nam woreczek takich okruch�w mo|
e odda
nieocenione przysB
ugi) oraz zyskujemy dodatkowe reflektorki! Praca na planie zdj
ciowym Dla peB
nego komfortu kontroli [
wiatB
a na planie zdj
ciowym nale|
aB
oby na czas robienia zdj

pomieszczenie kompletnie wyciemni
 zasB
oni
szczelnie wszystkie te otwory, przez kt�re wpada jakiekolwiek [
wiatB
o z zewn
trz. Fundamentalna zasada w o[
wietlaniu planu zdj
ciowego m�wi, |
e nie wolno jest miesza
r�|
nych rodzaj�w [
wiatB
a! Je|
eli decydujemy si
, |
e korzystamy wyB

cznie ze [
wiatB
a |
arowego, to nie wprowadzamy w |
adnym momencie innego [
wiatB
a, czy to dziennego (sB
oD
ce przez okno), czy te|
bB
yskowego. Dojdzie wtedy do zjawiska zmieszania si
[
wiateB
i nie da si
tak wykonanego zdj
cia doprowadzi
do prawidB
owego balansu kolor�w. Je|
eli chcemy co[
zmieni
w kwestii o[
wietlenia sceny wprowadzajmy zawsze jedn
zmian
. Ta zasada dotyczy zreszt
caB
ej metodyki pracy na planie  zmieniajmy zawsze tylko jeden czynnik. Zmieniaj
c na raz wi
cej czynnik�w trudno nam b
dzie stwierdzi
, kt�ry byB
kluczowy. I nie spieszmy si
. Lepiej jest dwa razy pomy[
le
, ni|
jeden raz co[
zepsu
. Planowanie i wyobra|
enie, do czego zmierzamy, jest fundamentem sukcesu. Na pocz
tku zawsze zadajmy sobie pytanie: co ma by
na koD
cu, jaki wynik chc
osi
gn

? Je[
li wyobra|
enie finaB
u b
dzie mocno odbiegaB
o od rzeczywi[
cie osi
gni
tego wyniku znaczy, |
e praca nasza byB
a przypadkowa i w sytuacji, gdyby nam przyszB
o za jaki[
czas powt�rzy
j
jeszcze raz, mieli by[
my z tym powa|
ny problem. Tu jawi si
okrutna logiczna prawda, |
e nie ma rzeczy niemo|
liwych do wykonania. Staj
si
one niemo|
liwe do wykonania tylko wtedy, gdy zapomnimy o podstawowej systematyce pracy. Czego nie |
ycz
ani sobie, ani nikomu! J� SB
awomir ZieliD
ski Warszawa, 30.10.2006