MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Andrzej Zbigniew Leszczyński
Organizowanie stanowiska pracy
313[05].Z1.01
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
Recenzenci:
mgr inż. Wanda Brześcińska
mgr Remigiusz Kutyła
Opracowanie redakcyjne:
mgr Andrzej Zbigniew Leszczyński
Konsultacja:
dr inż. Krzysztof Symela
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 313[05].Z1.01
 Organizowanie stanowiska pracy zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu fotograf.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 6
3. Cele kształcenia 7
4. Przykładowe scenariusze zajęć 8
5. Ćwiczenia 12
5.1. Zasady organizacji prac fotograficznych 12
5.1.1. Ćwiczenia 12
5.2. Zasady doboru sprzętu stosowanego w pracach fotograficznych 15
5.2.1. Ćwiczenia 15
5.3. Zasady montażu i użytkowania sprzętu i urządzeń do prac
fotograficznych 18
5.3.1. Ćwiczenia 18
5.4. Zasady doboru warunków technicznych wykonywania prac
fotograficznych 24
5.4.1. Ćwiczenia 24
5.5. Normy i instrukcje techniczne 26
5.5.1. Ćwiczenia 26
5.6. Podstawowe zasady organizacji pracy 27
5.6.1. Ćwiczenia 27
6. Ewaluacja osiągnięć 29
7. Literatura 39
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu  Poradnik dla nauczyciela , który będzie pomocny
w organizowaniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie fotograf. Dotyczy on
realizacji modułu 313[05].Z1.01 -  Organizowanie stanowiska pracy , która jest składnikiem
modułu  Technologia prac fotograficznych - 313[05].Z1 (patrz dydaktyczna mapa
programu).
Należy zapoznać się z treścią rozdziału Wprowadzenie ponieważ umożliwi to Państwu
skuteczne korzystanie z poradnika i osiągnięcie sukcesu w realizacji jednostki modułowej
 Organizowanie stanowiska pracy dla zawodu Fotograf 313[05] (pozycja 7 w załączonej
tabeli).
Zawód: Fotograf 313[05]
Lp. Kod Nazwa jednostki modułowej w programie nauczania dla zawodu
1.313[05].O1.01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
oraz ochrony środowiska
2.313[05].O1.02 Zastosowanie elementów wiedzy o sztuce w realizacji zadań zawodowych
3.313[05].O1.03 Posługiwanie się terminologią zawodową
4.313[05].O1.04 Rozróżnianie materiałów fotograficznych
5.313[05].O1.05 Magazynowanie i przechowywanie materiałów fotograficznych
6.313[05].O1.06 Wykonywanie podstawowych czynności fotograficznych
7.313[05].Z1.01 Organizowanie stanowiska pracy
8.313[05].Z1.02 Dobieranie sprzętu i materiałów do wykonania prac fotograficznych
9.313[05].Z1.03 Przygotowywanie roztworów do chemicznej obróbki materiałów fotograficznych
10.
313[05].Z1.04 Wykonywanie prac fotograficznych metodami tradycyjnymi i technikami cyfrowymi
11.
313[05].Z1.05 Wykonywanie zdjęć portretowych
12.
313[05].Z1.06 Wykonywanie zdjęć plenerowych
13.
313[05].Z1.07 Wykonywanie zdjęć architektonicznych
14.
313[05].Z1.08 Wykonywanie zdjęć reportażowych
15.
313[05].Z1.09 Wykonywanie zdjęć reklamowych
16.
313[05].Z1.10 Wykonywanie zdjęć technicznych
Poradnik składa się z sześciu części: Wymagania wstępne, Cele kształcenia,
Scenariusze zajęć, Ćwiczenia, Sprawdzian osiągnięć, Literatura.
W części Wymagania wstępne, określono katalog podstawowych umiejętności, które
uczeń powinien posiadać przed przystąpieniem do realizacji niniejszej jednostki modułowej.
Jeśli po analizie uznacie Państwo, że któreś z umiejętności nie są dostatecznie przez ucznia
opanowane, wówczas uczeń powinien ponownie przestudiować materiał nauczania zawarty
w poradnikach z poprzednich jednostek modułowych.
W części Cele kształcenia znajduje się wykaz umiejętności, które uczeń będzie posiadał
po zakończeniu realizacji materiału nauczania zawartego w poradniku. W ocenie,
czy rzeczywiście takie umiejętności uczeń opanował, pomoże Państwu załączony
w poradniku sprawdzian osiągnięć.
Przykładowe Scenariusze zajęć są szczegółową propozycją przeprowadzenia lekcji
w ramach realizacji materiału nauczania dla tej jednostki modułowej.
W części Ćwiczenia znajdą Państwo propozycje ćwiczeń będących praktycznym
zastosowaniem wiadomości z zakresu materiału nauczania przewidzianego dla tej jednostki
modułowej.
Każde z ćwiczeń zawartych w poradniku opisane jest w formie polecenia co należy
wykonać. Natomiast uszczegółowieniem tego polecenia jest lista działań (czynności)
określająca Sposób wykonania ćwiczenia. Ćwiczenia mogą być realizowane indywidualnie
lub w 2-5 osobowych zespołach, w grupach ćwiczeniowych nie większych niż 15 osób.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
 Ponadto każde z ćwiczeń zawiera Wskazówki do realizacji poszczególnych ćwiczeń.
Składnikiem opisu każdego z ćwiczeń jest Lista środków dydaktycznych niezbędnych
do prawidłowego wykonania ćwiczenia oraz zalecone metody nauczania  uczenia się.
Kolejna część poradnika to Sprawdzian osiągnięć, który umożliwi sprawdzenie poziomu
wiadomości i umiejętności ucznia po zakończeniu realizacji programu danej jednostki
modułowej. Składa się on z testu teoretycznego oraz z testu praktycznego. Pozytywnie
rozwiązane przez ucznia sprawdziany osiągnięć (teoretyczny i praktyczny) oraz załączona do
oceny teczka z efektami realizacji ćwiczeń stanowić będą dowód, że uczeń potrafi
zrealizować zdanie zawodowe polegające na prawidłowym organizowaniu stanowiska pracy.
W przypadku sprawdzianu osiągnięć uczeń powinien wiedzieć, że ma on formę testu
podobnego do tych, jakie występują w egzaminie zewnętrznym dla potwierdzenia
kwalifikacji w zawodzie. Dlatego też istotne jest to, aby nabrał wprawy w rozwiązywaniu
tego typu testów, co z pewnością będzie procentować w przypadku egzaminu zewnętrznego.
W celu poszerzenia i pogłębienia posiadanej wiedzy z zakresu tej jednostki modułowej
nauczyciel może skorzystać z listy materiałów z
ródłowych zamieszczonych w części
poradnika nazwanej Literatura. Zestaw ten powinien być dostępny w zbiorach biblioteki
szkolnej lub innych bibliotekach publicznych. Wiele cennych i ciekawych informacji możecie
również pozyskać Państwo z zasobów internetowych.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
W trakcie realizacji ćwiczeń należy zwrócić szczególną uwagę na przestrzeganie
regulaminów, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych
wynikających z prowadzonych prac. Przepisy te uczeń poznał już wcześniej, a niektóre pozna
w trakcie nauki.
Należy pamiętać, że uzupełnieniem tego poradnika jest  Poradnik dla ucznia , w którym
między innymi zamieszczono materiał nauczania, stanowiący podbudowę do realizacji
ćwiczeń.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
313[05].Z1
Technologia prac fotograficznych
313[05].Z1.01
Organizowanie stanowiska pracy
313[05].Z1.02
Dobieranie materiałów i sprzętu do
wykonania prac fotograficznych
313[05].Z1.03
Dobieranie materiałów i sprzętu do
wykonania prac fotograficznych
313[05].Z1.04
Dobieranie materiałów i sprzętu do
wykonania prac fotograficznych
313[05].Z1.07
313[05].Z1.05 313[05].Z1.06 313[05].Z1.08 313[05].Z1.09 313[05].Z1.10
Wykonywanie
Wykonywanie Wykonywanie Wykonywanie Wykonywanie Wykonywanie
zdjęć
zdjęć zdjęć zdjęć zdjęć zdjęć
architektonicznych
portretowych plenerowych reportażowych reklamowych technicznych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- wykonywać podstawowe prace i procesy technologiczne z zachowaniem przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,
- wykorzystywać elementy wiedzy o sztuce przy wykonywaniu zdjęć plenerowych,
- posługiwać się terminologią zawodową w kontaktach z klientami i dokumentowaniu prac
fotograficznych,
- rozpoznawać rodzaje materiałów światłoczułych oraz inne materiały fotograficzne,
- dobierać czułości matrycy w aparacie cyfrowym oraz rozdzielczości i kompresji zapisu
obrazu wytworzonego przez aparat,
- posługiwać się komputerem w zakresie obróbki obrazu cyfrowego, w tym plików RAW
(danych zapisanych bezpośrednio z matrycy światłoczułej),
- magazynować, przechowywać i dokumentować materiały fotograficzne zgodnie
z obowiÄ…zujÄ…cymi przepisami i standardami.
- wykonywać podstawowe czynności fotograficzne, a w szczególności:
- korzystać z różnych z
ródeł informacji,
- posługiwać się aparatami fotograficznymi: lustrzanką średnioformatową, lustrzanką
małoobrazkową, lustrzanką cyfrową, cyfrowym aparatem kompaktowym
z możliwością ręcznych ustawień parametrów,
- stosować obiektywy wymienne,
- posługiwać się elektroniczną lampą błyskową,
- posługiwać się światłomierzem z możliwością pomiaru zarówno światła odbitego jak
i padajÄ…cego,
- dokonać archiwizacji wykonanego zdjęcia poprzez naklejenie go na odpowiednie
podłoże i opatrzenie właściwym opisem,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- przygotować stanowisko pracy z uwzględnieniem przepisów bhp, ochrony ppoż. oraz
ochrony środowiska,
- wyznaczyć miejsce przechowywania materiałów,
- przygotować stanowisko suchej obróbki materiału fotograficznego,
- przygotować stanowisko mokrej obróbki materiału fotograficznego,
- przygotować stanowisko wykończania prac fotograficznych,
- ustalić miejsca instalacji maszyn, urządzeń i sprzętu fotograficznego,
- dobrać narzędzia i sprzęt do prac fotograficznych,
- dobrać sprzęt komputerowy i oprogramowanie do obróbki zdjęć,
- określić szacunkowo ilość materiału do wykonania prac,
- wykonać pracę z zachowaniem przepisów bhp, ochrony ppoż. oraz ochrony środowiska,
- przygotować i zastosować materiały pomocnicze,
- zastosować racjonalnie materiały,
- sporządzić zapotrzebowanie i rozliczenie materiałowe,
- porozumieć się z przełożonymi i współpracownikami.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadzÄ…ca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
Modułowy program nauczania: Fotograf 313[05]
Moduł: Technologia prac fotograficznych 313[05].Z1
Jednostka modułowa: Organizowanie stanowiska pracy 313[05].Z1.01
Temat: Analiza podstawowych założeń typowych zadań fotograficznych.
Cel ogólny: Zaplanowanie i przygotowanie stanowiska pracy z zachowaniem przepisów bhp,
ochrony ppoż. oraz ochrony środowiska.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- dokonać analizy założeń pracy fotograficznej,
- zaplanować sprzęt fotograficzny niezbędny do wykonania ćwiczenia,
- dobrać odpowiednie materiały do tematu zdjęcia,
- zaplanować efekt oświetleniowy,
- ustawić plan zdjęciowy.
Metody nauczania-uczenia siÄ™:
- pokaz z instruktażem.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca indywidualna, praca w zespołach 2-4 osobowych, nie więcej niż 8 osób w grupie
Czas: 120 min
Åšrodki dydaktyczne:
- komputer PC ze standardowym oprogramowaniem,
- zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii,
- różne rodzaje aparatów fotograficznych, m.in.: lustrzanka średnioformatowa, lustrzanka
małoobrazkowa, lustrzanka cyfrowa, cyfrowy aparat kompaktowy,
- obiektywy wymienne do poszczególnych typów aparatów,
- statywy (co najmniej 1 statyw na zespół ),
- światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego (minimum 1 szt. na grupę),
- wężyki spustowe do odpowiednich typów aparatów (wg potrzeby mechaniczne
i elektroniczne),
- oświetlenie żarowe (reflektory: dwa talerzowe, jeden ramieniowy, jeden niski talerzowy),
statywy,
- zestaw błyskowy: cztery lampy ze statywami, jeden tubus, dwa wielkopowierzchniowe
reflektory z dyfuzorem z tkaniny, jeden reflektor z plastrem miodu,
- materiały zdjęciowe do fotografii czarno-białej i barwnej, pozytywowe i negatywowe
o różnych czułościach i typach do odpowiednich aparatów (typ 120 i 135  komplet
na zespół).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Przebieg zajęć:
1. Nauczyciel przedstawia uczniom cel i tematykę zajęć.
2. Wprowadzenie w ogólne zagadnienia analizy założeń pracy fotograficznej.
3. Instruktażowy pokaz w studio z udziałem modela i wykorzystaniem sprzętu
fotograficznego. Wskazanie różnych możliwości wykonania jednego zdjęcia
legitymacyjnego.
4. Podział uczniów na trzy grupy (2-4 osoby) i wyznaczenie zadania:  Proszę zapisać, jakie
działania podejmiesz, wykonując zdjęcie legitymacyjne, czas pracy  20 min.
5. Przedstawienie przez reprezentantów grup wyników pracy.
6. Podsumowanie przez nauczyciela: wskazanie na cechy wspólne, powtarzające się
w różnych grupach i ewentualne dopowiedzenie pominiętych szczegółów.
Analiza zajęć:
Nauczyciel podsumowuje ćwiczenia: wskazuje, jakie nowe umiejętności zostały
wykształcone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać w przyszłości.
Zakończenie zajęć
Nauczyciel dokonuje podsumowania efektów ćwiczeń w grupach.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
Każdy z uczniów wypowiada się krótko, czy zajęcia były prowadzone w sposób ciekawy
i zrozumiały.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadzÄ…ca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
Modułowy program nauczania: Fotograf 313[05]
Moduł: Technologia prac fotograficznych 313[05].Z1
Jednostka modułowa: Organizowanie stanowiska pracy 313[05].Z1.01
Temat: Przygotowanie sprzętu fotograficznego do wykonania zdjęć plenerowych
Cel ogólny: Prawidłowy dobór sprzętu i oprogramowania komputerowego.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- wymienić i prawidłowo nazwać sprzęt i oprogramowanie komputerowe,
- wyjaśnić zastosowanie poszczególnych elementów sprzętu komputerowego,
- przygotować odpowiednio sprzęt komputerowy,
- zmieniać profile barw,
- dobierać drukarki o różnych konstrukcjach do zamierzonego efektu wydruku.
Metody nauczania-uczenia siÄ™:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca indywidualna, nie więcej niż 8 osób w grupie
Czas: 120 min
Åšrodki dydaktyczne:
- komputer PC ze standardowym oprogramowaniem,
- zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii,
- co najmniej dwie różne drukarki,
- papier.
Przebieg zajęć:
1. Nauczyciel przedstawia uczniom tematykę i cel ćwiczeń.
2. Przypomnienie ogólnych wiadomości dotyczących roli poszczególnych elementów
sprzętu komputerowego.
3. Nauczyciel przypomina uczniom ogólne wiadomości dotyczące podstawowej terminologii
zwiÄ…zanej z oprogramowaniem.
4. Nauczyciel przeprowadza pokaz z objaśnieniem: podłączenie i uruchomienie sprzętu,
kalibracja monitora z użyciem aplikacji Adobe Gamma.
5. Nauczyciel przydziela każdemu uczniowi zadanie do wykonania: zapisanie jednego
obrazka w dwóch wersjach z zastosowaniem dwóch różnych profili zgodności barw.
6. Praca indywidualna uczniów (czas 15 min).
7. Nauczyciel sprawdza i ocenia, czy zadanie zostało wykonane właściwie.
8. Nauczyciel przydziela kolejne zadanie do wykonania: wydruk dwóch zapisanych
obrazów.
9. Praca indywidualna uczniów (czas 15 min).
10. Oglądanie i omówienie powstałych wydruków.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
11. Ocena prac.
Analiza zajęć:
Nauczyciel podsumowuje ćwiczenia: wskazuje, jakie nowe umiejętności zostały
wykształcone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać w przyszłości.
Zakończenie zajęć
Nauczyciel dokonuje podsumowania efektów ćwiczeń.
Praca domowa
Wyszukaj w Internecie, jakie profile stosuje i udostępnia swoim klientom ProfiLab
w Warszawie. Z czego wynika oferowany wybór profili?
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
Każdy z uczniów wypowiada się krótko, czy zajęcia były prowadzone w sposób ciekawy
i zrozumiały.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
5. ĆWICZENIA
5.1. Zasady organizacji prac fotograficznych
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaplanuj działania, które podejmiesz wykonując zdjęcia legitymacyjne.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie lub w zespołach (2-4 osób),
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zapoznać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz
udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego,
4) zaplanować w formie pisemnej efekt oświetleniowy,
5) dobrać z zestawu wyposażenia sprzęt fotograficzny do wykonywania zdjęć
legitymacyjnych,
6) dobrać z zestawu wyposażenia materiały fotograficzne do wykonywania zdjęć
legitymacyjnych,
7) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia oraz uzasadnić wybór
sprzętu i materiałów do wykonywania zdjęć legitymacyjnych,
8) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
9) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
- pokaz z instruktażem.
Åšrodki dydaktyczne:
- komputer PC ze standardowym oprogramowaniem,
- zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii,
- różne rodzaje aparatów fotograficznych, m.in.: lustrzanka średnioformatowa, lustrzanka
małoobrazkowa, lustrzanka cyfrowa, cyfrowy aparat kompaktowy,
- obiektywy wymienne do poszczególnych typów aparatów,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
- statywy (co najmniej 1 statyw na zespół ),
- światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego (minimum 1 szt. na grupę),
- wężyki spustowe (wg potrzeby mechaniczne i elektroniczne),
- zestaw żarowy (reflektory: dwa talerzowe, jeden ramieniowy, jeden niski talerzowy),
statywy,
- zestaw błyskowy: cztery lampy ze statywami, jeden tubus, dwa wielkopowierzchniowe
reflektory z dyfuzorem z tkaniny, jeden reflektor z plastrem miodu,
- materiały zdjęciowe do fotografii czarno-białej i barwnej, pozytywowe i negatywowe
o różnych czułościach i typach.
Ćwiczenie 2
Zaplanuj stanowisko pracy, jakie będzie ci potrzebne do wywołania czarno-białego
negatywu typu 120.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie lub w zespołach (2-4 osób),
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zorganizować stanowisko pracy z uwzględnieniem:
- typu filmu,
- ilości potrzebnych chemikaliów,
- metod kontroli przebiegu procesów (czas, temperatura).
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenie przedmiotowe.
Åšrodki dydaktyczne:
- koreks dostosowany do typu wywoływanego filmu,
- wywoływacz do błon negatywowych,
- przerywacz,
- utrwalacz,
- roztwór zwilżający,
- lejek,
- termometr,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
- miernik czasu,
- zawieszki do filmów.
Ćwiczenie 3
Zaplanuj sprzęt niezbędny do wykonania zdjęć reporterskich w USC.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie lub w zespołach (2-4 osób),
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zapoznać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz
udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego,
4) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiedni sprzęt fotograficzny do wykonania zdjęć
reportażowych,
5) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia oraz uzasadnić wybór
sprzętu i materiałów do wykonania zdjęć reportażowych,
6) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
- giełda pomysłów,
- dyskusja problemowa.
Åšrodki dydaktyczne:
- zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii,
- różne rodzaje aparatów fotograficznych, m.in.: lustrzanka średnioformatowa, lustrzanka
małoobrazkowa, lustrzanka cyfrowa, cyfrowy aparat kompaktowy,
- obiektywy wymienne do poszczególnych typów aparatów,
- statywy (co najmniej 1 statyw na zespół),
- światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego (minimum 1 szt na grupę),
- wężyki spustowe do odpowiednich typów aparatów (wg potrzeby mechaniczne
i elektroniczne),
- reporterskie lampy błyskowe z zapasowym zasilaniem,
- materiały zdjęciowe do fotografii czarno-białej i barwnej, pozytywowe i negatywowe
o różnych czułościach i typach do odpowiednich aparatów (typ 120 i 135  komplet
na zespół).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
5.2. Zasady doboru sprzętu stosowanego w pracach
fotograficznych
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaplanuj na piśmie, jaki sprzęt i oprogramowanie będzie Ci potrzebne do cyfrowej
obróbki zdjęć.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie lub w zespołach (2-4 osób),
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) uzasadnić wybór sprzętu i materiałów do wykonania obróbki cyfrowej obrazów,
4) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia,
5) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
6) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
7) przedstawić nauczycielowi do oceny.
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
- dyskusja problemowa,
- giełda pomysłów.
Åšrodki dydaktyczne:
- komputer PC z nagrywarkÄ… CD oraz z odpowiednim oprogramowaniem,
- skaner płaski,
- skaner do negatywów,
- czytnik kart pamięci,
- nośniki pamięci.
Ćwiczenie 2
Wykonaj następujące działania: otwórz plik z obrazem, a następnie ustaw w Adobe
Photoshop profil Adobe RGB (1998). Przydziel go do otwartego pliku obrazowego. Zamień
profil Adobe RGB (1998) na sRGB. Zapisz różnice, jakie zaobserwujesz po zamianie profilu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które ma być realizowane
indywidualnie,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) dobrać sprzęt i oprogramowanie adekwatne do tematu ćwiczenia,
4) przydzielić odpowiednie profile,
5) zapisać zaobserwowane różnice,
6) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
7) zapisane wnioski przedstawić do oceny nauczycielowi.
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- komputer PC ze standardowym oprogramowaniem,
- zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii.
Ćwiczenie 3
Wydrukuj przygotowany plik obrazu na drukarkach różnej konstrukcji. Użyj takiego
samego papieru do wydruku. Oceń na piśmie jakość wydruków.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które ma być realizowane
indywidualnie,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) dobrać sprzęt i oprogramowanie adekwatne do tematu ćwiczenia,
4) wydrukować obrazy,
5) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
6) zapisane wnioski przedstawić do oceny nauczycielowi.
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- komputer PC ze standardowym oprogramowaniem,
- co najmniej dwie różne drukarki,
- papier,
- zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
5.3. Zasady montażu i użytkowania sprzętu i urządzeń do prac
fotograficznych
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Korzystając z fragmentu instrukcji obsługi, wykonaj serię zdjęć jednego motywu
fotograficznego, zmieniając wyłącznie kolejne ustawienia balansu bieli. Zwróć uwagę na
charakter użytego z
ródła światła. Skorzystaj z załączonej instrukcji regulacji balansu bieli.
Zaobserwuj i zapisz zmiany w obrazie.
Rysunek do ćwiczenia 1. Sterowanie balansem bieli  z instrukcji aparatu fotograficznego
[z
ródło: instrukcja obsługi aparatu Canon D300]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie lub w zespołach (max. 2 osoby),
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zapoznać się z instrukcją regulacji balansu bieli,
4) wybrać funkcję regulacji balansem bieli,
5) dokonać serii naświetleń,
6) dołączyć wykonane prace do teczki z notką, które zdjęcie podoba ci się bardziej.
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
- pokaz z instruktażem,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- różne rodzaje aparatów fotograficznych cyfrowych wraz z instrukcjami obsługi lub
fragmenty dotyczÄ…ce regulacji balansu bieli,
- statyw fotograficzny,
- sprzęt i materiały do wykonania kopii pozytywowej,
- sprzęt oraz przybory i materiały do wykonania załącznika do teczki (karton, taśma
klejąca, nożyczki, nożyk itp.).
Ćwiczenie 2
Wykonaj trzy zdjęcia dowolnego, ale tego samego obiektu, zmieniając ustawienia
ekspozycji. Pierwsze zdjęcie zgodnie ze wskazaniami światłomierza, drugie- niedoświetlone,
np. o wartość 1EV, a trzecie- prześwietlone, np. o wartość 1EV. Zauważ na wykresie
histogramu, jak te obrazy są przedstawione. Omów z nauczycielem wnioski.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Rysunek do ćwiczenia 2 Informacja o obrazie, histogram  z instrukcji aparatu cyfrowego
[z
ródło: instrukcja obsługi aparatu Canon D300]
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie lub w zespołach (max. 2 osoby),
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) wybrać odpowiedni sprzęt cyfrowy,
4) zapoznać się z instrukcją uzyskiwania informacji o wyświetlanym obrazie,
5) dokonać pomiaru warunków naświetlania i ustawić je w aparacie,
6) wykonać zdjęcia odpowiadające tematowi ćwiczenia,
7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
8) omówić z nauczycielem wnioski.
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
- ćwiczenia praktyczne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Åšrodki dydaktyczne:
- różne rodzaje cyfrowych aparatów fotograficznych wraz z instrukcjami ich obsługi,
- światłomierz zewnętrzny  po 1 szt. na zespół,
- zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii.
Ćwiczenie 3
Odszukaj w instrukcji aparatu fotograficznego fragmenty, dotyczące różnych możliwości
wyzwalania migawki. Wykonaj próbne zdjęcia, ustawiając dostępne tryby pracy. Zaproponuj,
jakie są możliwości wykorzystania ich w różnych sytuacjach zdjęciowych. Swoje propozycje
omów z nauczycielem.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie lub w zespołach (max. 2 osoby),
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) wybrać odpowiedni sprzęt; aparat tradycyjny lub cyfrowy,
4) zapoznać się z instrukcją sterowania wyzwalaniem migawki,
5) dokonać kolejnych zmian ustawień wyzwalania spustu migawki w aparacie,
6) wykonać zdjęcia próbne, odpowiadające tematowi ćwiczenia,
7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
8) omówić z nauczycielem wnioski.
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
- dyskusja,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- różne rodzaje tradycyjnych i cyfrowych aparatów fotograficznych wraz z instrukcjami
ich obsługi,
- zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii.
Ćwiczenie 4
Zapoznaj siÄ™ z aplikacjÄ… Pomoc w Adobe Photoshop. Znajdz
proponowany tam sposób
postępowania z obrazami wymagającymi korekty kontrastów i barwy. Przećwicz ten tok
postępowania na dowolnym obrazie. Oceń efekty własnej pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Rysunek do ćwiczenia 4 Instrukcja korekty parametrów obrazka graficznego [z
ródło: instrukcja pomoc
Adobe Photoshop CS2]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie lub w zespołach (max. 2 osoby),
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) dokonać wyboru odpowiedniego sprzętu,
4) proponowany tok korekty obrazu:
- wstępna ocena obrazka,
- utworzenie nowej warstwy dopasowania Poziomy,
- sprawdzenie histogramu obrazka,
- ustawienie świateł i cieni,
- dostosowanie półcieni,
- ustawienie przebarwień kolorów,
- zakończenie poprawek,
5) ocena pracy omówiona z nauczycielem.
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
- praca z komputerem,
- ćwiczenia praktyczne,
Åšrodki dydaktyczne:
- komputer z odpowiednim oprogramowaniem,
- zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii cyfrowej i obróbki obrazu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
5.4. Zasady doboru warunków technicznych wykonywania prac
fotograficznych
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj pięć zdjęć białej gipsowej figury na białym tle, oświetlonej na pięć
różnych sposobów pojedynczą lampą fotograficzną (najlepiej z reflektorem).
Zaobserwuj zmiany i zapisz je.
1. Figurę i tło oświetl przednio-górnym światłem. W tym celu trzeba mniej więcej
pięciokrotnie przedłużyć ekspozycję wskazaną przez światłomierz albo naświetlać
według pomiaru światła odbitego od szarej karty.
2. Powtórz zdjęcie w tych samych warunkach, naświetlając tym razem zgodnie
ze wskazaniami światłomierza.
3. Powtórz zdjęcie w tych samych warunkach, przymykając jednak przysłonę o trzy
lub cztery wartości.
4. Powtórz zdjęcie w tych samych warunkach i za pomocą odpowiednio trzymanego
kartonu skieruj oświetlenie w taki sposób, aby figura znajdowała się w pełnym
świetle, tło zaś- w głębokim cieniu.
5. Zachowaj ten sam układ, kierując jednak oświetlenie w taki sposób, aby tło było
w pełni oświetlone, a figura- w cieniu.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które powinno być realizowane
w zespołach (4-5 osób),
2) zaplanować i uzgodnić z nauczycielem etapy realizacji projektu,
3) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia tego stanowiska,
4) dokonać wyboru odpowiedniego sprzętu zdjęciowego,
5) postępować zgodnie z punktami 1-5, zawartymi w ćwiczeniu,
6) wyciągnąć wnioski i opisać je,
7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
- pokaz z instruktażem,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- różne rodzaje aparatów fotograficznych: lustrzanka średnioformatowa, lustrzanka
małoobrazkowa, aparat cyfrowy,
- materiały negatywowe, odpowiednie do wybranego aparatu,
- światłomierz zewnętrzny z możliwością pomiaru światła padającego  1 szt. na dwóch
uczniów,
- biała figura,
- białe tło,
- lampa fotograficzna (z reflektorem),
- zastawka (karton).
Ćwiczenie 2
Dokonaj pomiaru punktowego trzech jednakowo oświetlonych pól: białego, czarnego
i szarego (18% odbicia). Zapisz wyniki. Z czego wynikają różnice pomiaru?
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które powinno być realizowane
indywidualnie lub w zespołach (2-3 osób),
2) zaplanować i uzgodnić z nauczycielem etapy realizacji projektu,
3) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia tego stanowiska,
4) dokonać wyboru odpowiedniego światłomierza,
5) dokonać pomiaru punktowego, zgodnie z treścią ćwiczenia,
6) wyciągnąć wnioski i opisać je,
7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- światłomierz do realizacji pomiaru światła punktowego,
- trzy plansze.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
5.5. Normy i instrukcje techniczne
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Sprawdz
w materiałach z
ródÅ‚owych, co oznacza i z czego wynika zapis: ISO 100/21°.
Zanotuj wnioski.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) sprawdzić w z
ródłach logarytmiczną i arytmetyczną skalę światłoczułości,
2) zapisać wnioski.
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
- praca z materiałami z
ródłowymi.
Åšrodki dydaktyczne:
- materiały z
ródłowe, adekwatne do tematu ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
5.6. Podstawowe zasady organizacji pracy
5.6.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Masz do dyspozycji rolkę papieru o szerokości 152 mm. Wiedząc, że długość rolki
wynosi 175 metrów bieżących oblicz, ile zdjęć można z niej wykonać:
- w formacie 10x15 cm.
- w formacie 15x21 cm.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zaplanować sposób wykonania ćwiczenia,
2) wykonać obliczenia,
3) skonsultować wynik z nauczycielem,
4) omówić wnioski.
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- kalkulator,
- materiały piśmiennicze.
Ćwiczenie 2
Zaplanuj, w jakie pomieszczenia powinien być wyposażony zakład fotograficzny,
świadczący usługi:
 wywoływanie filmów,
 kopiowanie zdjęć na maszynie typu print-scan (z różnych nośników obrazu),
 wykonywanie zdjęć do dokumentów,
 sprzedaż albumów i ramek do zdjęć.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie lub w zespołach (2-3 osób),
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zaplanować pomieszczenia zakładu fotograficznego,
4) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
5) przedstawić nauczycielowi do oceny.
Zalecane metody nauczania - uczenia siÄ™:
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- lista możliwych typów pomieszczeń, mogących znajdować się w zakładzie
fotograficznym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
TEST I
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Organizowanie stanowiska
pracy
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1  15 sÄ… z poziomu podstawowego,
- zadania 16  20 sÄ… z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 13 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.
Plan testu Klucz odpowiedzi
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

Dokonać selekcji obszarów
1.
B P d
działania zasad bhp
Zdefiniować alergię
2.
A P a
Uogólnić zakres ochrony ppoż
3.
B P c
Wyliczyć warunki
4.
P
magazynowania materiałów A b
fotograficznych
Wyjaśnić warunki dobrej
5.
B P b
organizacji stanowiska pracy
Wykazać znajomość zasad
6.
korzystania z energii C P c
elektrycznej
Określić zastosowanie ciemni
7.
A P c
fotograficznej
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
Określić z
ródło poszukiwania
8.
informacji o sposobie instalacji C P d
maszyny fotograficznej
Rozróżniać zakres prac
9.
C P d
wykończeniowych
Wyjaśnić konieczność
10.
B P c
stosowania statywu
Wybrać substancje
11.
fotograficzne podlegajÄ…ce A P c
utylizacji
Przestrzegać opisywania
12.
pojemników z chemikaliami C P b
fotograficznymi
Wybrać metodę regulacji
13.
B P c
ustawień monitora
Dobrać metodę regulacji
14.
C P b
wielkości obrazu cyfrowego
Wybrać efektywny sposób
15.
B P d
regulacji balansu bieli
Rozróżniać czynniki
16.
decydujÄ…ce o funkcji C PP c
pomieszczeń w zakładzie
Dobrać odpowiednie
17.
parametry sprzętu C PP d
komputerowego
Zaplanować dobór sprzętu do 1. komputer, 2. monitor, 3. skaner
18.
zalecanej obróbki obrazu do materiałów transparentnych 35
D PP
mm, 4. Aplikacja do edycji
obrazów
Zaproponować w punktach jak 1. określić docelową wielkość
19.
przygotować techniką cyfrową wydruku, 2. sprawdzić
zdjęcie do druku rozdzielczość i doprowadzić
D PP
do poziomu 200-300dpi,
3. ustawić balans koloru,
4. wyostrzyć kontury
Określić charakter światła
20.
C PP d
umieszczonego na szkicu
Wybrać funkcję sterowania
21.
B PP c
ostrości przez system AF
Rozróżniać funkcje pełnione
22.
B PP d
przez migawkÄ™ aparatu
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu zgodnie z wewnÄ…trzszkolnym
systemem oceniania.
2. Określ dla uczniów wymagania.
3. Przygotuj instrukcję dla ucznia, test i kartę odpowiedzi dla każdego ucznia.
4. Zapewnij odpowiednie warunki przeprowadzenia testu (czas, możliwość samodzielnej
pracy).
5. Przed rozpoczęciem pracy zapoznaj ucznia z instrukcją.
6. Przeprowadz
test w określonym czasie.
Instrukcja dla ucznia:
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych, który zawiera 20 pytań o różnym stopniu
trudności.
4. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi stawiając znak  X lub
wpisując prawidłową odpowiedz
. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz

zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
5. Test składa się z dwóch części: Część I  poziom podstawowy, Część II  poziom
ponadpodstawowy. W sumie możesz uzyskać 20 punktów jeśli prawidłowo odpowiesz
na wszystkie pytania w teście. Za każdą prawidłową odpowiedz otrzymujesz  1 punkt.
Natomiast za złą odpowiedz
lub jej brak otrzymujesz  0 punktów.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi na jakieś pytanie sprawi ci trudność, wtedy odłóż jego
rozwiązanie na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
8. Na rozwiÄ…zanie testu masz 45 minut czasu.
Materiały dla ucznia:
 instrukcja,
 zestaw zadań testowych,
 karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
Część I  Poziom podstawowy
1. Przepisy BHP nie obowiÄ…zujÄ…:
a) pracodawcy,
b) w zakładzie pracy,
c) w szkole,
d) na ulicy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
2. Reakcja organizmu ludzkiego na zetknięcie się z niektórymi substancjami chemicznymi
używanymi w fotografii, objawiająca się podrażnieniem skóry, wysypką lub trudno
gojÄ…cymi siÄ™ ranami to
a) uczulenie alergiczne,
b) fotofobia,
c) brązowienie skóry pod wpływem promieniowania ultrafioletowego,
d) wskaz
nik rozwijajÄ…cego siÄ™ stanu zapalnego.
3. Przepisy ochrony przeciwpożarowej określają:
a) jak szkolić strażaków,
b) jak ratować ludzi z pożaru,
c) jak zapobiegać i postępować na wypadek pożaru,
d) sposób postępowania z podpalaczami.
4. Materiały fotograficzne przechowujemy w magazynie, którego warunki wyznaczają:
a) odpowiednie oświetlenie,
b) maksymalną wilgotność i temperaturę,
c) dopuszczalne zapylenie powietrza,
d) usytuowanie pomieszczeń produkcyjnych.
5. Dobra organizacja stanowiska pracy oznacza:
a) spełnienie większości wymogów formalnych,
b) wygodne, efektywne, ergonomiczne ustawienie środków produkcji,
c) możliwość pracy bez instrukcji obsługi,
d) dobrą współpracę między pracodawcą i pracownikiem.
6. Maszynę typu printer, przeznaczoną do obróbki papieru barwnego, należy podłączyć
do prÄ…du wykorzystujÄ…c:
a) własne umiejętności,
b) możliwość podłączania odpływu,
c) elektryka z odpowiednimi uprawnieniami,
d) pomoc rodziny.
7. Ciemnia fotograficzna niezbędna jest podczas obróbki:
a) filmów barwnych,
b) automatycznej papierów barwnych,
c) ręcznej czarno-białych papierów fotograficznych,
d) i kopiowania plików cyfrowych na papier barwny.
8. Warunki określające sposób instalacji maszyny do obróbki fotograficznej można
uzyskać:
a) z Internetu,
b) od sprzedawcy (dostawcy),
c) od pracownika serwisu,
d) z instrukcji obsługi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
9. Zakres prac wykończeniowych obrazów fotograficznych nie obejmuje:
a) wyretuszowania zdjęcia,
b) obcięcia do określonego formatu,
c) podklejenia na sztywnym podłożu,
d) odpowiedniego oświetlenia zdjęcia.
10. Zdjęcia wykonywane w złych warunkach oświetleniowych z bardzo długim czasem
naświetlania wymagają
a) zastosowania czasu otwarcia migawki krótszego niż 1/60s,
b) bezwzględnego użycia lampy błyskowej,
c) przymocowania aparatu do statywu fotograficznego,
d) użycia obiektywu z ogniskową 100-200cm.
11. Które fotograficzne zużyte roztwory nie powinny być wylewane do kanalizacji i trzeba je
oddawać do utylizacji?
a) tylko roztwory wywołujące,
b) tylko roztwory trwalajÄ…ce,
c) roztwory wywołujące, utrwalające, wybielające,
d) tylko roztwory wybielajÄ…ce.
12. W laboratorium fotograficznym mamy do czynienia z różnymi substancjami
chemicznymi, wszystkie pojemniki należy starannie
a) myć,
b) opisywać,
c) segregować,
d) kolekcjonować.
13. Kolorystyka zdjęć oglądanych na monitorze zależy od jego ustawień. Chcąc oceniać
wygląd zdjęć należy:
a) zapisać zdjęcia na twardym dysku,
b) dopasować je funkcją  wariacje ,
c) skalibrować monitor,
d) użyć przeglądarki.
14. Aby uzyskać duże powiększenie z cyfrowego obrazka o małej wielkości należy poddać
go obróbce polegającej na:
a) powiększeniu rozdzielczości obrazu,
b) stopniowej interpolacji,
c) zmniejszeniu rozdzielczości obrazu,
d) zmianie wielkości obrazu do docelowej.
15. Aby uzyskać najwyższą jakość odwzorowania barw w trakcie wykonywania serii zdjęć
aparatem cyfrowym, w stałych warunkach oświetleniowych, balans bieli należy
a) ustawić w pozycji auto,
b) ustawić w pozycji światło dzienne,
c) ustawić w pozycji światło żarowe,
d) ustawić ręcznie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
Część II  Poziom ponadpodstawowy
16. Układ funkcji poszczególnych pomieszczeń w zakładzie fotograficznym powinien
wynikać z:
a) usytuowania budynku,
b) ilości pomieszczeń,
c) typu działalności i prowadzonego cyklu technologicznego,
d) ilości dysponowanych maszyn.
17. Zwiększenie mocy obliczeniowej komputera w celu uzyskania właściwej pracy
programów edytowania i obróbki obrazów o dużej wielkości uzyskuje się poprzez
a) podłączenie drugiego monitora,
b) zastosowanie odpowiednio dużego twardego dysku,
c) zainstalowanie stacji nagrywajÄ…cej DVD,
d) rozbudowę pamięci RAM.
18. Zaplanuj sprzęt komputerowy potrzebny do skanowania i edycji diapozytywów 35 mm.
19. Zaproponuj w punktach jak przygotujesz techniką cyfrową zdjęcie do publikacji w
Internecie.
20. Jaki charakter ma zasadnicze z
ródło światła przedstawione na poniższym schemacie?
a) tylne skierowane,
b) tylne rozproszone,
c) przednie skierowane,
d) przednie rozproszone.
1. aparat fotograficzny
2. obiekt fotografowany
3. softbox
4. tło
21. Funkcja  autofokus" w obiektywie definiuje
a) automatyczny dobór warunków ekspozycji,
b) automatycznÄ… zmianÄ™ ogniskowej obiektywu,
c) automatyczne ustawianie ostrości,
d) automatyczny pomiar światła.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
22. Migawka w aparacie fotograficznym służy do
a) kadrowania obrazu,
b) sterowania ostrością obrazu,
c) regulowania przysłony,
d) kontrolowania strumienia światła wpadającego przez obiektyw.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko..........................................................................................
 Organizowanie stanowiska pracy
Zakreśl X poprawną odpowiedz
lub wpisz wymagane treści zadania.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
21. a b c d
22. a b c d
23. a b c d
24. a b c d
25. a b c d
26.
27.
28. a b c d
29. a b c d
30. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
TEST II
Test praktyczny  ćwiczenie modelarskie do jednostki modułowej
 Organizowanie stanowiska pracy
Instrukcja dla nauczyciela
W badaniu osiągnięć ucznia przewiduje się zastosowanie ćwiczenia typu  praktyczne
ćwiczenie modelarskie , gdyż pozwoli ono sprawdzić poziom ukształtowanych umiejętności i
wiedzy w działaniu projektowym. Zadanie zostało tak skonstruowane, aby można było
sprawdzić wyszczególniony poniżej układ czynności, wykonywanych przez ucznia. Zadaniem
nauczyciela jest stworzenie warunków dla ucznia, umożliwiających wykonanie zadania w
określonym czasie.
Nauczyciel powinien:
- wprowadzić ucznia w sytuację wynikającą z treści zadania,
- dokonać końcowej oceny wykonanej pracy.
Treść zadania
Zaprojektuj studio fotograficzne, wykorzystując przedstawione na szkicu wnętrza.
Przydziel funkcje poszczególnym pomieszczeniom, uwzględniając zastane warunki
techniczne tak, aby zachować naturalny układ komunikacyjny. Dla ułatwienia planowania
szkic pomieszczeń jest osadzony na siatce o wielkości boku 1 metr. Zaproponuj
umiejscowienie otworów drzwiowych oraz ustawienie proponowanego sprzętu w
poszczególnych pomieszczeniach wynikające z przydzielonych im funkcji. Zastanów się, jaki
sprzęt należałoby jeszcze umieścić w projekcie.
1. umywalka
2. muszla sedesowa
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
Instrukcja dla ucznia
Uczeń powinien wykonać następujące czynności:
1) przydzielić funkcje poszczególnym pomieszczeniom,
2) ustawić wyposażenie w studio,
3) ustawić wyposażenie w garderobie,
4) wyposażyć studio komputerowe,
5) zaplanować wykonanie otworów drzwiowych,
6) zaproponować doposażenie studia w sprzęt oświetleniowy.
Kryteria poprawnego wykonania zadania
Możliwa do
Lp. Przyznana
uzyskania
Czynność wykonana przez ucznia ilość
ilość
punktów
punktów
I. przydzielenie funkcji poszczególnym pomieszczeniom
wskazanie sali zdjęciowej 2

wyznaczenie garderoby 2

wybranie pomieszczenia komputerowego 2

zaznaczenie sanitariatu 2

Razem: 8
II. Wyposażenie stanowisk pracy
naszkicowanie tła, statywu, szafy metalowej i stojaka na tła 12

w sali zdjęciowej
ustawienie półki , wieszaka i lustra w garderobie 9

naszkicowanie komputera i szafki w pomieszczeniu 6

komputerowym
Razem: 27
III. Wykonanie dodatkowych poleceń
wskazanie otworów drzwiowych 2

wskazanie konieczności wyposażenia studia w oświetlenie 2

ustawienie półki na drobny sprzęt 2

Razem: 6
IV. Ocena szkicu
ocena logicznych rozwiązań projektu oraz czytelności 9

wykonania
Razem: 9
Ogółem pozycje 1-11: 50
Normy wymagań na poszczególne oceny szkolne:
Ocena Liczba uzyskanych punktów
dopuszczajÄ…cy 27-32
dostateczny 33-38
dobry 39-44
bardzo dobry 45-50
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
7. LITERATURA
1. Daly T.: Encyklopedia fotografii cyfrowej. Wydawnictwo G+J Gruner+ Jahr, Warszawa
2004
2. Feininger A.: Nauka o fotografii. WAiF, Warszawa 1987
3. Freeman M.: Fotografia studyjna. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 1993
4. Hedgecoe J.: Nowy podręcznik fotografii. Arkady, Warszawa 2005
5. Kotecki A.: Pracownia fotograficzna 1. WSiP, Warszawa 1978
6. Marchesi J.J.: Profesjonalna technika świetlna. MILSO, Warszawa 1988
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40