MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Remigiusz Kutyła
Wykonywanie zdjęć technicznych
313[05].Z1.10
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Grażyna Dobrzyńska-Klepacz
mgr inż. Andrzej Polak
Opracowanie redakcyjne:
Konsultacja:
dr inż. Krzysztof Symela
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 313[05].Z1.10
 Wykonywanie zdjęć technicznych zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu fotograf
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 6
3. Cele kształcenia 7
4. Przykładowe scenariusze zajęć 8
5. Ćwiczenia 12
5.1. Rodzaje zdjęć technicznych i ogólne zasady ich wykonywania 12
5.1.1. Ćwiczenia 12
5.2. Sprzęt i materiały używane do wykonywania reprodukcji,
fotokopii i makrofotografii 15
5.2.2. Ćwiczenia 15
5.3. Zasady wykonywania zdjęć makrofotograficznych 18
5.3.1. Ćwiczenia 18
5.4. Zasady wykonywania zdjęć reprodukcyjnych 24
5.4.1. Ćwiczenia 24
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 30
7. Literatura 40
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu kolejny  Poradnik dla nauczyciela , który będzie pomocny
w organizowaniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie fotograf. Dotyczy on
realizacji modułu 313[05].Z1.10 -  Wykonywanie zdjęć technicznych , która jest składnikiem
modułu  Technologia prac fotograficznych - 313[05].Z1
Należy zapoznać się z treścią rozdziału Wprowadzenie ponieważ umożliwi to Państwu
skuteczne korzystanie z poradnika i osiągnięcie sukcesu w realizacji jednostki modułowej
 Wykonywanie zdjęć technicznych dla zawodu Fotograf 313[05] (pozycja 16
w załączonej tabeli).
Zawód: Fotograf 313[05]
Lp Kod Nazwa jednostki modułowej w programie nauczania dla zawodu
.
1. 313[05].O1.01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
oraz ochrony środowiska
2. 313[05].O1.02 Zastosowanie elementów wiedzy o sztuce w realizacji zadań zawodowych
3. 313[05].O1.03 Posługiwanie się terminologią zawodową
4. 313[05].O1.04 Rozróżnianie materiałów fotograficznych
5. 313[05].O1.05 Magazynowanie i przechowywanie materiałów fotograficznych
6. 313[05].O1.06 Wykonywanie podstawowych czynności fotograficznych
7. 313[05].Z1.01 Organizowanie stanowiska pracy
8. 313[05].Z1.02 Dobieranie sprzętu i materiałów do wykonania prac fotograficznych
9. 313[05].Z1.03 Przygotowywanie roztworów do chemicznej obróbki materiałów fotograficznych
10. 313[05].Z1.04 Wykonywanie prac fotograficznych metodami tradycyjnymi i technikami cyfrowymi
11. 313[05].Z1.05 Wykonywanie zdjęć portretowych
12. 313[05].Z1.06 Wykonywanie zdjęć terenowych
13. 313[05].Z1.07 Wykonywanie zdjęć architektonicznych
14. 313[05].Z1.08 Wykonywanie zdjęć reportażowych
15. 313[05].Z1.09 Wykonywanie zdjęć reklamowych
16. 313[05].Z1.10 Wykonywanie zdjęć technicznych
Poradnik składa się z sześciu części: Wymagania wstępne, Cele kształcenia,
Scenariusze zajęć, Ćwiczenia, Sprawdzian osiągnięć, Literatura.
W części Wymagania wstępne, określono katalog podstawowych umiejętności, które
uczeń powinien posiadać przed przystąpieniem do realizacji niniejszej jednostki modułowej.
Jeśli po analizie uznacie Państwo, że któreś z umiejętności nie są dostatecznie przez ucznia
opanowane, wówczas uczeń powinien ponownie przestudiować materiał nauczania zawarty
w poradnikach z poprzednich jednostek modułowych.
W części Cele kształcenia znajduje się wykaz umiejętności, które uczeń będzie posiadał
po zakończeniu realizacji materiału nauczania zawartego w poradniku. W ocenie, czy
rzeczywiście takie umiejętności uczeń opanował, pomoże Państwu załączony w poradniku
sprawdzian osiągnięć.
Przykładowe Scenariusze zajęć są szczegółową propozycją przeprowadzenia lekcji
w ramach realizacji materiału nauczania dla tej jednostki modułowej.
W części Ćwiczenia znajdą Państwo propozycje ćwiczeń będących praktycznym
zastosowaniem wiadomości z zakresu materiału nauczania przewidzianego dla tej jednostki
modułowej.
Każde z ćwiczeń zawartych w poradniku opisane jest w formie polecenia co należy
wykonać. Natomiast uszczegółowieniem tego polecenia jest lista działań (czynności)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
określająca Sposób wykonania ćwiczenia. Ćwiczenia mogą być realizowane indywidualnie
lub w 2-5 osobowych zespołach, w grupach ćwiczeniowych nie większych niż 15 osób.
Ponadto każde z ćwiczeń zawiera Wskazówki do realizacji poszczególnych ćwiczeń.
Przy realizacji ćwiczeń autor poradnika zakłada, że uczniowie pracują aparatami
ustawionymi w trybie ręcznego sterowania czasem i przysłoną (tzw. manual oznaczony
symbolem M) co łączy się z koniecznością wykonania odpowiednich czynności przed
zrobieniem zdjęcia.
Składnikiem opisu każdego z ćwiczeń jest Lista środków dydaktycznych niezbędnych
do prawidłowego wykonania ćwiczenia oraz zalecone metody nauczania  uczenia się.
Kolejna część poradnika to Sprawdzian osiągnięć, który umożliwi sprawdzenie
poziomu wiadomości i umiejętności ucznia po zakończeniu realizacji programu danej jednostki
modułowej. Składa się on z testu teoretycznego oraz z testu typu próba pracy. Pozytywnie
rozwiązane przez ucznia sprawdziany osiągnięć (teoretyczny i praktyczny) oraz załączony do
oceny w formie  portfolio efekt realizacji ćwiczeń (wykonane fotografie) stanowił będzie
dowód, że uczeń potrafi zrealizować zdanie zawodowe polegające na prawidłowym
wykonywaniu zdjęć technicznych. W przypadku sprawdzianu osiągnięć uczeń powinien
wiedzieć, że ma on formę testu podobnego do tych, jakie występują w egzaminie zewnętrznym
dla potwierdzenia kwalifikacji w zawodzie. Dlatego też istotne jest to, aby nabrał wprawy w
rozwiązywaniu tego typu testów, co z pewnością będzie procentować w przypadku egzaminu
zewnętrznego.
W celu poszerzenia i pogłębienia posiadanej wiedzy z zakresu tej jednostki modułowej
nauczyciel może skorzystać z listy materiałów z
ródłowych zamieszczonych w części poradnika
nazwanej Literatura. Zestaw ten powinien być dostępny w zbiorach biblioteki szkolnej lub
innych bibliotekach publicznych. Wiele cennych i ciekawych informacji możecie również
pozyskać Państwo z zasobów internetowych.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
W trakcie realizacji ćwiczeń należy zwrócić szczególną uwagę na przestrzeganie
regulaminów, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych
wynikających z prowadzonych prac. Przepisy te uczeń poznał już wcześniej a niektóre pozna
w trakcie nauki. W czasie pracy zwróćcie Państwo uwagę na dbałość o ochronę środowiska
naturalnego.
Należy pamiętać, że uzupełnieniem tego poradnika jest  Poradnik dla ucznia , w którym
między innymi zamieszczono materiał nauczania, stanowiący podbudowę do realizacji ćwiczeń.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
313[05].Z1
Technologia prac fotograficznych
313[05].Z1.01
Organizowanie stanowiska pracy
313[05].Z1.02
Dobieranie materiałów i sprzętu do
wykonania prac fotograficznych
313[05].Z1.03
Dobieranie materiałów i sprzętu do
wykonania prac fotograficznych
313[05].Z1.04
Dobieranie materiałów i sprzętu do
wykonania prac fotograficznych
313[05].Z1.07
313[05].Z1.05 313[05].Z1.06 313[05].Z1.08 313[05].Z1.09 313[05].Z1.10
Wykonywanie
Wykonywanie Wykonywanie Wykonywanie Wykonywanie Wykonywanie
zdjęć
zdjęć zdjęć zdjęć zdjęć zdjęć
architektonicznych
portretowych plenerowych reportażowych reklamowych technicznych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- rozpoznawać rodzaje materiałów światłoczułych oraz inne materiały fotograficzne,
- dobierać czułość matrycy w aparacie cyfrowym oraz rozdzielczość i sposób zapisu
obrazu,
- posługiwać się komputerem w zakresie obróbki obrazu cyfrowego, w tym obrazów
zapisanych w formacie RAW,
- wykonywać podstawowe prace i procesy technologiczne z zachowaniem przepisów,
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,
- wykorzystywać elementy wiedzy o sztuce przy wykonywaniu zdjęć,
- organizować stanowisko pracy fotografa z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa
i ergonomii pracy,
- posługiwać się terminologią zawodową w kontaktach z klientami i dokumentowaniu prac
fotograficznych,
- znać zależności pomiędzy odległością przedmiotową i obrazową a odwzorowaniem
obrazu,
- posługiwać się pierścieniami pośrednimi i nasadkami makro,
- użytkować kolumnę reprodukcyjną,
- dobierać optymalny sprzęt i materiały do wykonywania prac fotograficznych,
- wykonywać podstawowe czynności fotograficzne, a w szczególności:
" korzystać z różnych z
ródeł informacji,
" posługiwać się aparatami fotograficznymi: lustrzanką średnioformatową, lustrzanką
małoobrazkową, lustrzanką cyfrową, cyfrowym aparatem kompaktowym
z możliwością ręcznych ustawień parametrów,
" stosować obiektywy wymienne,
" posługiwać się sprzętem oświetleniowym (elektroniczną lampą błyskową oraz
reflektorami studyjnymi święcącymi światłem ciągłym i błyskowym)
" posługiwać się światłomierzem z możliwością pomiaru zarówno światła odbitego jak
i padającego, ciągłego i błyskowego
" dokonać archiwizacji wykonanego zdjęcia poprzez naklejenie go na odpowiednie
podłoże i opatrzenie właściwym opisem,
- wykonać szkice i rysunki odręczne w aranżacji planu zdjęciowego,
- wykonywać prace fotograficzne metodami tradycyjnymi i cyfrowymi,
- magazynować, przechowywać i dokumentować materiały fotograficzne zgodnie
z obowiÄ…zujÄ…cymi przepisami i standardami,
- oceniać techniczną i artystyczną wartość obrazu fotograficznego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- określić zakres fotografii technicznej,
- określić rodzaj zdjęcia technicznego,
- dobrać sprzęt fotograficzny (rodzaj aparatu, rodzaj obiektywu) do wykonania zdjęć
technicznych,
- dobrać materiały do wykonania zdjęć technicznych,
- dobrać sprzęt dodatkowy do wykonania zdjęć technicznych,
- zastosować w fotografii technicznej różne kierunki oświetlenia dla uzyskania określonego
efektu,
- wykonać reprodukcję w różnych warunkach oświetleniowych,
" przy świetle dziennym,
" przy oświetleniu atelierowym ciągłym i błyskowym,
- wykonać zdjęcie makrofotograficzne,
- przewidzieć zmiany wielkości skali odwzorowania obiektu przy użyciu soczewek,
nasadkowych, pierścieni pośrednich i mieszków,
- wykonać reprodukcję z zachowaniem prawidłowego odwzorowania kontrastu i barw,
- wykonać fotokopię oryginału kreskowego,
- skonfigurować sprzęt do wykonania zdjęcia makrofotograficznego,
- skonfigurować sprzęt do wykonania reprodukcji lub fotokopii,
- wyjaśnić, na czym polega fotografia mikroskopowa,
- wyjaśnić w jakich dziedzinach techniki i nauki wykorzystuje się fotografię techniczną,
- wykonać zdjęcia makrofotograficzne przy użyciu tradycyjnej i cyfrowej techniki
zdjęciowej,
- zastosować technikę bezcieniowego oświetlenia tła przy wykonywaniu zdjęć
makrofotograficznych
- wykonać reprodukcje oryginału przy użyciu tradycyjnej i cyfrowej techniki zdjęciowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadzÄ…ca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
Modułowy program nauczania: Fotograf 313[05]
Moduł: Technologia prac fotograficznych 313[05].Z1
Jednostka modułowa: Wykonywanie zdjęć technicznych 313[05].Z1.10
Temat: Wykonywanie półtonowych reprodukcji barwnych oryginałów płaskich.
Cel ogólny: Wykonanie, aparatem małoobrazkowym, reprodukcji półtonowych na
diapozytywowym, barwnym materiale zdjęciowym
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- ustawić aparat fotograficzny względem oryginału płaskiego,
- oświetlić równomiernie powierzchnię oryginału,
- dokonać pomiaru równomierności oświetlenia oryginału.
- wykonać aparatem małoobrazkowym reprodukcję półtonową na odwracalnym, barwnym
materiale zdjęciowym
Metody nauczania-uczenia siÄ™:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca w zespołach 4 osobowych, nie więcej niż 15 osób w grupie.
Czas: 240 min.
Åšrodki dydaktyczne:
- lustrzanka małoobrazkowa z obiektywem standardowym,
- obiektywy wymienne stało i zmiennoogniskowe,
- film odwracalny barwny o czułości 100 lub 200 ISO,
- wężyk lub pilot do zdalnego wyzwalania migawki,
- kolumna reprodukcyjna wraz z kompletem reflektorów (po 1 kompl. na zespół),
- światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego lub odbitego, ciągłego
i błyskowego (min. 1 szt, na grupę),
- ekierka, pierścienie pośrednie (1 komplet na zespół),
- filtr konwersyjny (odpowiedni do używanego oświetlenia żarowego),
- sprzęt i materiały do wywołania diapozytywów, ramki do przez
roczy, magazynek do
rzutnika,
- arkusz A4 o gramaturze min. 160 g/m2, taśma dwustronnie klejąca, nożyczki, nożyk itp.
Przebieg zajęć:
1) Nauczyciel zapoznaje uczniów z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na
stanowisku ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które powinno być
realizowane w zespołach 4 osobowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
2) Nauczyciel przeprowadza pokaz z objaśnieniem.
3) Nauczyciel dzieli uczniów na dwuosobowe zespoły i poleca wykonanie planu pracy
i zapotrzebowania na sprzęt i materiały.
4) Uczniowie planują na piśmie wykaz sprzętu i materiałów potrzebnych do wykonania
ćwiczenia.
5) Uczniowie planują w formie schematu i krótkiego opisu sposób wykonania ćwiczenia
(ustawienie oryginału, oświetlenia, aparatu, dokonania pomiaru równomierności
oświetlenia, pomiaru warunków naświetlania i korekcji naświetlenia wynikającej z użycia
filtra konwersyjnego) i referujÄ… go nauczycielowi.
6) Nauczyciel, po wysłuchaniu planu pracy i obejrzeniu schematu, poleca wykonanie
ćwiczenia.
7) Uczniowie ustawiają oryginał względem aparatu, wykonują ustawienie oświetlenia
i sprawdzają pomiar jego równomierności.
8) Uczniowie dokonują pomiaru warunków naświetlania światłomierzem zewnętrznym przez
pomiar światła padającego i dokonują przeliczenia warunków naświetlenia uwzględniając
gęstość używanego filtra konwersyjnego.
9) Uczniowie dokonują kadrowania, ustawienia ostrości i zakładają na obiektyw odpowiedni
filtr konwersyjny.
10) Uczniowie wykonują reprodukcje przy zastosowaniu warunków naświetlania (wcześniej
zmierzonych i opatrzonych odpowiednią poprawką) a w razie potrzeby stosują pierścień
pośredni.
11) Nauczyciel, na bieżąco, sprawdza poprawność wykonywanych przez uczniów czynności
i w razie potrzeby dokonuje korekty poprawności.
12) Uczniowie zamieniają się rolami na stanowiskach ćwiczeniowych - kolejno wykonują po
kilka ekspozycji.
13) Uczniowie, po wykonaniu naświetleń dokonują obróbki chemicznej materiału zdjęciowego
a następnie dokonują ramkowania.
14) Uczniowie porzÄ…dkujÄ… miejsce pracy.
15) Uczniowie przedstawiajÄ… wyniki swojej pracy w formie projekcji przez
roczy
i zaprezentowania wcześniej wykonanego schematu.
16) Nauczyciel dokonuje oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
17) Nauczyciel omawia i podsumowuje przebieg ćwiczeń.
18) Uczniowie dołączają do portfolio wcześniej wykonany schemat wraz z opisem ćwiczenia.
Zakończenie zajęć
Praca domowa
Przeprowadz
wśród nauczycieli Twojej szkoły (lub innej szkoły) sondaż na temat przydatności
przez
roczy barwnych do ilustrowania tematów lekcji przez nich prowadzonych. Spisz tematy, do
których przydałyby się przez
rocza oraz podaj ich orientacyjną liczbę do określonego tematu.
Przedstaw pisemne sprawozdanie z przeprowadzonego rozeznania.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
Krótka ankieta ewaluacyjna dowolnego typu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadzÄ…ca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
Modułowy program nauczania: Fotograf - 313[05]
Moduł: Technologia prac fotograficznych 313[05].Z1
Jednostka modułowa: Wykonywanie zdjęć technicznych 313[05].Z1.10
Temat: Wykonywanie zdjęć monet z zastosowaniem techniki oświetlenia bezcieniowego
z ukazaniem reliefu rzez
by powierzchni monety.
Cel ogólny: Wykonanie zdjęcia technicznego monety
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- ustawić aparat fotograficzny i sprzęt pomocniczy do wykonania ćwiczenia,
- oświetlić powierzchnię monety i tło,
- wykonać zdjęcie techniczne monety lub medalu metodą która zapobiegnie powstawaniu
cienia wynikającego z użycia z
ródła światła świecącego światłem bezpośrednim.
Metody nauczania-uczenia siÄ™:
- metoda tekstu przewodniego,
- ćwiczenia praktyczne.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca w zespołach 3 osobowych, nie więcej niż 15 osób w grupie.
Czas: 135 min
Åšrodki dydaktyczne:
- komputer PC z podstawowym oprogramowaniem do obróbki zdjęć (1 szt. na zespół),
- światłomierz zewnętrzny z możliwością pomiaru światła odbitego i padającego zarówno
błyskowego jak i ciągłego (min. 1 szt na grupę),
- cyfrowy aparat kompaktowy z funkcją makro (1 szt na zespół),
- kolumna reprodukcyjna, reflektor błyskowy studyjny lub żarowy np. od kompletu
kolumny reprodukcyjnej (po 1 szt. na zespół), szyba i podstawki dystansowe,
- moneta 5 PLN,
- drukarka atramentowa lub termosublimacyjna (1 szt. na grupÄ™),
- arkusze A4 o gramaturze min 160 g/m2, taśma dwustronnie klejąca, nożyczki, długopis
(po 1 szt. na ucznia),
Przebieg zajęć:
1) Nauczyciel zapoznaje uczniów z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na
stanowisku ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które powinno być
realizowane w zespołach 3 osobowych.
2) Nauczyciel omawia z uczniami cel i sposób wykonania ćwiczenia i rozdaje uczniom tekst z
opisanymi krokami przebiegu wykonania zadania.
3) Uczniowie czytają treści nauczania i zapoznają się z tekstem przewodnim do wykonania
ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
4) Uczniowie sprawdzają kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji
ćwiczenia, zgodnie z listą wyposażenia dla zdjęć technicznych (zgodnie z tematyką
ćwiczenia).
5) Uczniowie zapoznają się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska
ćwiczeniowego oraz udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego.
6) Uczniowie planują sposób wykonania ćwiczenia i wykonują schemat ustawienia światła,
aparatu i fotografowanego obiektu.
7) Uczniowie planują kolejność wykonywania ćwiczenia (kto wykonuje pracę jako pierwszy,
drugi i ewentualnie trzeci).
8) Uczniowie przedstawiają nauczycielowi schemat i referują sposób, w jaki będą
wykonywać zdjęcie.
9) Uczniowie dobierają sprzęt fotograficzny do wykonywania ćwiczenia (cyfrowy aparat
kompaktowy, reflektor, kolumnÄ™ reprodukcyjnÄ…, szybÄ™, podstawki dystansowe do szyby,
biały papier).
10) Nauczyciel sprawdza poprawność wyborów i poleca wykonanie zdjęć z użyciem zapisu
obrazu cyfrowego w formacie JPEG.
11) Uczniowie odpowiednio ustawiają sprzęt.
12) Uczniowie mierzą i ustawiają warunki naświetlania, format zapisu plików (JPEG) oraz
dobierają balans bieli i wykonują zdjęcie zgodnie z warunkami podanymi w temacie
ćwiczenia.
13) Nauczyciel sprawdza czy praca wykonywana jest prawidłowo.
14) Uczniowie w zespole kolejno wykonują ćwiczenie.
15) Uczniowie, po wykonaniu zdjęć, przenoszą zdjęcia do pamięci komputera, dokonują
wyboru ujęć i wykonują kopie pozytywowe (każdy uczeń wykonuje kopię wykonanego
przez siebie zdjęcia zgodnego z tematem ćwiczenia) w formacie min. 9 x 13 cm.
16) Każdy z uczniów przykleja wykonany pozytyw do arkusza A4 i wykonuje opis
wykonanego ćwiczenia dołączając schemat przedstawiający sposób ustawienia planu
zdjęciowego.
17) Uczniowie porzÄ…dkujÄ… miejsce pracy.
18) Nauczyciel zbiera wykonane prace i dokonuje oceny komentując w obecności ucznia
poprawność wykonania ćwiczenia.
19) Uczniowie dołączają ocenione prace do teczki z portfolio.
Zakończenie zajęć
Nauczyciel dokonuje podsumowania efektów ćwiczeń w całej grupie.
Praca domowa
Wykonaj cyfrowym aparatem kompaktowym zdjęcie monety 5 PLN w oświetleniu
słonecznym tak, aby był widoczny relief powierzchni monety. Porównaj wykonane przez
Ciebie zdjęcie ze zdjęciem wykonanym w efekcie realizacji ćwiczenia.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
Każdy z uczniów wypowiada się krótko na temat czy zajęcia były prowadzone w sposób
ciekawy i zrozumiały.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
5. ĆWICZENIA
5.1. Rodzaje zdjęć technicznych i ogólne zasady ich
wykonywania
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wyszukaj w Internecie, czasopismach, katalogach i podręcznikach przykłady zdjęć
technicznych. Wykonaj prezentację w oparciu o zebrane materiały.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania uczniów z odpowiedniego zakresu
materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia nauczyciel monitoruje sposób jego
realizacji i koryguje zaobserwowane nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel
powinien omówić z uczniem (lub grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając
uwagę na  mocne i  słabe strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym zorganizowanym w pracowni oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zaplanować podział pracy w zespole  który z członków wyszukuje jaki rodzaj zdjęć
technicznych oraz kto zaprezentuje wykonanÄ… pracÄ™,
4) przystąpić do wyszukiwania zdjęć, wyszukane zdjęcia zapisać w pamięci komputera,
5) wykonać prezentację komputerową,
6) dokonać publicznej prezentacji efektów pracy,
7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
8) dołączyć prezentację do portfolio z odpowiednim opisem (np. w formie płyty CD).
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- komputer PC z dostępem do Internetu (1 szt na zespół),
- płyta CD (po 1 szt. na każdego ucznia).
Ćwiczenie 2
Wyszukaj w Internecie przykłady zdjęć mikroskopowych (z mikroskopu optycznego
i elektronowego). Wykonaj prezentacjÄ™ na temat zastosowania fotografii mikroskopowej
w różnych dziedzinach.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania uczniów z odpowiedniego zakresu
materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia nauczyciel monitoruje sposób jego
realizacji i koryguje zaobserwowane nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel
powinien omówić z uczniem (lub grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając
uwagę na  mocne i  słabe strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym zorganizowanym w pracowni oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zaplanować podział pracy w zespole  który z członków wyszukuje jaki rodzaj zdjęć
mikroskopowych oraz kto zaprezentuje wykonanÄ… pracÄ™,
4) przystąpić do wyszukiwania zdjęć, wyszukane zdjęcia zapisać w pamięci komputera,
5) wykonać prezentację komputerową,
6) dokonać prezentacji efektów pracy,
7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
8) dołączyć pracę do portfolio wraz z opisem (np. w formie płyty CD).
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- komputer PC z dostępem do Internetu (1 szt na zespół),
- płyta CD (po 1 szt na każdego ucznia).
Ćwiczenie 3
Wyszukaj w Internecie, książkach i czasopismach urządzenia służące do wykonywania
zdjęć technicznych. Wykonaj prezentację w oparciu o zebrane materiały.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania uczniów z odpowiedniego zakresu
materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia nauczyciel monitoruje sposób jego
realizacji i koryguje zaobserwowane nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel
powinien omówić z uczniem (lub grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając
uwagę na  mocne i  słabe strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym zorganizowanym w pracowni oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zaplanować podział pracy w zespole  który z członków wyszukuje sprzęty służące do
wykonywania zdjęć z poszczególnych dziedzin (mikroskopowe, ultraszybkie,
makroskopowe itd.) oraz kto zaprezentuje wykonanÄ… pracÄ™,
4) przystąpić do wyszukiwania zdjęć, wyszukane zdjęcia zapisać w pamięci komputera
5) wykonać prezentację komputerową,
6) dokonać prezentacji efektów pracy,
7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
8) dołączyć pracę do portfolio (np. w formie płyty CD).
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- miniwykład,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- komputer PC z dostępem do Internetu (1 szt na zespół),
- płyta CD (po 1 szt na każdego ucznia).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
5.2. Sprzęt i materiały używane do wykonywania reprodukcji,
fotokopii i makrofotografii
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wyszukaj w Internecie, czasopismach, katalogach i podręcznikach sprzęty do
makrofotografii i reprodukcji w celu kompletnego i nowoczesnego wyposażenia pracowni
szkolnej. Zaprezentuj listę sprzętów do zakupienia wraz z kosztorysem.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania uczniów z odpowiedniego zakresu
materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia nauczyciel monitoruje sposób jego
realizacji i koryguje zaobserwowane nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel
powinien omówić z uczniem (lub grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając
uwagę na  mocne i  słabe strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym zorganizowanym w pracowni oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zaplanować podział pracy w zespole  który z członków wyszukuje jakie informacje oraz
kto zaprezentuje wykonanÄ… pracÄ™,
4) przystąpić do wyszukiwania informacji na temat wyposażenia do wykonywania zdjęć
makrofotografii i reprodukcji,
5) wykonać pisemnie 2 wersje zakupów wyposażenia atelier służącego do wykonywania
zdjęć makrofotograficznych i reprodukcji techniką cyfrową  w wersji minimum
i maksimum,
6) dołączyć do każdej listy opis jaki zakres prac można wykonać przy wykorzystaniu
każdego z zaproponowanych zestawów sprzętu,
7) dokonać prezentacji efektów pracy na forum grupy,
8) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
9) dołączyć pracę do portfolio.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- metoda  giełda pomysłów ,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- komputer PC z dostępem do Internetu (1 szt na zespół),
- książki, czasopisma fachowe z zakresu fotografii i katalogi reklamowe firm produkujących
sprzęt fotograficzny,
- Arkusze papieru A4, długopisy, ołówki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Ćwiczenie 2
Zaplanuj jaki będzie potrzebny sprzęt i wykonaj zapotrzebowanie na materiały do
wykonania 200 reprodukcji w formie przez
roczy barwnych jako pomocy dydaktycznej do
nauki biologii.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania uczniów z odpowiedniego zakresu
materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia nauczyciel monitoruje sposób jego
realizacji i koryguje zaobserwowane nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel
powinien omówić z uczniem (lub grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając
uwagę na  mocne i  słabe strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym zorganizowanym w pracowni oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zaplanować podział pracy w zespole  który z członków dokonuje wyboru aparatu
fotograficznego i sprzętu dodatkowego, a kto wyszukuje odpowiedni rodzaj materiału
zdjęciowego oraz kto zaprezentuje wykonaną pracę,
4) przystąpić do wyszukiwania informacji na temat dostępnych w handlu odpowiednich
materiałów zdjęciowych,
5) wykonać pisemnie zestawienie potrzebnego aparatu fotograficznego i sprzętu
dodatkowego,
6) dokonać prezentacji efektów pracy na forum grupy,
7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
8) dołączyć pracę do portfolio z odpowiednim opisem.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- metoda  giełda pomysłów
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- komputer PC z dostępem do Internetu (1 szt na zespół),
- książki, czasopisma fachowe z zakresu fotografii i katalogi reklamowe firm produkujących
sprzęt i materiały fotograficzne,
- arkusze papieru A4, długopisy, ołówki.
Ćwiczenie 3
Wykonaj listę sprzętu i materiałów potrzebnych do wykonania reprodukcji oryginału
kreskowego, przeznaczonej do kopiowania stykowego (np. obrazu płytki obwodów
drukowanych) w formacie 13x18 cm.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania uczniów z odpowiedniego zakresu
materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia nauczyciel monitoruje sposób jego
realizacji i koryguje zaobserwowane nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel
powinien omówić z uczniem (lub grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając
uwagę na  mocne i  słabe strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym zorganizowanym w pracowni oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zaplanować podział pracy w zespole  który z członków dokonuje wyboru aparatu
fotograficznego i sprzętu dodatkowego, a kto wyszukuje materiały zdjęciowe oraz kto
zaprezentuje wykonanÄ… pracÄ™,
4) przystąpić do wyszukiwania informacji na temat dostępnych w handlu odpowiednich
materiałów zdjęciowych,
5) wykonać pisemnie zestawienie potrzebnego aparatu fotograficznego i sprzętu
dodatkowego,
6) dokonać prezentacji efektów pracy na forum grupy,
7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
8) dołączyć pracę do portfolio z odpowiednim opisem.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- komputer PC z dostępem do Internetu (1 szt na zespół),
- książki, czasopisma fachowe z zakresu fotografii i katalogi reklamowe firm produkujących
sprzęt i materiały fotograficzne,
- arkusze papieru A4, długopisy, ołówki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
5.3. Zasady wykonywania zdjęć makrofotograficznych
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj dwa zdjęcia makrofotograficzne rośliny w plenerze, przy użyciu oświetlenia
bezpośrednim światłem słonecznym. Pierwsze zdjęcie wykonaj bez dodatkowych rekwizytów i
akcesoriów a drugie z użyciem czarnego, kartonowego tła.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania uczniów z odpowiedniego zakresu
materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia nauczyciel monitoruje sposób jego
realizacji i koryguje zaobserwowane nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel
powinien omówić z uczniem (lub grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając
uwagę na  mocne i  słabe strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym zorganizowanym w pracowni oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,
2) uzgodnić z nauczycielem technikę wykonywania zdjęć
3) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
4) zaplanować w formie pisemnej sposób wykonania ćwiczenia,
5) wybrać odpowiedni aparat oraz odpowiedni do niego typem materiał światłoczuły lub
w aparacie cyfrowym wybrać rozdzielczość i format pliku w którym zdjęcie ma być
zapisane,
6) dobrać odpowiednie wyposażenie dodatkowe i czarne, kartonowe tło,
7) spakować wszystko do torby fotograficznej i zameldować gotowość nauczycielowi,
8) uzgodnić z nauczycielem wyjście w plener i następnie udać się na miejsce wykonywania
zdjęć,
9) przystosować aparat do wykonania zdjęć makrofotograficznych,
10) wybrać obiekt do sfotografowania, zmierzyć warunki naświetlania i ustawić je w aparacie,
11) ustawić aparat na statywie i dokonać kadrowania i ustawienia ostrości,
12) wykonać pierwsze zdjęcie, umieścić za obiektem czarne tło i wykonać drugie zdjęcie,
13) wrócić do pracowni,
14) wywołać materiał negatywowy (diapozytywowy lub przenieść zdjęcia do pamięci
komputera) oraz wybrać dwa zajęcia odpowiednie do tematu ćwiczenia i wykonać kopie
pozytywowe lub wydruk o jakości fotograficznej,
15) zdjęcia nakleić na kartkę A4 i opisać jakie efekty wizualne uzyskuje się przy wykonaniu
zdjęć przy zastosowaniu czarnego tła i bez niego,
16) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
17) dołączyć wykonaną pracę do portfolio z opisem i z wykonanymi wcześniej szkicami,
18) przedstawić pracę nauczycielowi do oceny.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- metoda tekstu przewodniego,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- różne rodzaje aparatów fotograficznych: lustrzanka średnioformatowa, lustrzanka
małoobrazkowa, lustrzanka cyfrowa, cyfrowy aparat kompaktowy (1 szt. na zespół),
- obiektywy wymienne (stało i zmiennoogniskowe i obiektywy do makrofotografii)
właściwe typem do używanych aparatów,
- materiały zdjęciowe (typ i czułość) adekwatne do używanego sprzętu i rodzaju
wykonywanej pracy,
- wężyk lub pilot do zdalnego wyzwalania migawki, statyw, osłona przeciwsłoneczna (po 1
szt. na zespół),
- soczewki nasadkowe, pierścienie pośrednie lub mieszek fotograficzny (1 komplet na zespół),
- stojak lub palik drewniany, do którego będzie przymocowane czarne np. papierowe tło
- światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego lub odbitego ciągłego
(min. 1 szt, na grupÄ™),
- komputer PC z oprogramowaniem do edycji zdjęć (przy cyfrowej technice zdjęciowej)
(1 szt. na zespół),
- sprzęt i materiały do wywołania materiałów negatywowych (czy diapozytywowych) oraz
wykonania kopii pozytywowych (przy technice cyfrowej np. drukarka z materiałami
eksploatacyjnymi),
- arkusz A4 o gramaturze min. 160 g/m2, taśma dwustronnie klejąca, nożyczki, nożyk itp.
Ćwiczenie 2
Wykonaj zdjęcie makrofotograficzne w pomieszczeniu z użyciem zewnętrznej lampy błyskowej
zamontowanej na sankach aparatu fotograficznego. Zdjęcie wykonaj przy użyciu techniki cyfrowej.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania uczniów z odpowiedniego zakresu
materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia nauczyciel monitoruje sposób jego
realizacji i koryguje zaobserwowane nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel
powinien omówić z uczniem (lub grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając
uwagę na  mocne i  słabe strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zapoznać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz
udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego,
4) zaplanować w formie pisemnej sprzęt i materiały fotograficzne potrzebne do wykonania
ćwiczenia,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
5) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiedni sprzęt fotograficzny do wykonywania
makrofotografii, dla warunków określonych w temacie ćwiczenia,
6) wybrać i ustawić w odpowiednim miejscu obiekt, który ma być fotografowany,
7) zamontować lampę na aparacie, ustawić aparat na statywie i zastosować elementy
pozwalające na wykonanie makrofotografii (lub włączyć funkcję makro),
8) lampę błyskową skierować w dół lub użyć ekranu odbijającego światło w celu właściwego
skierowania światła,
9) wykonać kilka zdjęć nieznacznie zmieniając ustawienia ekranu odbijającego i/lub lampy
błyskowej w celu uzyskania jak najlepszych efektów,
10) przenieść zdjęcia do pamięci komputera i wybrać najlepsze ujęcie,
11) wykonać kopię pozytywową za pomocą drukarki lub digilaba,
12) nakleić zdjęcie na arkusz A4 i obok narysować schemat użytego oświetlenia,
13) podpisać arkusz ze zdjęciem,
14) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
15) przedstawić pracę do oceny nauczycielowi,
16) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
17) dołączyć pracę do portfolio zawierającego efekty ćwiczeń tej jednostki modułowej.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- metoda eksperymentu,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- różne rodzaje cyfrowych aparatów fotograficznych posiadających sanki do lampy
błyskowej (1 szt. na zespół),
- obiektywy wymienne do poszczególnych typów aparatów,
- światłomierz zewnętrzny z możliwością pomiaru światła odbitego i padającego zarówno
błyskowego jak i ciągłego (min. 1 szt. na grupę),
- statyw, wężyk lub pilot do zdalnego wyzwalania migawki (po 1 szt. na zespół),
- sprzęt dodatkowy umożliwiający wykonanie zdjęć makrofotograficznych (np. pierścienie
pośrednie, soczewki nasadkowe itp.) (po 1 szt. na zespół),
- lampy błyskowe, najlepiej systemowe do poszczególnych typów używanych aparatów
(1 szt. na zespół),
- komputer PC z podstawowym oprogramowaniem umożliwiającym wydruk zdjęć lub ich
zapis na mobilnych nośnikach danych (1 szt. na zespół),
- sprzęt i materiały umożliwiające wykonanie kopii pozytywowych (drukarka lub digilab),
- kartki A4 o gramaturze minimum 160 g/m2, gumka recepturka, taśma dwustronnie
przylepna, nożyczki (1 komplet na zespół).
Ćwiczenie 3
Wykonaj dwa zdjęcia aparatem tradycyjnym - lustrzanką małoobrazkową z obiektywem
standardowym. Pierwsze zdjęcie wykonaj z najbliższej możliwej odległości (pod warunkiem
ustawienia ostrości) obiektywem bez dodatkowych akcesoriów, do drugiego użyj kompletu
pierścieni pośrednich tak, aby uzyskać największe, możliwe zbliżenie. Zdjęcie wykonaj na
czarno-białym materiale negatywowym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania uczniów z odpowiedniego zakresu
materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia nauczyciel monitoruje sposób jego
realizacji i koryguje zaobserwowane nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel
powinien omówić z uczniem (lub grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając
uwagę na  mocne i  słabe strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zapoznać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz
udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego,
4) zaplanować w formie pisemnej sprzęt i materiały fotograficzne potrzebne do wykonania
ćwiczenia,
5) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiedni sprzęt fotograficzny (aparat i sprzęt
dodatkowy) do wykonywania makrofotografii, dla warunków określonych w temacie
ćwiczenia,
6) dobrać czarno-białe materiały negatywowe do wykonywania makrofotografii, dla
warunków określonych w temacie ćwiczenia,
7) zaplanować i uzgodnić z nauczycielem rodzaj fotografowanego obiektu oraz rodzaj
używanego oświetlenia,
8) przygotować aparat do wykonania ćwiczenia  ustawić go na statywie, dokonać
kadrowania i ustawienia ostrości,
9) zmierzyć warunki naświetlania, ustawić je w aparacie i wykonać zdjęcie,
10) zamontować do aparatu komplet pierścieni pośrednich, ponownie dokonać kadrowania
i ustawienia ostrości,
11) ponownie zmierzyć warunki naświetlania (jeśli światłomierzem zewnętrznym to przeliczyć
poprawkę naświetlania wynikającą z użytych pierścieni) i wykonać drugie zdjęcie,
12) dokonać zmiany uczniów i kolejny członek zespołu wykonuje pracę od początku (jeśli
ćwiczenie wykonywane jest w zespole a nie indywidualnie),
13) udać się do ciemni, wywołać materiał negatywowy, wybrać najlepsze ujęcia i wykonać 2
powiększenia pozytywowe w formacie minimum 9x13 cm,
14) nakleić obydwa zdjęcia na arkusz papieru A4 i zaopatrzyć komentarzem
podsumowującym wykonanie ćwiczenia,
15) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
16) przedstawić pracę do oceny nauczycielowi,
17) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
18) dołączyć pracę do portfolio zawierającego efekty ćwiczeń tej jednostki modułowej.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- metoda eksperymentu,
- ćwiczenia praktyczne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Åšrodki dydaktyczne:
- lustrzanka małoobrazkowa z obiektywem standardowym (1 szt. na zespół),
- komplet pierścieni pośrednich (1 komplet na zespół),
- statyw, (1 szt. na zespół),
- lampy błyskowe studyjne, reflektory żarowe (1 szt na zespół) lub oświetlenie słoneczne (w
zależności od wcześniejszego uzgodnienia z nauczycielem),
- materiały zdjęciowe negatywowe czarno-białe o różnych czułościach, typu 135,
- sprzęt i materiały umożliwiające wywołanie materiałów negatywowych i wykonanie kopii
pozytywowych,
- kartki A4 o gramaturze minimum 160 g/m2, gumka recepturka, taśma dwustronnie
przylepna, nożyczki.
Ćwiczenie 4
Wykonaj zdjęcie dowolnej monety lub medalu stosując technikę oświetlenia
bezcieniowego tła światłem bezpośrednim tak, aby uzyskać wizualny relief rzez
by powierzchni
tego przedmiotu. Zdjęcie wykonaj cyfrowym aparatem kompaktowym.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania uczniów z odpowiedniego zakresu
materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia nauczyciel monitoruje sposób jego
realizacji i koryguje zaobserwowane nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel
powinien omówić z uczniem (lub grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając
uwagę na  mocne i  słabe strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zapoznać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz
udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego,
4) zaplanować w formie pisemnej sprzęt dodatkowy potrzebny do wykonania ćwiczenia,
5) dobrać sprzęt fotograficzny do wykonywania makrofotografii, dla warunków określonych
w temacie ćwiczenia,
6) zaplanować sposób wykonania ćwiczenia a także ustalić, kto i w jakim momencie
fotografuje a kto pełni funkcję pomocnika,
7) zaplanować w formie pisemnej lub schematu ustawienie konfiguracji wszystkich elementów
do wykonania ćwiczenia oraz sposób oświetlenia,
8) umieścić aparat na kolumnie reprodukcyjnej, dokonać kadrowania, nastawienia ostrości
i pomiaru warunków ekspozycji,
9) ustawić w aparacie parametry ekspozycji oraz balans bieli i rodzaj zapisu cyfrowego
(uzgodniony z nauczycielem),
10) wykonywać zdjęcia zgodnie z zaleceniami zawartymi w poleceniu ćwiczenia,
11) zamienić się rolą z innym członkiem zespołu,
12) przenieść zdjęcia do pamięci komputera,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
13) wybrać zdjęcie odpowiadające poleceniu zawartemu w temacie ćwiczenia,
14) wykonać wydruk o jakości fotograficznej lub kopię pozytywową przy użyciu digilaba,
15) umieścić wykonane zdjęcie na arkuszu A4 i opisać, jaką metodą się posłużyłeś,
16) dołączyć szkic wykonany jako plan ustawienia konfiguracji sprzętu do wykonania ćwiczenia,
17) uporządkować miejsca pracy,
18) przedstawić nauczycielowi pracę do oceny,
dołączyć ocenione prace do teczki z portfolio.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- metoda tekstu przewodniego,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- komputer PC z podstawowym oprogramowaniem do obróbki zdjęć (1 szt. na zespół),
- światłomierz zewnętrzny z możliwością pomiaru światła odbitego i padającego zarówno
błyskowego jak i ciągłego (min. 1 szt na grupę),
- cyfrowy aparat kompaktowy z funkcją makro (1 szt na zespół),
- kolumna reprodukcyjna, reflektor błyskowy studyjny lub żarowy np. od kompletu kolumny
reprodukcyjnej (po 1 szt. na zespół), szyba i podstawki dystansowe,
- kartka białego papieru A4 o gramaturze minimum 160,
- drukarka atramentowa lub termosublimacyjna (1 szt. na grupÄ™),
- arkusze A4 o gramaturze min 160 g/m2, taśma dwustronnie klejąca, nożyczki, długopis.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
5.4. Zasady wykonywania zdjęć reprodukcyjnych
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj fotokopię schematu zamieszczonego w podręczniku szkolnym. Pracę wykonaj
aparatem wielkoformatowym na negatywie wielkości 10x15 cm.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania uczniów z odpowiedniego zakresu
materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia nauczyciel monitoruje sposób jego
realizacji i koryguje zaobserwowane nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel
powinien omówić z uczniem (lub grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając
uwagę na  mocne i  słabe strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zapoznać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz
udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego,
4) zaplanować w formie pisemnej sprzęt i materiały fotograficzne potrzebne do wykonania
ćwiczenia,
5) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiedni sprzęt fotograficzny (aparat i sprzęt
dodatkowy i oświetleniowy) do wykonywania reprodukcji, dla warunków określonych
w temacie ćwiczenia,
6) dobrać obiektyw,
7) dobrać czarno-białe materiały negatywowe do wykonywania reprodukcji, dla warunków
określonych w temacie ćwiczenia,
8) zaplanować i uzgodnić z nauczycielem rodzaj używanego oświetlenia,
9) przygotować oryginał do wykonania reprodukcji poprzez odpowiednie ustawienie go na
pochyłej powierzchni biorąc pod uwagę ograniczenia techniczne przy posługiwaniu się
aparatem wielkoformatowym,
10) przygotować aparat do wykonania ćwiczenia  posługując się ekierką ustawić go pod
odpowiednim kątem w stosunku do reprodukowanego oryginału, dokonać kadrowania
i ustawienia ostrości,
11) ustawić oświetlenie,
12) sprawdzić czy na powierzchni papieru nie występują niepożądane odbicia,
13) dokonać pomiaru warunków naświetlania, ustawić je w aparacie i wykonać zdjęcie,
14) dokonać zmiany uczniów - kolejny członek zespołu wykonuje pracę od początku (jeśli
ćwiczenie wykonywane jest w zespole a nie indywidualnie)
15) wywołać materiał negatywowy, wykonać pozytyw metodą stykową (każdy uczeń kopiuje
negatyw wykonany samodzielnie),
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
16) nakleić zdjęcie na arkusz papieru A4 i zaopatrzyć komentarzem podsumowującym
wykonanie ćwiczenia wraz ze szkicem schematycznym ustawienia reflektorów i aparatu,
17) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
18) przedstawić pracę do oceny nauczycielowi,
19) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
20) dołączyć pracę do portfolio zawierającego efekty ćwiczeń tej jednostki modułowej.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- pokaz z instruktażem,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- aparat wielkoformatowy z odpowiednim statywem,
- zestaw obiektywów standardowych do różnych formatów błony negatywowej,
- lampy błyskowe studyjne lub reflektory żarowe (2 szt. na zespół) (w zależności od
wcześniejszego uzgodnienia z nauczycielem),
- światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego lub odbitego, ciągłego
i błyskowego (min. 1 szt, na grupę),
- błony arkuszowe,
- sprzęt i materiały umożliwiające wywołanie materiałów negatywowych i wykonanie kopii
pozytywowych,
- kartki A4 o gramaturze minimum 160 g/m2, taśma dwustronnie przylepna, nożyczki.
Ćwiczenie 2
Wykonaj reprodukcję półtonową, czarno białą godła państwowego umieszczonego
w ramce za szybą. Pracę wykonaj aparatem małoobrazkowym na czarno-białym materiale
negatywowym.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania uczniów z odpowiedniego zakresu
materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia nauczyciel monitoruje sposób jego
realizacji i koryguje zaobserwowane nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel
powinien omówić z uczniem (lub grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając
uwagę na  mocne i  słabe strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zapoznać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz
udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego,
4) zaplanować w formie pisemnej sprzęt i materiały fotograficzne potrzebne do wykonania
ćwiczenia,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
5) dobrać sprzęt fotograficzny (aparat i sprzęt dodatkowy i oświetleniowy) do wykonywania
reprodukcji, dla warunków określonych w temacie ćwiczenia,
6) dobrać czarno-białe materiały negatywowe do wykonywania reprodukcji, dla warunków
określonych w temacie ćwiczenia,
7) zaplanować i uzgodnić z nauczycielem rodzaj używanego oświetlenia,
8) przygotować godło do wykonania reprodukcji: umyć szybę i powiesić godło na ścianie lub
innej pionowej powierzchni w ten sposób aby znalazło się na wysokości ok. 130-150 cm
nad podłogą,
9) przygotować aparat do wykonania ćwiczenia  ustawić go na statywie, na wprost
reprodukowanego godła, dokonać kadrowania i ustawienia ostrości,
10) ustawić prawidłowo aparat względem reprodukowanego godła (np.za pomocą ekierki),
11) ustawić z
ródła światła zapewniające oświetlenie krzyżowe,
12) ustawić arkusz czarnego papieru pomiędzy aparatem a godłem i wykonać otwór na
obiektyw,
13) sprawdzić czy w szybie nie występują niepożądane odbicia,
14) dokonać pomiaru warunków naświetlania, ustawić je w aparacie i wykonać ekspozycję,
15) dokonać zmiany uczniów i kolejny członek zespołu wykonuje pracę od początku,
16) wywołać materiał negatywowy, wybrać najlepsze ujęcia i dokonać powiększeń
pozytywowych w formacie minimum 9x13 cm (każdy uczeń klatkę wykonaną
samodzielnie),
17) nakleić zdjęcie na arkusz papieru A4 i zaopatrzyć komentarzem podsumowującym
wykonanie ćwiczenia wraz ze szkicem schematycznym ustawienia reflektorów i aparatu,
18) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
19) przedstawić pracę do oceny nauczycielowi,
20) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
21) dołączyć pracę do portfolio zawierającego efekty ćwiczeń tej jednostki modułowej.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- metoda tekstu przewodniego,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- lustrzanka małoobrazkowa z obiektywem standardowym,
- statyw, (1 szt. na zespół),
- lampy błyskowe studyjne lub reflektory żarowe (2 szt. na zespół) (w zależności od
wcześniejszego uzgodnienia z nauczycielem),
- światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego lub odbitego, ciągłego
i błyskowego (min. 1 szt, na grupę),
- materiały zdjęciowe negatywowe czarno-białe o różnych czułościach, typu 135,
- sprzęt i materiały umożliwiające wywołanie materiałów negatywowych i wykonanie kopii
pozytywowych,
- kartki A4 o gramaturze minimum 160 g/m2, gumka recepturka, taśma dwustronnie
przylepna, nożyczki.
Ćwiczenie 3
Wykonaj serię reprodukcji obrazów z albumu malarstwa polskiego w formie
diapozytywów małoobrazkowych do projekcji (jako pomoc dydaktyczna do nauki
języka polskiego).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania uczniów z odpowiedniego zakresu
materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia nauczyciel monitoruje sposób jego
realizacji i koryguje zaobserwowane nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel
powinien omówić z uczniem (lub grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając
uwagę na  mocne i  słabe strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) uzgodnić z nauczycielem od języka polskiego, które obrazy należy zreprodukować,
2) wypożyczyć z biblioteki odpowiednie albumy (lub wykonać pracę w bibliotece),
3) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym zorganizowanym w pracowni oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,
4) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
5) zaplanować w formie pisemnej sposób wykonania ćwiczenia i schematyczne ustawienie
reflektorów i aparatu,
6) wybrać aparat małoobrazkowy oraz odpowiedni do niego typem odwracalny, barwny
materiał światłoczuły,
7) dobrać wyposażenie dodatkowe (kolumna reprodukcyjna, soczewki nasadkowe, filtr
konwersyjny, światłomierz itp.),
8) ustawić oświetlenie,
9) ustawić aparat na kolumnie reprodukcyjnej prawidłowo względem reprodukowanego
oryginału (np. za pomocą ekierki), dokonać kadrowania i ustawienia ostrości obrazu, ,
10) zmierzyć warunki naświetlania (na zasadach omówionych w materiale nauczania) i ustawić
je w aparacie  jeśli trzeba  zastosować poprawkę wynikającą z krotności filtra,
11) wykonać szereg zdjęć obrazów odpowiednio je kadrując i maskując papierem zbędne pola
(np. druk),
12) wywołać materiał zdjęciowy i oprawić wykonane reprodukcje w ramki,
13) zapakować poszczególne reprodukcje do magazynka i zaprezentować w formie pokazu
zaprezentować grupie,
14) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
15) dostarczyć reprodukcje nauczycielowi j. polskiego,
16) schemat ustawienia reflektorów dołączyć do portfolio z krótkim opisem ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- metoda projektu,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- lustrzanka małoobrazkowa z obiektywem standardowym,
- obiektywy wymienne stało i zmiennoogniskowe,
- film odwracalny barwny o czułości 100 lub 200 ISO,
- wężyk lub pilot do zdalnego wyzwalania migawki,
- kolumna reprodukcyjna wraz z kompletem reflektorów (po 1 kompl. na zespół),
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
- światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego lub odbitego, ciągłego
i błyskowego (min. 1 szt, na grupę),
- ekierka, pierścienie pośrednie (1 komplet na zespół),
- filtr konwersyjny (odpowiedni do używanego oświetlenia żarowego),
- sprzęt i materiały do wywołania materiałów odwracalnych, ramki do przez
roczy, magazynek
do rzutnika,
- arkusz A4 o gramaturze min. 160 g/m2, taśma dwustronnie klejąca, nożyczki, nożyk itp..
Ćwiczenie 4
Wykonaj 10 reprodukcji okładek z nowo zakupionych książek do biblioteki. Pracę
wykonaj cyfrowym aparatem kompaktowym.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania uczniów z odpowiedniego zakresu
materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia nauczyciel monitoruje sposób jego
realizacji i koryguje zaobserwowane nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel
powinien omówić z uczniem (lub grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając
uwagę na  mocne i  słabe strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zapoznać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz
udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego,
4) zaplanować w formie pisemnej sprzęt dodatkowy potrzebny do wykonania ćwiczenia,
5) dobrać z zestawu wyposażenia sprzęt fotograficzny do wykonywania reprodukcji, dla
warunków określonych w temacie ćwiczenia, (aparat cyfrowy, reflektory żarowe, kolumna
reprodukcyjna, itp.)
6) zaplanować sposób wykonania ćwiczenia a także ustalić, kto i w jakim momencie
fotografuje a kto pełni funkcję pomocnika,
7) zaplanować w formie pisemnej lub schematu ustawienie sprzętu oraz sposób oświetlenia
8) umieścić aparat na kolumnie reprodukcyjnej, dokonać kadrowania, ustawienia ostrości
i pomiaru warunków ekspozycji i ustawienia balansu bieli,
9) ustawić prawidłowo oświetlenie,
10) ustawić prawidłowo reprodukowany obiekt w stosunku do obiektywu (za pomocą
ekierki),
11) zmierzyć warunki naświetlania i równomierność oświetlenia reprodukowanego obiektu,
12) ustawić w aparacie parametry ekspozycji i wykonywać kolejno zdjęcia zgodnie
z poleceniem ćwiczenia,
13) zamienić się rolą z innym członkiem zespołu,
14) przenieść zdjęcia do pamięci komputera
15) wybrać zdjęcia, dokonać ewentualnej korekty komputerowej,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
16) wykonać wydruków lub kopii pozytywowych za pomocą digilaba oraz zapisać zdjęcia na
dysku CD,
17) umieścić minimum dwa wykonane zdjęcia na arkuszu A4 i opisać jakiej metody
fotografowania użyłeś,
18) dołączyć szkic wykonany jako plan ustawienia konfiguracji sprzętu do wykonania ćwiczenia,
19) uporządkować miejsce pracy,
20) przedstawić nauczycielowi pracę do oceny,
21) dołączyć ocenione prace do teczki z portfolio.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™:
- metoda tekstu przewodniego,
- ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- komputer PC z podstawowym oprogramowaniem do obróbki zdjęć,
- światłomierz zewnętrzny z możliwością pomiaru światła odbitego i padającego zarówno
błyskowego jak i ciągłego, (1 szt. na grupę),
- cyfrowy aparat kompaktowy lub lustrzanka cyfrowa,
- kolumna reprodukcyjna z zestawem 4 reflektorów, (1 komplet. na zespół),
- sprzęt i materiały umożliwiające wykonanie materialnej formy zdjęć (np. drukarka
atramentowa, digilab),
- arkusze papieru A4, taśma dwustronnie klejąca, nożyczki, długopis (po 1 szt. na ucznia).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Wykonywanie zdjęć technicznych
Test składa się z 15 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1-11, sÄ… z poziomu podstawowego,
- zadania 12-15, sÄ… z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 11 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 13 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.
Plan testu Klucz odpowiedzi
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

Rozróżnić rodzaje fotografii nie
1.
należące do fotografii B P b
technicznej
2. Wybrać właściwy rodzaj
B P a
sprzętu dodatkowego
Wyjaśnić kiedy używa się
3. obiektywu długoogniskowego B P b
przy makrofotografii
Wyjaśnić jaki typ lampy
błyskowej jest przydatny do P
4. B c
wykonania makrofotografii
w terenie
Zidentyfikować (spośród 4)
5. A P c
zdjęcie mikroskopowe
Wyjaśnić na czym polega
6. B P b
oświetlenie krzyżowe
Wyjaśnić cel umieszczania
7. klina szarego na zdjęciu B P b
reprodukcyjnym
Wyjaśnić sposób wzajemnego
ustawienia reprodukowanego
8. B P b
oryginału i materiału
światłoczułego
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
Zidentyfikować właściwy
9. rodzaj obiektywu do A P a
wykonania reprodukcji
Zidentyfikować właściwy
10. rodzaj oświetlenia najczęściej A P a
używany w reprodukcji
Wyjaśnić jaka powinna być
11. właściwa liczba reflektorów do B P d
wykonania reprodukcji
Wybrać sposób ustalenia
warunków naświetlania przy
12. C PP a
określonej sytuacji
wykonywania zdjęć makro
Narysować schemat sposobu
13. C PP
wykonania określonego zdjęcia
Wybrać sposób wykonania
14. C PP c
reprodukcji w słoneczny dzień
W tym celu na całym
reprodukowanym oryginale
układa się arkusz białego
papieru. Za pomocÄ…
światłomierza mierzy się, z
odległości kilku centymetrów,
Zaprojektować sposób luminację środka i brzegów
dokonania kontroli arkusza. Przy sprawdzaniu
15. C PP
równomierności oświetlenia należy uważać by
przy wykonywaniu reprodukcji światłomierzem nie zasłonić
sobie światła. W przypadku
reprodukcji półtonowych czarno-
białych wyniki pomiaru mogę się
różnić co najwyżej o wartość ½
przysłony.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu zgodnie z wewnÄ…trzszkolnym
systemem oceniania.
2. Określ dla uczniów wymagania.
3. Przygotuj instrukcję dla ucznia, test i kartę odpowiedzi dla każdego ucznia.
4. Zapewnij odpowiednie warunki przeprowadzenia testu (czas, możliwość samodzielnej
pracy).
5. Przed rozpoczęciem pracy zapoznaj ucznia z instrukcją.
6. Przeprowadz
test w określonym czasie.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 15 pytań o różnym stopniu trudności.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Prawidłową odpowiedz
zakreśl
znakiem  X , wykonaj rysunek lub wpisz prawidłową odpowiedz
. W przypadku pomyłki
należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem a następnie ponownie zakreślić odpowiedz

prawidłową.
6. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część  poziom podstawowy,
II część  poziom ponadpodstawowy
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi na jakieś pytanie sprawi Ci trudność, wtedy odłóż jego
rozwiązanie na póz
niej i wróć do niego gdy zostanie Ci czas wolny.
9. Na rozwiÄ…zanie testu masz 45 min.
Materiały dla ucznia:
 instrukcja,
 zestaw zadań testowych,
 karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
I Część  poziom podstawowy
1. Który z podanych poniżej rodzajów fotografii nie przynależy do fotografii technicznej?
a) fotografia ultraszybka.
b) fotografia portretowa.
c) stereofotografia.
d) makrofotografia.
2. Jakiego sprzętu użyjesz w celu zmniejszenia odległości przedmiotowej przy zdjęciach
makrofotograficznych?
a) pierścieni pośrednich.
b) nasadki zmiękczającej.
c) filtra polaryzacyjnego.
d) osłony przeciwsłonecznej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
3. W jakiej sytuacji, do wykonania zdjęć makrofotograficznych, użyjesz obiektywu
długoogniskowego?
a) gdy obiekt jest bardzo mały.
b) gdy fotografowany obiekt może się spłoszyć i uciec.
c) przy wykonywaniu zdjęć w ostrym słońcu.
d) obiektywów długoogniskowych nie stosuje się przy zdjęciach makro.
4. Jakiego rodzaju lampa błyskowa jest najlepsza do wykonywania zdjęć makroskopowych
w terenie?
a) przenośna studyjna lampa błyskowa.
b) lampa spaleniowa.
c) lampa pierścieniowa.
d) lampa reporterska o dużej liczbie przewodniej.
5. Które z poniższych zdjęć jest zdjęciem fotomikrograficznym?
a) b)
c) d)
6. Na czym polega oświetlenie krzyżowe stosowane w fotoreprodukcji?
a) na ustawieniu reflektorów na planie krzyża.
b) na ustawieniu dwóch lamp pod kÄ…tem 45° w stosunku do pÅ‚aszczyzny
fotografowanego obiektu.
c) na krzyżowaniu siÄ™ pod kÄ…tem 90° strumienia Å›wiatÅ‚a z osiÄ… optyczna obiektywu.
d) na zastosowaniu różnej temperatury barwowej z
ródeł światła oświetlających
reprodukowany obiekt.
7. W jakim celu umieszcza siÄ™ klin szary w polu fotografowania podczas wykonywania
reprodukcji?
a) aby zapobiegał odblaskom.
b) aby na kopii pozytywowej można było bezbłędnie odwzorować kontrast oryginału.
c) aby rozproszyć światło.
d) aby móc obliczyć skalę odwzorowania reprodukowanego oryginału.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
8. Jak należy ustawić aparat fotograficzny względem oryginału płaskiego podczas
wykonywania jego reprodukcji?
a) lekko skośnie.
b) pod kÄ…tem prostym w stosunku do osi optycznej obiektywu.
c) pod kÄ…tem 45° w stosunku do osi optycznej obiektywu.
d) dowolnie.
9. Jaki rodzaj obiektywu najlepiej nadaje siÄ™ do wykonywania reprodukcji?
a) standardowy.
b) długoogniskowy.
c) szerokokÄ…tny.
d) zoom o zakresie ogniskowych 70-210 mm.
10. Jakiego rodzaju oświetlenia używa się najczęściej do wykonywania reprodukcji
i fotokopii?
a) atelierowego  rozproszonego przez softboksy.
b) bezpośredniego.
c) bezcieniowego  w namiocie świetlnym.
d) zastanego.
11. Jaka ilość reflektorów powinna oświetlać reprodukowany oryginał o rozmiarach 100x70
cm?
a) jeden.
b) co najmniej cztery.
c) najwyżej dwa.
d) dowolna pod warunkiem, że parzysta.
II Część  poziom ponadpodstawowy
12. W jaki sposób, przy wykonywaniu zdjęć makroskopowych, dokonasz ustalenia warunków
naświetlania, jeśli nie możesz zbliżyć się zbytnio do fotografowanego obiektu?
a) można zmierzyć światło odbite od szarej wzorcowej karty.
b) ustawić parametry naświetlania  na oko .
c) rezygnuję z wykonania zdjęcia.
d) ustawiam parametry, przy jakich wykonywałem zdjęcia ostatnio w podobnych
warunkach.
13. Naszkicuj schemat ustawienia aparatu i reflektora do bezcieniowego wykonania zdjęcia
makrofotograficznego monety lub medalu tak, aby był widoczny wyraz
ny relief wizerunku
powierzchni fotografowanego obiektu.
14. W jaki sposób można najlepiej wykonać reprodukcje w terenie w słoneczny dzień?
a) w pełnym słońcu padającym pod kątem prostym na fotografowany oryginał.
b) w peÅ‚nym sÅ‚oÅ„cu padajÄ…cym pod kÄ…tem 45° na fotografowany oryginaÅ‚.
c) w cieniu np. po zacienionej stronie budynku.
d) reprodukcje w terenie można wykonać tylko przy zachmurzeniu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
15. Jeśli wykonując reprodukcję przy użyciu świateł żarowych dokonałeś już ustawienia
reflektorów to powinieneś dokonać sprawdzenia równomierności oświetlenia
fotografowanej powierzchni. Napisz jak przeprowadzisz tÄ… kontrolÄ™ i jakie jest kryterium
poprawności oświetlenia w reprodukcji półtonowej czarno-białej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko..........................................................................................
Wykonywanie zdjęć technicznych
Zakreśl X poprawną odpowiedz
, wpisz odpowiedz
lub wykonaj rysunek.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. tu wykonaj rysunek
a b c d
14.
15.
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
TEST II
Test praktyczny   próba pracy do jednostki modułowej  Wykonywanie
zdjęć technicznych
Instrukcja dla nauczyciela
W badaniu osiągnięć ucznia w jednostce modułowej  Wykonywanie zdjęć technicznych
przewiduje się zastosowanie zadania testowego typu  próba pracy , gdyż pozwoli ono
sprawdzić poziom ukształtowanych umiejętności praktycznych. Zadanie zostało tak
skonstruowane, aby można było sprawdzić wyszczególniony poniżej układ czynności
wykonywanych przez ucznia. Zadaniem nauczyciela jest stworzenie warunków dla ucznia,
umożliwiających w określonym czasie wykonanie zadania.
Uczeń powinien mieć udostępnione:
- różne aparaty cyfrowe np. typu lustrzanka lub aparat cyfrowy kompaktowy,
z możliwością zapisu obrazu w formacie RAW oraz z możliwością sterowania
studyjnym oświetleniem błyskowym (np gniazdem do podłączenia lampy pilotującej),
- 2 szt. reflektorów świecących światłem ciągłym (np. halogenowe),
- barwny obraz umieszczony za szybą w nierozbieralnej ramie o formacie pomiędzy A3
a A2,
- ekran w postaci arkusza czarnego brystolu o formacie A0 lub podobnych rozmiarów
ramy z naciągniętym aksamitem i otworem na obiektyw umieszczonym w jego
geometrycznym środku,
- ekierkę lub przykładnicę kreślarską,
- stojaki i statywy do powieszenia reprodukowanego oryginału i czarnej planszy,
- klin szary (i ewentualnie tablica wzorcowa barw również zawierająca klin szary), płyn
i ściereczki do mycia szyb,
- statyw, światłomierz do światła ciągłego z możliwością pomiaru światła padającego
i odbitego, wężyk lub pilot do wyzwalania migawki, filtr polaryzacyjny,
- Komputer PC z niezbędnym oprogramowaniem umożliwiającym obróbkę zdjęć
zapisanych w formacie RAW (umożliwiającym pomiar wartości RGB i obróbkę zdjęć
w zakresie pozwalajÄ…cym na korekcjÄ™ barw) oraz ich wydruk,
- sprzęt umożliwiający uzyskanie zdjęcia w formie materialnej  np. drukarka
termosublimacyjna (uprzednio skalibrowana do wydruków z programu w którym
zostanie wykonany pomiar RGB),
- arkusze białego papieru: 1 szt. o wielkości reprodukowanego obrazu i minimum 2 szt.
A4 o gramaturze 160 g/m2, taśma dwustronnie przylepna, nożyczki, długopis.
Nauczyciel powinien:
- zadbać o przygotowanie odpowiedniej ilości i rodzaju sprzętu
- przypomnieć uczniom zasady BHP (i ewentualnie dokonać instrukcji stanowiskowej)
- towarzyszyć uczniom podczas wykonywania zdjęć w terenie obserwując kolejne
czynności i dokonując zapisu swoich obserwacji co do prawidłowości procedur
wykonywanych przez każdego z uczniów,
- przydzielić uczniowi stanowisko komputerowe,
- na bieżąco obserwować pracę uczniów dokonując zapisów w arkuszu z kryteriami
prawidłowego wykonania zadania,
- dokonać końcowej oceny wykonanej pracy,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
Treść zadania
Wykonaj reprodukcję półtonową barwną obrazu umieszczonego w nierozbieralnej ramie z
szybą tak, aby uzyskać jak najwierniejsze odwzorowanie tonalności i barw fotografowanego
oryginału tak aby nie wystąpiły odblaski i zniekształcenia perspektywiczne.
Wykonane zdjęcia, umieść na arkuszu A4 na którym opiszesz przeprowadzone zabiegi
techniczne. Na stanowisku komputerowym posiadasz zainstalowane oprogramowanie do
obróbki zdjęć oraz drukarkę do wykonania wydruków.
Przewidywany czas wykonania zadania 90 min.
Instrukcja dla ucznia
Uczeń powinien wykonać następujące czynności:
3. zaplanować i zapisać w punktach przebieg wykonania zadania,
4. wykonać listę sprzętu potrzebnego do wykonania zadania,
5. dokonać wyboru aparatu fotograficznego i obiektywu oraz sprzętu pomocniczego
właściwego do wykonania zadania,
6. zorganizować stanowisko pracy,
7. sprawdzić działanie sprzętu,
8. ustawić we właściwy sposób reprodukowany obiekt oraz reflektory (np. z zachowaniem
zasady oświetlenia krzyżowego),
9. ustawić aparat fotograficzny tak aby oś optyczna obiektywu była prostopadła do
reprodukowanego obrazu i trafiała w jego geometryczny środek,
10. dokonać kadrowania i umieścić w polu widzenia aparatu klin szary (lub całą tablicę
wzorcowÄ…),
11. dokonać pomiaru równomierności oświetlenia pola fotografowanego obrazu oraz pomiaru
warunków ekspozycji, które należy ustawić w aparacie,
12. ustawić w aparacie sposób zapisu obrazu w formacie RAW i odpowiedni balans bieli,
13. ustawić czarny ekran (karton lub czarną ramę z naciągniętym czarnym materiałem
i centralnie umieszczonym otworem) pomiędzy aparatem a fotografowanym obiektem, tak
aby obiektyw  widział reprodukowany obiekt przez centrycznie, w ekranie, umieszczony
otwór,
14. sprawdzić, czy pomimo wykonanych zabiegów nie są widoczne jakieś nieprzewidziane
odblaski (może wykonać zdjęcie próbne i podejrzeć je na ekranie aparatu),
15. dokonać ewentualnych poprawek w ustawieniu sprzętu i wykonać zdjęcie (może wykonać
2-3 ekspozycje zmieniajÄ…c naÅ›wietlenie +/- ½ przysÅ‚ony),
16. przenieść zdjęcia z aparatu do pamięci komputera,
17. dokonać selekcji zdjęć i wybrać najlepsze,
18. otworzyć plik ze zdjęciem w programie umożliwiającym obróbkę plików zapisanych
w formacie RAW,
19. zmierzyć (odpowiednim narzędziem w programie komputerowym) wartości R, G, B, na
pierwszym (białym) i ostatnim (czarnym) polu klina szarego i dokonać ewentualnej
korekcji barw,
20. dokonać kadrowania poprzez obcięcie części kadru nie zawierających reprodukowanego
obrazu,
21. wykonać wydruk przy użyciu drukarki termosublimacyjnej,
22. umieścić zdjęcia na arkuszu A4 o gramaturze min. 160 g/m2,
23. opisać w punktach sposób wykonania zadania,
24. przedstawić wykonaną pracę do oceny.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
Kryteria poprawnego wykonania zadania
Możliwa do
Lp. Przyznan
uzyskania
Czynność wykonana przez ucznia a ilość
ilość
punktów
punktów
I. Zaplanowanie wykonania zadania
1. przedstawienie w formie ustnej planu wykonania zadania 10
Razem: 10
II. Zaplanowanie stanowiska pracy
2. dokonanie wyboru odpowiedniego sprzętu do specyfiki 10
zadania
3. sprawdzenie poprawności działania sprzętu, ustawienie 5
sposobu zapisu obrazu jako zapisanego w formacie RAW
4. wstępne ustawienie reflektorów, aparatu i fotografowanego 5
obiektu
Razem: 10
III. Wykonanie zadania
5. prawidłowe ustawienie aparatu fotograficznego względem 20
reprodukowanego oryginału
6. prawidłowe ustawienie reflektorów względem 15
reprodukowanego oryginału oraz balansu bieli w aparacie
właściwego do używanego oświetlenia
7. pomiar równomierności oświetlenia reprodukowanego 10
oryginału
8. umieszczenie klina szarego w polu obrazu poza ramą oryginału 5
9. pomiar warunków naświetlania i wykonanie ekspozycji 5
10. komputerowe sprawdzenie poprawności odwzorowania 5
tonalności i barw zdjęcia oraz ewentualna korekta
Razem: 60
IV. Zaprezentowanie wykonania zadania
11. zgodność odwzorowania barw oryginału 10
12. opisanie zastosowanych podczas pracy zasad wykonywania
reprodukcji 10
Razem: 20
Ogółem: 100
Normy wymagań na poszczególne oceny szkolne:
Ocena Liczba uzyskanych punktów
dopuszczajÄ…cy 50-60
dostateczny 61-70
dobry 81 -90
bardzo dobry 91-100
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
7. LITERATURA
1. Busch C. D.: Fotografia cyfrowa dla profesjonalistów. Wydawnictwo RM, Warszawa 2004
2. Freeman M.: Fotografia studyjna. WNT, Warszawa 1994
3. Hamann H.: Fotoreprodukcja. WNT, Warszawa 1980
4. Hedgecoe J.: Nowy podręcznik fotografii. Arkady, Warszawa 2005
5. Kotecki A.: Pracownia fotograficzna 3. WSiP, Warszawa 1984
6. Kreyser R.: Fotografujemy z bliska małe obiekty. WNT, Warszawa 1988
7. Latoś H.: 1000 słów o fotografii. WMON, Warszawa 1982
8. McWhinne A.: Fotografia podręcznik. Arkady, Warszawa 2001
9. Tölke A., Tölke I.: Fotografujemy i filmujemy obiekty makroskopowe. WNT, Warszawa 1981
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40