MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Andrzej Zbigniew Leszczyński
Wykonywanie prac fotograficznych metodami
tradycyjnymi i technikami cyfrowymi
313[05].Z1.04
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Wanda Brześcińska
mgr inż. Andrzej Polak
Opracowanie redakcyjne:
mgr Andrzej Zbigniew Leszczyński
Konsultacja:
dr inż. Krzysztof Symela
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 313[05].Z1.04
 Wykonywanie prac fotograficznych metodami tradycyjnymi i technikami cyfrowymi
zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu fotograf.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 6
3. Cele kształcenia 7
4. Przykładowe scenariusze zajęć 8
5. Ćwiczenia 11
5.1. Wykonywanie zdjęć aparatem fotograficznym na materiale
negatywowym i diapozytywowym 11
5.1.1. Ćwiczenia 11
5.2. Wykonywanie zdjęć cyfrowym aparatem fotograficznym 14
5.2.1. Ćwiczenia 14
5.3. Obróbka chemiczna materiałów negatywowych czarno-białych 20
5.3.1. Ćwiczenia 20
5.4. Obróbka chemiczna barwnych materiałów negatywowych
i diapozytywowych 23
5.4.1. Ćwiczenia 23
5.5. Wykonywanie powiększeń pozytywowych czarno-białych 25
5.5.1. Ćwiczenia 25
5.6. Wykonywanie barwnych powiększeń pozytywowych 28
5.6.1. Ćwiczenia 28
5.7. Wykonywanie wydruków z plików graficznych 32
5.7.1. Ćwiczenia 32
6. Ewaluacja osiągnięć uczniów 34
7. Literatura 44
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu  Poradnik dla nauczyciela , który będzie pomocny
w organizowaniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie fotograf. Dotyczy on
realizacji jednostki modułowej 313[05].Z1.04 -  Wykonywanie prac fotograficznych
metodami tradycyjnymi i technikami cyfrowymi , która jest składnikiem modułu
 Technologia prac fotograficznych - 313[05].Z1 (patrz dydaktyczna mapa programu).
Należy zapoznać się z treścią rozdziału Wprowadzenie ponieważ umożliwi to Państwu
skuteczne korzystanie z poradnika i osiągnięcie sukcesu w realizacji jednostki modułowej
 Wykonywanie prac fotograficznych metodami tradycyjnymi i technikami cyfrowymi dla
zawodu Fotograf 313[05] (pozycja 10 w załączonej tabeli).
Zawód: Fotograf 313[05]
Lp. Kod Nazwa jednostki modułowej w programie nauczania dla zawodu
1. 313[05].O1.01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska
2. 313[05].O1.02 Zastosowanie elementów wiedzy o sztuce w realizacji zadań zawodowych
3. 313[05].O1.03 Posługiwanie się terminologią zawodową
4. 313[05].O1.04 Rozróżnianie materiałów fotograficznych
5. 313[05].O1.05 Magazynowanie i przechowywanie materiałów fotograficznych
6. 313[05].O1.06 Wykonywanie podstawowych czynności fotograficznych
7. 313[05].Z1.01 Organizowanie stanowiska pracy
8. 313[05].Z1.02 Dobieranie sprzętu i materiałów do wykonania prac fotograficznych
9. 313[05].Z1.03 Przygotowywanie roztworów do chemicznej obróbki materiałów fotograficznych
10. 313[05].Z1.04 Wykonywanie prac fotograficznych metodami tradycyjnymi i technikami
cyfrowymi
11. 313[05].Z1.05 Wykonywanie zdjęć portretowych
12. 313[05].Z1.06 Wykonywanie zdjęć plenerowych
13. 313[05].Z1.07 Wykonywanie zdjęć architektonicznych
14. 313[05].Z1.08 Wykonywanie zdjęć reportażowych
15. 313[05].Z1.09 Wykonywanie zdjęć reklamowych
16. 313[05].Z1.10 Wykonywanie zdjęć technicznych
Poradnik składa się z sześciu części: Wymagania wstępne, Cele kształcenia,
Scenariusze zajęć, Ćwiczenia, Sprawdzian osiągnięć, Literatura.
W części Wymagania wstępne, określono katalog podstawowych umiejętności, które
uczeń powinien posiadać przed przystąpieniem do realizacji niniejszej jednostki modułowej.
Jeśli po analizie uznacie Państwo, że któreś z umiejętności nie są dostatecznie przez ucznia
opanowane, wówczas uczeń powinien ponownie przestudiować materiał nauczania zawarty
w poradnikach z poprzednich jednostek modułowych.
W części Cele kształcenia znajduje się wykaz umiejętności, które uczeń będzie posiadał
po zakończeniu realizacji materiału nauczania zawartego w poradniku. W ocenie, czy
rzeczywiście takie umiejętności uczeń opanował, pomoże Państwu załączony w poradniku
sprawdzian osiągnięć.
Przykładowe Scenariusze zajęć są szczegółową propozycją przeprowadzenia lekcji
w ramach realizacji materiału nauczania dla tej jednostki modułowej.
W części Ćwiczenia znajdą Państwo propozycje ćwiczeń będących praktycznym
zastosowaniem wiadomości z zakresu materiału nauczania przewidzianego dla tej jednostki
modułowej.
Każde z ćwiczeń zawartych w poradniku opisane jest w formie polecenia co należy
wykonać. Natomiast uszczegółowieniem tego polecenia jest lista działań (czynności)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
określająca Sposób wykonania ćwiczenia. Ćwiczenia mogą być realizowane indywidualnie
lub w 2-5 osobowych zespołach, w grupach ćwiczeniowych nie większych niż 15 osób.
Ponadto każde z ćwiczeń zawiera Wskazówki do realizacji poszczególnych ćwiczeń.
Składnikiem opisu każdego z ćwiczeń jest Lista środków dydaktycznych niezbędnych
do prawidłowego wykonania ćwiczenia oraz zalecone metody nauczania  uczenia się.
Kolejna część poradnika to Sprawdzian osiągnięć, który umożliwi sprawdzenie
poziomu wiadomości i umiejętności ucznia po zakończeniu realizacji programu danej
jednostki modułowej. Składa się on z testu teoretycznego oraz z testu praktycznego.
Pozytywnie rozwiązane przez ucznia sprawdziany osiągnięć (teoretyczny i praktyczny) oraz
załączona do oceny teczka z efektami realizacji ćwiczeń stanowić będą dowód, że uczeń
potrafi zrealizować zdanie zawodowe polegające na prawidłowym wykonywaniu prac
fotograficznych metodami tradycyjnymi i technikami cyfrowymi W przypadku sprawdzianu
osiągnięć uczeń powinien wiedzieć, że ma on formę testu podobnego do tych, jakie występują
w egzaminie zewnętrznym dla potwierdzenia kwalifikacji w zawodzie. Dlatego też istotne jest
to, aby nabrał wprawy w rozwiązywaniu tego typu testów, co z pewnością będzie
procentować w przypadku egzaminu zewnętrznego.
W celu poszerzenia i pogłębienia posiadanej wiedzy z zakresu tej jednostki modułowej
nauczyciel może skorzystać z listy materiałów z
ródłowych zamieszczonych w części
poradnika nazwanej Literatura. Zestaw ten powinien być dostępny w zbiorach biblioteki
szkolnej lub innych bibliotekach publicznych. Wiele cennych i ciekawych informacji możecie
również pozyskać Państwo z zasobów internetowych.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
W trakcie realizacji ćwiczeń należy zwrócić szczególną uwagę na przestrzeganie
regulaminów, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych
wynikających z prowadzonych prac. Przepisy te uczeń poznał już wcześniej a niektóre pozna
w trakcie nauki.
Należy pamiętać, że uzupełnieniem tego poradnika jest  Poradnik dla ucznia , w którym
między innymi zamieszczono materiał nauczania, stanowiący podbudowę do realizacji
ćwiczeń.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
313[05].Z1
Technologia prac fotograficznych
313[05].Z1.01
Organizowanie stanowiska pracy
313[05].Z1.02
Dobieranie materiałów i sprzętu do
wykonania prac fotograficznych
313[05].Z1.03
Dobieranie materiałów i sprzętu do
wykonania prac fotograficznych
313[05].Z1.04
Dobieranie materiałów i sprzętu do
wykonania prac fotograficznych
313[05].Z1.07
313[05].Z1.05 313[05].Z1.06 313[05].Z1.08 313[05].Z1.09 313[05].Z1.10
Wykonywanie
Wykonywanie Wykonywanie Wykonywanie Wykonywanie Wykonywanie
zdjęć
zdjęć zdjęć zdjęć zdjęć zdjęć
architektonicznych
portretowych plenerowych reportażowych reklamowych technicznych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- wykonywać podstawowe prace i procesy technologiczne z zachowaniem przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,
- wykorzystywać elementy wiedzy o sztuce przy wykonywaniu zdjęć plenerowych,
- posługiwać się terminologią zawodową w kontaktach z klientami i dokumentowaniu prac
fotograficznych,
- rozpoznawać rodzaje materiałów światłoczułych oraz inne materiały fotograficzne,
- dobierać czułości matrycy w aparacie cyfrowym oraz rozdzielczości i kompresji zapisu
obrazu wytworzonego przez aparat,
- posługiwać się komputerem w zakresie obróbki obrazu cyfrowego, w tym plików RAW
(danych zapisanych bezpośrednio z matrycy światłoczułej),
- magazynować, przechowywać i dokumentować materiały fotograficzne zgodnie
z obowiązującymi przepisami i standardami.
- wykonywać podstawowe czynności fotograficzne, a w szczególności:
- korzystać z różnych z
ródeł informacji,
- posługiwać się aparatami fotograficznymi: lustrzanką średnioformatową, lustrzanką
małoobrazkową, lustrzanką cyfrową, cyfrowym aparatem kompaktowym
z możliwością ręcznych ustawień parametrów,
- stosować obiektywy wymienne,
- posługiwać się elektroniczną lampą błyskową,
- posługiwać się światłomierzem z możliwością pomiaru zarówno światła odbitego jak
i padającego,
- dokonać archiwizacji wykonanego zdjęcia poprzez naklejenie go na odpowiednie
podłoże i opatrzenie właściwym opisem,
- organizować stanowisko pracy fotografa z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa
i ergonomii pracy,
- dobierać optymalny sprzęt i materiały do wykonywania prac fotograficznych,
- przygotowywać roztwory do chemicznej obróbki materiałów fotograficznych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- dobrać odpowiedni sprzęt fotograficzny tradycyjny lub cyfrowy do wykonania zdjęć,
- dobrać odpowiedni sprzęt dodatkowy do wykonania zdjęć,
- dobrać odpowiednie materiały fotograficzne do wykonania zdjęć,
- wykonać zdjęcie aparatem fotograficznym na materiale negatywowym
i diapozytywowym,
- dobrać warunki ekspozycji z uwzględnieniem użytego materiału zdjęciowego,
- stosować wyposażenie dodatkowe do aparatów tradycyjnych,
- wykonać zdjęcie cyfrowym aparatem fotograficznym,
- sterować podstawowymi parametrami rejestracji obrazu w aparacie cyfrowym,
- wywołać film w koreksie i w procesorze,
- posługiwać się różnymi typami procesorów,
- wykonać powiększenie pozytywowe pod powiększalnikiem,
- przeprowadzić obróbkę chemiczną materiałów pozytywowych,
- wykonać odbitkę pozytywową na printerze,
- przeprowadzić podstawową obsługę printera,
- wykonać odbitkę techniką cyfrową,
- przeprowadzić podstawową edycję obrazu cyfrowego w aplikacji graficznej,
- wykonać retusz lub plamkowanie zdjęcia,
- określić szacunkowo ilość potrzebnego materiału,
- sporządzić zapotrzebowanie i rozliczenie materiałowe,
- przeprowadzić konserwację sprzętu i narzędzi,
- porozumieć się z przełożonymi i współpracownikami,
- wykonać pracę z zachowaniem przepisów bhp, ochrony ppoż. oraz ochrony środowiska.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
Modułowy program nauczania: Fotograf 313[05]
Moduł: Technologia prac fotograficznych 313[05].Z1
Jednostka modułowa: Wykonywanie prac fotograficznych metodami tradycyjnymi
i technikami cyfrowymi 313[05].Z1.04
Temat: Oświetlenie pierwszego planu i jego wpływ na efekt zdjęcia.
Cel ogólny: Posługiwanie się cyfrowym sprzętem fotograficznym.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- mierzyć światło w studio,
- stosować barwne filtry do oświetlenia tła,
- sprawnie operować cyfrowym aparatem fotograficznym.
Metody nauczania-uczenia się:
- pokaz z instruktażem,
- ćwiczenia praktyczne.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca indywidualna, praca w zespołach 2-3 osobowych, nie więcej niż 8 osób w grupie
Czas: 180 min
Środki dydaktyczne:
- aparat cyfrowy typu lustrzanka oraz typu kompaktowego,
- statyw,
- odbiornik telewizyjny,
- światłomierz światła błyskowego,
- szare tło,
- zestaw lamp błyskowych,
- barwne filtry foliowe,
- kabel synchronizacyjny.
Przebieg zajęć:
1. Omówienie tematu i celu zajęć
2. Ustawienie aparatu na statywie, połączenie z telewizorem
3. Zawieszenie tła, rozstawienie lamp
4. Ustawienie modela minimum 3 metry od tła i oświetlenie miękkim, skośnym światłem
5. Zmienianie barwy i intensywności oświetlenia tła w trakcie pokazu
6. Ćwiczenia praktyczne uczniów, podzielonych na 2-3 osobowe zespoły
7. W trakcie zajęć komentarz i bieżąca ocena pracy widocznej w telewizorze
Zakończenie zajęć
Nauczyciel dokonuje podsumowania efektów ćwiczeń.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Praca domowa
Wykonaj jeden szkic oświetlenia i sposobu prowadzenia pomiaru ekspozycji na podstawie
wykonanych ćwiczeń.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
Każdy z uczniów wypowiada się, czy zajęcia były prowadzone w sposób ciekawy
i zrozumiały.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
Modułowy program nauczania: Fotograf 313[05]
Moduł: Technologia prac fotograficznych 313[05].Z1
Jednostka modułowa: Wykonywanie prac fotograficznych metodami tradycyjnymi
i technikami cyfrowymi 313[05].Z1.04
Temat: Produkcja odbitek w printerze
Cel ogólny: Umiejętne posługiwanie się nowoczesnym procesorem do kopiowania zdjęć
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- obsługiwać procesor do kopiowania zdjęć
Metody nauczania-uczenia się:
- pokaz z instruktażem
- ćwiczenia praktyczne
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca indywidualna, nie więcej niż 8 osób w grupie
Czas: 240 min
Środki dydaktyczne:
- Printer typu print-scan z wyposażeniem i chemikaliami
Przebieg zajęć:
1. Nauczyciel przedstawia uczniom tematykę i cel zajęć
2. Nauczyciel przypomina uczniom ogólne wiadomości dotyczące zasad bezpieczeństwa
i higieny pracy na zajęciach w pracowni
3. Przypomnienie ogólnych wiadomości dotyczących obsługi printera
4. Nauczyciel przeprowadza pokaz z objaśnieniem obsługi sprzętu
5. Uczniowie indywidualnie naświetlają diapozytywy, negatywy i pliki cyfrowe na papier
(15 min każdy)
6. Ocena pracy przez nauczyciela
Zakończenie zajęć:
Nauczyciel podsumowuje ćwiczenia, wskazuje jakie nowe umiejętności zostały
wykształcone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać w przyszłości.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
Każdy z uczniów wypowiada się, czy zajęcia były prowadzone w sposób ciekawy
i zrozumiały.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
5. ĆWICZENIA
5.1. Wykonywanie zdjęć aparatem fotograficznym na materiale
negatywowym i diapozytywowym
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaplanuj fotografię dowolnego tematu na materiale negatywowym barwnym. Aparat
ustaw na statywie i w niezmiennych warunkach oświetleniowych wykonaj zdjęcie zgodnie
ze wskazaniami światłomierza. Następne dwie ekspozycje prześwietl kolejno o +1EV
i o +2EV, a kolejne dwie ekspozycje niedoświetl o  1EV i o  2EV. Przy wyborze planu
zdjęciowego możesz skorzystać z listy 20 typowych tematów fotograficznych. Po wywołaniu
negatywu i wykonaniu odbitek zaobserwuj różnice w jakości obrazu, odwzorowaniu barw,
nasyceniu kolorów. Zapisz wnioski.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie lub w zespołach (2-3 osób),
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zapoznać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz
udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego,
4) zaplanować w formie pisemnej warunki, do których będzie konfigurował sprzęt
i materiały fotograficzne,
5) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiedni sprzęt fotograficzny do wykonywania
fotografii,
6) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiednie materiały fotograficzne do wykonywania
fotografii,
7) wykonać zaplanowaną serię zdjęć,
8) wywołać film,
9) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia oraz uzasadnić wybór
sprzętu i materiałów do wykonywania fotografii,
10) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
11) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii,
- tradycyjny aparat fotograficzny,
- obiektywy wymienne,
- statywy (co najmniej 1 statyw na zespół),
- światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego (minimum 1 szt. na grupę),
- wężyki spustowe do odpowiednich typów aparatów (wg potrzeby mechaniczne
i elektroniczne),
- negatyw barwny do wybranego typu aparatu.
Ćwiczenie 2
Zaplanuj fotografię dowolnego tematu na barwnym materiale odwracalnym. Aparat
ustaw na statywie i w niezmiennych warunkach oświetleniowych wykonaj zdjęcie zgodnie ze
wskazaniami światłomierza. Następne dwie ekspozycje prześwietl kolejno o +1EV i o +2EV,
a kolejne dwie ekspozycje niedoświetl o  1EV i o  2EV. Przy wyborze planu zdjęciowego
możesz skorzystać z listy 20 typowych tematów fotograficznych. Po wywołaniu materiału
odwracalnego zaobserwuj różnice w jakości obrazu, odwzorowaniu barw, nasyceniu kolorów.
Zapisz wnioski.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie lub w zespołach (2-3 osób),
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zapoznać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz
udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego,
4) zaplanować w formie pisemnej warunki, do których będzie konfigurował sprzęt
i materiały fotograficzne,
5) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiedni sprzęt fotograficzny do wykonywania
fotografii,
6) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiednie materiały fotograficzne do wykonywania
fotografii,
7) wykonać zaplanowaną serię zdjęć,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
8) wywołać film,
9) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia oraz uzasadnić wybór
sprzętu i materiałów do wykonywania fotografii,
10) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
11) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii,
- tradycyjny aparat fotograficzny,
- obiektywy wymienne,
- statywy (co najmniej 1 statyw na zespół),
- światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego (minimum 1 szt. na grupę),
- wężyki spustowe do odpowiednich typów aparatów (wg potrzeby mechaniczne
i elektroniczne),
- film odwracalny barwny do wybranego typu aparatu,
- procesor wywołujący,
- zestaw chemikaliów do procesu E6.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
5.2. Wykonywanie zdjęć cyfrowym aparatem fotograficznym
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaplanuj wykonanie ujęcia dowolnego tematu przy pomocy aparatu cyfrowego. Aparat
ustaw na statywie i w niezmiennych warunkach oświetleniowych wykonaj zdjęcie zgodnie ze
wskazaniami światłomierza. Następne trzy ekspozycje prześwietl kolejno o +1EV, o +2EV
i o +3EV, a kolejne trzy ekspozycje niedoświetl o  1EV, o  2EV i o  3EV. Przy wyborze
planu zdjęciowego możesz skorzystać z listy 20 typowych tematów fotograficznych. Po
wgraniu zdjęć do komputera zaobserwuj różnice w jakości obrazu, odwzorowaniu barw,
nasyceniu kolorów. Zapisz wnioski.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie lub w zespołach (2-3 osób),
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zapoznawać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego
oraz udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego,
4) zaplanować w formie pisemnej warunki, do których będzie konfigurował sprzęt,
5) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiedni sprzęt fotograficzny do wykonywania
fotografii,
6) wykonać zaplanowaną serię zdjęć,
7) wprowadzić dane wykonanych zdjęć do komputera i ocenić ich jakość,
8) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia oraz uzasadnić wybór
sprzętu,
9) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
10) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
- pogadanka informacyjna,
- miniwykład połączony z pokazem,
- ćwiczenia praktyczne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Środki dydaktyczne:
- zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii,
- aparat cyfrowy typu lustrzanka oraz typu kompaktowego wraz z instrukcją,
- obiektywy wymienne,
- statywy (co najmniej 1 statyw na zespół),
- światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego (minimum 1 szt. na grupę),
- wężyki spustowe do odpowiednich typów aparatów (wg potrzeby mechaniczne
i elektroniczne),
- komputer PC z oprogramowaniem do obróbki zdjęć.
Ćwiczenie 2
Zaplanuj wykonanie fotografii dowolnego tematu przy pomocy aparatu cyfrowego.
Aparat ustaw na statywie i w niezmiennych warunkach oświetleniowych wykonaj zdjęcie
zgodnie ze wskazaniami światłomierza i automatycznym ustawieniem balansu bieli.
Następnie wykonaj serię zdjęć, kolejno ustawiając możliwe typy zrównoważenia bieli. Przy
wyborze planu zdjęciowego możesz skorzystać z listy 20 typowych tematów fotograficznych.
Po wgraniu zdjęć do komputera zaobserwuj różnice w jakości obrazu, odwzorowaniu barw,
nasyceniu kolorów. Zapisz wnioski.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie lub w zespołach (2-3 osób),
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zapoznać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz
udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego,
4) zaplanować w formie pisemnej warunki, do których będzie konfigurował sprzęt,
5) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiedni sprzęt fotograficzny do wykonywania
fotografii,
6) wykonać zaplanowaną serię zdjęć,
7) wprowadzić dane wykonanych zdjęć do komputera i ocenić ich jakość,
8) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia oraz uzasadnić wybór
sprzętu,
9) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
10) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
- pogadanka informacyjna,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
- miniwykład połączony z pokazem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii,
- aparat cyfrowy typu lustrzanka oraz typu kompaktowego wraz z instrukcją,
- obiektywy wymienne,
- statywy (co najmniej 1 statyw na zespół),
- światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego (minimum 1 szt. na grupę),
- wężyki spustowe do odpowiednich typów aparatów (wg potrzeby mechaniczne
i elektroniczne),
- komputer PC z oprogramowaniem do obróbki zdjęć.
Ćwiczenie 3
Zaplanuj wykonanie ujęcia dowolnego tematu przy pomocy aparatu cyfrowego. Aparat
ustaw na statywie i w niezmiennych warunkach oświetleniowych wykonaj zdjęcie zgodnie
ze wskazaniami światłomierza. Następnie wykonaj kilka kolejnych zdjęć, zmieniając za
każdym razem możliwy tryb pomiaru i ustalenia naświetlenia. Przy wyborze planu
zdjęciowego możesz skorzystać z listy 20 typowych tematów fotograficznych. Po wgraniu
zdjęć do komputera zaobserwuj różnice w jakości obrazu, odwzorowaniu barw, nasyceniu
kolorów. Zapisz wnioski.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie lub w zespołach (2-3 osób),
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zapoznać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz
udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego,
4) zaplanować w formie pisemnej warunki, do których będzie konfigurował sprzęt,
5) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiedni sprzęt fotograficzny do wykonywania
fotografii,
6) wykonać zaplanowaną serię zdjęć,
7) wprowadzić dane wykonanych zdjęć do komputera i ocenić ich jakość,
8) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia oraz uzasadnić wybór
sprzętu,
9) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
10) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- miniwykład połączony z pokazem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii,
- aparat cyfrowy typu lustrzanka oraz typu kompaktowego wraz z instrukcją,
- obiektywy wymienne,
- statywy (co najmniej 1 statyw na zespół),
- światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego (minimum 1 szt. na grupę),
- wężyki spustowe do odpowiednich typów aparatów (wg potrzeby mechaniczne
i elektroniczne),
- komputer PC z oprogramowaniem do obróbki zdjęć.
Ćwiczenie 4
Zaplanuj wykonanie fotografii dowolnego tematu przy pomocy aparatu cyfrowego.
Aparat trzymaj w rękach i w niezmiennych warunkach oświetleniowych wykonaj zdjęcie
zgodnie ze wskazaniami światłomierza. Zwróć uwagę na sposób trzymania aparatu
fotograficznego. Następnie dokonaj modyfikacji ustawień ekspozycji, stopniowo wydłużając
czas naświetlania. Przy wyborze planu zdjęciowego możesz skorzystać z listy 20 typowych
tematów fotograficznych. Po wgraniu zdjęć do komputera zaobserwuj różnice w jakości
obrazu, ostrości i czytelności szczegółów (aby dokładniej zobaczyć zmiany ostrości użyj
powiększenia fragmentu obrazu). Jak sposób trzymania w rękach aparatu fotograficznego
wpływa na jakość rejestracji? W jaki sposób jest to związane z czasem otwarcia migawki?
Zapisz wnioski.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie lub w zespołach (2-3 osób),
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zapoznawać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego
oraz udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego,
4) zaplanować w formie pisemnej warunki, do których będzie konfigurował sprzęt,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
5) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiedni sprzęt fotograficzny do wykonywania
fotografii,
6) wykonać zaplanowaną serię zdjęć,
7) wprowadzić dane wykonanych zdjęć do komputera i ocenić ich jakość,
8) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia oraz uzasadnić wybór
sprzętu,
9) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
10) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii,
- aparat cyfrowy typu lustrzanka oraz typu kompaktowego wraz z instrukcją,
- obiektywy wymienne,
- światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego (minimum 1 szt. na grupę),
- komputer PC z oprogramowaniem do obróbki zdjęć.
Ćwiczenie 5
Zaplanuj wykonanie ujęcia dowolnego tematu przy pomocy aparatu cyfrowego. Aparat
trzymaj w rękach i w nie zmienionych warunkach oświetleniowych wykonaj zdjęcie zgodnie
ze wskazaniami światłomierza. Zwróć uwagę na sposób trzymania aparatu fotograficznego.
Następnie zmieniaj obiektywy, stosując różne ogniskowe lub zmieniaj ustawienia zooma.
Modyfikuj czas naświetlania tak, aby stwierdzić, czy zastosowana ogniskowa także wpływa
na ostrość obrazu. Przy wyborze planu zdjęciowego możesz skorzystać z listy 20 typowych
tematów fotograficznych. Po wgraniu zdjęć do komputera zaobserwuj różnice w jakości
obrazu, ostrości i czytelności szczegółów (aby dokładniej zobaczyć zmiany ostrości użyj
powiększenia fragmentu obrazu). Zapisz wnioski.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie lub w zespołach (2-3 osób),
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zapoznawać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego
oraz udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
4) zaplanować w formie pisemnej warunki, do których będzie konfigurował sprzęt,
5) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiedni sprzęt fotograficzny do wykonywania
fotografii,
6) wykonać zaplanowaną serię zdjęć,
7) wprowadzić dane wykonanych zdjęć do komputera i ocenić ich jakość,
8) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia oraz uzasadnić wybór
sprzętu,
9) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
10) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii,
- aparat cyfrowy typu lustrzanka oraz typu kompaktowego wraz z instrukcją,
- obiektywy wymienne,
- światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego (minimum 1 szt. na grupę),
- komputer PC z oprogramowaniem do obróbki zdjęć.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
5.3. Obróbka chemiczna materiałów negatywowych czarno-
białych
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Spróbuj w jak najkrótszym czasie nawinąć fotograficzny materiał zdjęciowy typu 135
(typowy film małoobrazkowy 36 klatkowy) na szpulę koreksu. Powtórz to zadanie z rękami
schowanymi pod ławką. Powtórz to samo z filmem typu 120.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie lub w zespołach (max. 2 osoby),
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) wybrać odpowiedni sprzęt: koreks lub szpulę do nawijania filmu,
4) zaplanować i uzgodnić z nauczycielem czas i miejsce ćwiczenia,
5) kilkukrotnie wykonać polecenie tak, aby pewnie zakładać film bez użycia wzroku,
6) powtórzyć prace z filmem typu 120.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- koreks do wywoływania filmów 135 i 120,
- taśma filmowa typu 135,
- taśma filmowa typu 120.
Ćwiczenie 2
Wywołaj dowolny film czarno-biały, stosując się do zaleceń producenta. Oceń wywołanie
i omów wnioski razem z prowadzącym zajęcia nauczycielem.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie lub w zespołach (max. 2 osoby),
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) nawinąć film na szpulę koreksu w warunkach ciemniowych,
4) skontrolować temperaturę wywoływacza,
5) przeprowadzić kolejno obróbkę filmu, pamiętając o odmierzaniu czasu wywoływania
i okresowym poruszaniu filmem,
6) po wypłukaniu - wysuszyć film,
7) dołączyć negatywy do arkuszy,
8) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
9) przedstawić nauczycielowi do oceny.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
- pokaz z instruktażem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- różne typy koreksów,
- materiał fotograficzny zdjęciowy negatywowy czarno-biały typu 135 lub 120,
- zestaw chemikaliów, niezbędnych do obróbki negatywu; wywoływacz negatywowy,
utrwalacz, przerywacz, fotonal,
- oznakowane butelki na roztwory,
- lejki,
- termometr,
- stoper,
- nożyczki,
- otwieracz do kaset,
- suszarka negatywowa.
Ćwiczenie 3
Naświetl w taki sam sposób trzy 6. klatkowe odcinki czarno-białego filmu. W trakcie
naświetlenia pierwszą klatkę zostaw nienaświetloną, następną prześwietl o +2EV, kolejną
o +1EV, czwartą klatkę naświetl zgodnie ze wskazaniami światłomierza, kolejne -
niedoświetl o  1EV i  2EV. W trakcie obróbki wykonanych testów pierwszy odcinek
wywołaj zgodnie z zaleceniami producenta filmu, kolejny  dwa razy dłużej, ostatni  dwa
razy krócej. Po wysuszeniu porównaj otrzymane negatywy. Czy są widoczne różnice również
w polach nienaświetlonych?
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie lub w zespołach (max. 2 osoby)
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zaplanować i zapisać kolejność postępowania,
4) dokonać wyboru odpowiedniego sprzętu  tradycyjny aparat małoobrazkowy,
5) zaplanować i uzgodnić z nauczycielem plan fotograficzny,
6) ustawić aparat na statywie, załadować film, wykonać pierwszych sześć zdjęć,
7) w warunkach ciemniowych wyjąć film i nawinąć na szpulę koreksu,
8) poddać film obróbce chemicznej,
9) załadować drugi film do aparatu i wykonać kolejne zdjęcia,
10) wyjąć film i po nawinięciu na szpulę koreksu poddać obróbce chemicznej, zmieniając
odpowiednio czas wywołania,
11) załadować trzeci film do aparatu i wykonać kolejne zdjęcia,
12) nawinąć na szpulę koreksu i wywołać film, zmieniając czas wywołania,
13) wysuszyć trzy wywołane odcinki filmu,
14) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
15) dołączyć materiał negatywowy do opisu ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- aparat fotograficzny: lustrzanka małoobrazkowa z obiektywem,
- materiał fotograficzny zdjęciowy negatywowy czarno-biały typ 135,
- statyw fotograficzny,
- oświetlenie planu zdjęciowego,
- światłomierz,
- koreks do wywołania filmów,
- chemikalia do przeprowadzenia obróbki; wywoływacz, utrwalacz, przerywacz, fotonal,
- lejki,
- termometr,
- stoper,
- suszarka negatywowa.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
5.4. Obróbka chemiczna barwnych materiałów negatywowych
i diapozytywowych
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wywołaj dowolny negatyw barwny w procesorze. Oceń efekt.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które powinno być realizowane
indywidualnie,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) przygotować negatyw do wywołania - procedura wynika z typu procesora,
4) sprawdzić parametry obróbki, jeżeli procedura tego wymaga,
5) uruchomić procesor,
6) po obróbce wysuszyć film,
7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
8) dołączyć materiał negatywowy do opisu ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
- pokaz z instruktażem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- procesor automatycznie wywołujący negatywy, np. typu Jobo lub przeciągowy, wraz
z instrukcją obsługi,
- zestaw chemikaliów roboczych,
- suszarka do filmów (przy procesorze typu Jobo).
Ćwiczenie 2
Wywołaj dowolny film odwracalny w procesorze. Oceń efekt.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które powinno być realizowane
indywidualnie,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) przygotować diapozytyw do wywołania - procedura wynika z typu procesora,
4) sprawdzić parametry obróbki, jeżeli procedura tego wymaga,
5) uruchomić procesor,
6) po obróbce wysuszyć diapozytyw,
7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
8) dołączyć materiał odwracalny do opisu ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
- pokaz z instruktażem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- procesor automatycznie wywołujący negatywy, np. typu Jobo lub przeciągowy, wraz
z instrukcją obsługi,
- zestaw chemikaliów roboczych,
- suszarka do filmów (przy procesorze typu Jobo).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
5.5. Wykonywanie powiększeń pozytywowych czarno-białych
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj fotogram obrazu, przygotowanego jako wycinanka.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które powinno być realizowane
indywidualnie,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) uzgodnić z nauczycielem technikę zdjęciową,
4) przygotować z czarnego papieru wycinankę,
5) w ciemni pozytywowej, pod powiększalnikiem, umieścić papier fotograficzny,
skierowany emulsją światłoczułą w kierunku obiektywu powiększalnikowego,
6) na emulsji papieru umieścić wycinankę i dokonać próbnego naświetlenia,
7) wywołać papier fotograficzny w zalecanym czasie,
8) ocenić jakość uzyskanego obrazu, skonsultować z nauczycielem, skorygować czas
naświetlania, dokonać naświetlenia kolejnej próbki,
9) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
10) skopiowaną odbitkę dołączyć do teczki wraz z opisem ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- nożyczki i czarny papier,
- powiększalnik,
- oświetlenie ciemniowe,
- chemikalia do obróbki pozytywowej czarno-białej,
- papier fotograficzny czarno-biały,
- przybory i materiały do wykonania załącznika do teczki (karton, taśma klejąca, nożyczki,
nożyk itp.)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Ćwiczenie 2
Przeprowadz
przegląd, czyszczenie i konserwację powiększalnika.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) rozebrać powiększalnik na elementy, wyczyścić i złożyć,
4) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
- pokaz z instruktażem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- powiększalnik,
- środki czystości,
- śrubokręt.
Ćwiczenie 3
Wykonaj odbitkę z dowolnego czarno-białego negatywu na papier fotograficzny.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) umieścić negatyw w powiększalniku,
4) ustawić wielkość powiększenia,
5) wyregulować ostrość i przymknąć przysłonę obiektywu powiększalnika,
6) naświetlić papier fotograficzny,
7) poddać papier fotograficzny obróbce,
8) ocenić próbkę i w razie konieczności powtórzyć naświetlenie z korektą czasu
naświetlenia,
9) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
10) omówić pracę z nauczycielem.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
- pokaz z instruktażem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- papier fotograficzny czarno-biały,
- oświetlenie ciemniowe,
- wywoływacz, przerywacz, utrwalacz,
- pojemnik na roztwory,
- termometr,
- trzy kuwety,
- szczypce,
- powiększalnik,
- pędzelek z dmuchawą do czyszczenia negatywu,
- lupa powiększalnikowa,
- maskownica,
- zegar ciemniowy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
5.6. Wykonywanie barwnych powiększeń pozytywowych
5.6.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj 3 odbitki barwne z dowolnego negatywu czarno-białego, używając kolejno
filtrów korekcyjnych o następujących wielkościach:
1) Y +100, M+100, C 0
2) Y 0, M+100, C+100
3) Y+100, M 0, C+100
Oceń uzyskane efekty.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) umieścić negatyw w powiększalniku,
4) ustawić wielkość i ostrość obrazu,
5) dokonać próbnego naświetlenia, ustalającego czas,
6) przeprowadzić szereg naświetleń z ustawieniem filtrów, wynikających z treści ćwiczenia,
7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
8) omówić efekty pracy z nauczycielem.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- papier fotograficzny barwny,
- powiększalnik z głowicą filtracyjną,
- maskownica do próbnego naświetlenia,
- lupa do ustawienia ostrości,
- pędzelek do czyszczenia negatywu,
- procesor do obróbki papieru,
- suszarka do papieru.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Ćwiczenie 2
Wykonaj korekcyjną odbitkę barwną metodą subtraktywną z dowolnego negatywu
barwnego 35mm.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) umieścić negatyw w powiększalniku,
4) ustawić wielkość i ostrość obrazu,
5) dokonać próbnego naświetlenia, ustalającego czas,
6) przeprowadzić szereg naświetleń, usuwających dominantę barwną,
7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
8) omówić efekty pracy z nauczycielem.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- papier fotograficzny barwny,
- powiększalnik z głowicą filtracyjną,
- maskownica do próbnego naświetlenia,
- lupa do ustawienia ostrości,
- pędzelek do czyszczenia negatywu,
- procesor do obróbki papieru,
- suszarka do papieru.
Ćwiczenie 3
Wykonaj korekcyjną odbitkę barwną metodą subtraktywną z dowolnego negatywu
barwnego typu 120.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) umieścić negatyw w powiększalniku,
4) ustawić wielkość i ostrość obrazu,
5) dokonać próbnego naświetlenia, ustalającego czas,
6) przeprowadzić szereg naświetleń, usuwających dominantę barwną,
7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
8) omówić efekty pracy z nauczycielem.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- papier fotograficzny barwny,
- powiększalnik z głowicą filtracyjną,
- maskownica do próbnego naświetlenia,
- lupa do ustawienia ostrości,
- pędzelek do czyszczenia negatywu,
- procesor do obróbki papieru,
- suszarka do papieru.
Ćwiczenie 4
Wykonaj korekcyjną odbitkę barwną metodą subtraktywną z dowolnego negatywu
barwnego 35mm na printerze.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania uczniów
z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia nauczyciel
monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane nieprawidłowości. Po
zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub grupą uczniów) efekty
końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
w zespołach (2-3 osób),
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) umieścić negatyw w karetce negatywowej,
4) ustawić korekty obrazów, korzystając z podglądu na monitorze printera,
5) wywołać naświetlony papier,
6) ocenić efekty pracy i omówić je z nauczycielem.
7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
- pokaz z instruktażem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- papier fotograficzny barwny,
- printer,
- chemikalia do obróbki papierów barwnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
5.7. Wykonywanie wydruków z plików graficznych
5.7.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj wydruk obrazu czarno-białego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) otworzyć plik obrazu w programie edycyjnym,
4) ustawić parametry obrazu, wielkość, rozdzielczość,
5) wybrać rodzaj papieru do wydruku,
6) wydrukować obraz,
7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
8) omówić z nauczycielem powstały wydruk.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- drukarka,
- komputer z oprogramowaniem, monitor,
- papier do wydruków,
- plik z obrazem.
Ćwiczenie 2
Wykonaj wydruk obrazu barwnego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania
uczniów z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
nauczyciel monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane
nieprawidłowości. Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub
grupą uczniów) efekty końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na  mocne i  słabe
strony.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) otworzyć plik obrazu w programie edycyjnym,
4) ustawić parametry obrazu, wielkość, rozdzielczość,
5) wybrać rodzaj papieru do wydruku,
6) wydrukować obraz,
7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
8) omówić z nauczycielem powstały wydruk.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- drukarka,
- komputer z oprogramowaniem, monitor,
- papier do wydruków,
- plik z obrazem.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
TEST I
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Wykonywanie prac
fotograficznych metodami tradycyjnymi i technikami cyfrowymi
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1-14 są z poziomu podstawowego,
- zadania 15-20 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 13 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.
Plan testu Klucz odpowiedzi
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

Rozróżnić akcesoria fotografii
1. B P c
cyfrowej
Wyjaśnić technologie
2. B P a
rejestracji cyfrowej
Wybrać sposób interpretacji
3. B P c
luminacji negatywu
4. Zdefiniować światłoczułość A P c
Scharakteryzować
5. przerysowania C P d
perspektywiczne
Wybrać z podanych poniżej
przyrządów miernik do
6. A P a
pomiaru warunków
naświetlania błyskowego
Zastosować metodę pomiaru
7. C P b
światła padającego
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
Rozróżnić specyfikę procesów
8. B P b
barwnych
Wyjaśnić, do czego służy
9. B P b
narzędzie  stempel (stamp)
Zastosować wiedzę
10. teoretyczną w praktycznym C P d
użyciu lampy błyskowej
Rozróżnić techniki
11. B P b
oświetleniowe
Rozróżnić specjalistyczny
12. B P b
sprzęt do edycji obrazów
Dobrać proces wywołania do
13. B P a
rodzaju filmu
Określić wpływ złej obróbki
14. C P a
na obraz negatywowy
Wyjaśnić wpływ temperatury
15. barwowej na obraz B P b
fotograficzny
Zanalizować wpływ dyfrakcji
16. D PP a
na ostrość obrazu
1.wpływ EV na czas i przesłonę
Zanalizować przebieg krzywej
2. niskie EV  przesłona
17. programu ekspozycji D PP
minimalna; 3. wysokie EV  czas
fotograficznej
się skraca
1.w ciemni nawinąć film na szpulę;
2. ustalić temperaturę i czas
Zaproponować plan
18. C P wywołania; 3.przeprowadzić
wywołania filmu w koreksie
proces okresowo poruszać
materiałem; 4.suszyć
1.sprawdzić działanie głowicy
filtracyjnej; 2.wykonać próby na
Zaplanować wykonanie
czas naświetlania; 3. wykonać
19. barwnego powiększenia D PP
próby korygujące dominantę
korekcyjnego
barwną; 4.kontrolować stabilność
obróbki papieru
Wybrać sposób połączenia
20. światła zastanego C PP c
i błyskowego
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych, który zawiera 20 pytań o różnym stopniu
trudności.
4. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając znak  X lub
wpisując prawidłową odpowiedz
. W przypadku pomyłki błędną odpowiedz
należy
zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
5. Test składa się z dwóch części: Część I  poziom podstawowy, Część II  poziom
ponadpodstawowy. W sumie możesz uzyskać 20 punktów, jeśli prawidłowo odpowiesz
na wszystkie pytania w teście. Za każdą prawidłową odpowiedz
otrzymujesz  1 punkt,
natomiast za złą odpowiedz
lub jej brak otrzymujesz  0 punktów.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi na jakieś pytanie sprawi Ci trudność, wtedy odłóż jego
rozwiązanie na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut czasu.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
instrukcja,
zestaw zadań testowych,
karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
Część I  Poziom podstawowy
1. Co przedstawia poniższa fotografia?
a) MicroDriwer.
b) Kartę pamięci xD-Picture Card.
c) Kartę pamięci Compact Flash.
d) Kartę Pro Card.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
2. Czego dotyczy skrót CMOS?
a) jest to technologia wykonania czujnika (matrycy) obrazu,
b) kontrolowane mechanicznie sterowanie automatyką ostrości,
c) jest to określenie najnowszej generacji warstw przeciwodblaskowych na
obiektywach i filtrach fotograficznych,
d) to rozwinięcie technologii matrycy cyfrowej CCD.
3. Negatyw to obraz, na którym wzrostowi luminacji oryginału odpowiada
a) zwiększanie się transmisji,
b) stabilizacja gęstości na stałym poziomie,
c) zwiększanie się gęstości optycznej (czyli zmniejszanie się transmisji),
d) zwiększenie się współczynnika odbicia światła.
4. Światłoczułość jest wielkością odwrotnie proporcjonalną do intensywności naświetlenia,
powodującą
a) zmianę kierunku promieni światła rozchodzącego się w przezroczystym ośrodku,
b) zmiany zachodzące w długo przechowywanych materiałach światłoczułych,
c) uzyskanie na światłoczułym nośniku efektu określonego przez kryterium
światłoczułości,
d) reakcję bodz
ców nerwowych w narządach wzroku, odbieraną w świadomości jako
wrażenie jasności i barwy.
5. Ustawienie aparatu przedstawione na szkicu powoduje
a) pozorne poszerzenie obiektów pierwszoplanowych,
b) zmniejszenie kontrastów i czytelności szczegółów zdjęcia,
c) uzyskanie wrażenia trzeciego wymiaru,
d) wyolbrzymienie przedmiotów pierwszoplanowych w kierunku pionowym
w stosunku do tła.
6. Przyrząd do pomiarów wartości oświetlenia planu zdjęciowego, wyposażonego w lampy
błyskowe to
a) miernik błyskowego naświetlenia z fototranzystorem,
b) światłomierz optyczny klinowy,
c) miernik naświetlenia z komórką CdS,
d) miernik naświetlenia z fotodiodą.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
7. Przedstawiony szkic przedstawia pomiar światła
a) odbitego,
b) padającego,
c) odbitego z użyciem karty wzorcowej,
d) punktowego.
1. aparat fotograficzny
2. model
3. softbox
4. światłomierz
5. tło
8. Dla którego z procesów charakterystyczne są dwa rodzaje wywoływania, czarno-białe
i barwne?
a) RA-4.
b) E-6.
c) C-41.
d) EP-2.
9. Do czego służy narzędzie  stempel (stamp):
a) do stemplowania dokumentów na zdjęciu,
b) do cyfrowego retuszu obrazów fotograficznych,
c) kopiuje obraz do obrazu,
d) do korekcji kontrastu zdjęć w aplikacji.
10. Fotografując z lampą błyskową należy zazwyczaj stosować czas otwarcia migawki,
zwany czasem synchronizacji, który
a) wynika ze światłoczułości zastosowanego filmu,
b) wynosi 1/125s,
c) wynika z konstrukcji lampy błyskowej,
d) jest możliwie najkrótszym czasem otwarcia migawki, w trakcie którego cała klatka
filmu poddana jest działaniu światła błyskowego.
11. Poniższy szkic oświetlenia planu zdjęciowego przedstawia podkreślenie
a) nasycenia barwy fotografowanego przedmiotu przy użyciu światła rozproszonego,
b) faktury powierzchni fotografowanego przedmiotu przy użyciu światła kontrastowego,
c) konturu fotografowanego przedmiotu przy użyciu światła punktowego,
d) konturu fotografowanego przedmiotu przy użyciu światła kontrastowego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
12. Co przedstawia fotografia obok?
a) podkładkę pod mysz komputerową,
b) tablet  cyfrową tabliczkę do rysowania,
c) notes elektroniczny,
d) GPS.
13. W jakim procesie należy wywołać przedstawiony film?
a) negatywowym barwnym C-41,
b) negatywowym czarno-białym,
c) odwracalnym czarno-białym,
d) odwracalnym barwnym E-6.
14. Zbyt intensywne wywołanie negatywu barwnego można rozpoznać po
a) zbyt ciemnej masce,
b) zbyt jasnej masce,
c) częściowej zamianie obrazu negatywowego na pozytywowy,
d) widocznym cząstkowym obrazie srebrowym.
Część II  Poziom ponadpodstawowy
15. Temperatura barwowa zastosowanego z
ródła światła nie wpływa na jakość obrazu
zarejestrowanego na:
a) negatywie barwnym,
b) negatywie czarno-białym,
c) matrycy cyfrowej,
d) materiale odwracalnym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
16. Chcąc uzyskać możliwie najwyższą ostrość obrazu przy dobieraniu wartość przesłony,
warto pamiętać o
a) dyfrakcji światła, która występuje na krawędziach przesłony i powoduje pogarszanie
się ostrości przy zbyt małym otworze przesłony,
b) tym, że im mniejszy otwór przesłony tym mniejsza średnica dopuszczalnych krążków
rozproszenia,
c) tym, że przesłona o najmniejszej wartości przepuszcza przez obiektyw najszerszą
wiązkę światła,
d) zastosowaniu największej wartości przesłony.
17. Zaproponuj interpretację wykresu przedstawionego poniżej, a dotyczącego sterowania
ekspozycją aparatu fotograficznego.
18. Przedstaw plan działania: jak wywołasz czarno-biały film w koreksie.
19. Zaplanuj, jak wykonać barwne powiększenie korekcyjne pod powiększalnikiem.
20. Wykonując zdjęcia reporterskie w słabych warunkach oświetleniowych można doświetlić
pierwszy plan przy pomocy lampy błyskowej. Aby połączyć światło błyskowe
z zastanym należy
a) zwiększyć otwór przesłony, prześwietlając pierwszy plan,
b) zastosować czas synchronizacji,
c) dobrać zastosowaną przysłonę do siły lampy, a czas otwarcia migawki odpowiednio
wydłużyć,
d) zwiększyć wartość przesłony, niedoświetlając pierwszy plan.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Wykonywanie prac fotograficznych metodami tradycyjnymi i technikami
cyfrowymi
Zakreśl X poprawną odpowiedz
lub wykonaj zdanie.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17.
18.
19.
20. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
TEST II  praktyczny
Test praktyczny  ćwiczenie do jednostki modułowej  Wykonywanie prac
fotograficznych metodami tradycyjnymi i technikami cyfrowymi
Instrukcja dla nauczyciela
W badaniu osiągnięć ucznia w jednostce modułowej  Wykonywanie prac
fotograficznych metodami tradycyjnymi i technikami cyfrowymi przewiduje się
zastosowanie zadania praktycznego, gdyż pozwoli ono sprawdzić poziom wiedzy
teoretycznej, niezbędny do swobodnego wykonywania prac fotograficznych. Zadanie zostało
tak skonstruowane, aby można było sprawdzić wyszczególniony poniżej plan projektu
realizacji czynności wykonywanych przez ucznia. Zadaniem nauczyciela jest wprowadzenie
ucznia w wiarygodną sytuację pracy na stanowisku zadaniowym.
Nauczyciel powinien:
1) przypomnieć uczniom zasady BHP,
2) zadbać o przygotowanie odpowiedniej ilości i rodzaju sprzętu,
3) obserwować kolejne czynności wykonywane przez uczniów w trakcie próby pracy,
dokonywać zapisu swoich obserwacji w postaci punktów w załączonej tabeli kryteriów
poprawności wykonywanego zadania,
4) dokonać oceny końcowej wykonanej pracy.
Treść zadania
Wykonaj reprodukcję fotografii barwnej przy użyciu techniki cyfrowej. Przygotuj plik
o wielkości 10x15 cm z rozdzielczością 300 dpi w formacie TIFF.
Opracuj projekt realizacji prac związanych z reprodukcją zdjęcia wiedząc, że reprodukcję
trzeba wykonać określonym sprzętem fotograficznym oraz dokonaj niezbędnej obróbki
cyfrowej obrazu.
Instrukcja dla ucznia
Plan działania powinien zawierać:
1) opis sposobu realizacji prac związanych z wykonaniem reprodukcji z uwzględnieniem
wykorzystywanego sprzętu,
2) wykaz parametrów przewidzianych do wykorzystania podczas rejestracji obrazu, w tym:
tryb pracy aparatu fotograficznego, czułość matrycy, rozdzielczość, tryb i format zapisu,
3) opis sposobu realizacji prac związanych z przygotowaniem pliku do określonej wielkości,
4) schemat planu zdjęciowego uwzględniający ustawienie z
ródeł światła.
Do wykonania zadania wykorzystaj:
1) Wyciągi z instrukcji obsługi aparatu fotograficznego, światłomierza, lamp błyskowych.
2) Stanowisko komputerowe z pakietem do obróbki grafiki rastrowej, nośniki pamięci.
Kryteria oceniania projektu realizacji prac będą uwzględniać:
1) poprawność założeń do projektu w odniesieniu do treści zadania i dokumentacji,
2) poprawność wykazu działań związanych z wykonaniem zdjęcia reprodukcyjnego
i uzyskaniem jego wielkości w odniesieniu do założeń,
3) poprawność parametrów sprzętu fotograficznego w odniesieniu do wymagań
dotyczących zdjęcia reprodukcyjnego oraz warunków technicznych,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
4) poprawność sporządzonego schematu planu zdjęciowego w odniesieniu do założeń
i warunków technicznych, zasad aranżacji sytuacji zdjęciowej z uwzględnieniem
funkcji światła,
5) przejrzystość struktury projektu.
Kryteria poprawnego wykonania zadania
Możliwa do
Lp. Przyznana
uzyskania
Czynność wykonana przez ucznia ilość
ilość
punktów
punktów
I. Projekt wykonania zadania
wykaz sprzętu i jego parametry 2
opis realizacji zdjęć w studio 2
przetworzenie i zapisanie obrazu na nośniku pamięci 2
schemat planu zdjęciowego 2
Razem: 8
II. Działanie
przymocowanie oryginału 2
ustawienie aparatu fotograficznego na statywie 2
wykadrowanie fotografowanego oryginału 2
ustawienie świateł 4
kontrola działania lamp 2
ustalenie warunków naświetlania 4
wykonanie zdjęcia 2
wprowadzenie danych obrazu do komputera 2
obróbka cyfrowa 4
zapisanie efektów pracy na nośniku pamięci 2
Razem: 26
III. Wykonanie dodatkowych poleceń
określenie parametrów sprzętu 3
schemat planu oświetlenia 3
Razem: 6
IV. Ocena ogólna
przejrzystość struktury projektu 3
poprawność merytoryczna i językowa właściwa dla zawodu 4
forma i sposób przedstawienia treści w projekcie. 3
Razem: 10
Ogółem pozycje 1-11: 50
Normy wymagań na poszczególne oceny szkolne:
Ocena Liczba uzyskanych punktów
dopuszczający 27-32
dostateczny 33-38
dobry 39-44
bardzo dobry 45-50
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
7. LITERATURA
1. Daly T.: Encyklopedia fotografii cyfrowej. Wydawnictwo G+J Gruner+ Jahr, Warszawa
2004
2. Feininger A.: Nauka o fotografii. WAiF, Warszawa 1987
3. Freeman M.: Fotografia studyjna. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 1993
4. Hedgecoe J.: Nowy podręcznik fotografii. Arkady, Warszawa 2005
5. Hedgecoe J.: Praktyczny kurs fotografii. Wyd. Ryszard Kluszczyński, Kraków 2000
6. Klimecki T.: Technika powiększania w fotografii. Wydawnictwa Naukowo-
Techniczne, Warszawa 1987
7. Kotecki A., Nowak W., Rybarczyk I.: Obróbka barwnych materiałów światłoczułych
w podwyższonej temperaturze. Wydawnictwo Fotograficzne, Gdańsk 1991
8. Kotecki A.: Pracownia fotograficzna 1. WSiP, Warszawa 1978
9. Marchesi J.J.: Profesjonalna technika świetlna. MILSO, Warszawa
10. McWhinnie A.: Fotografia Podręcznik. Arkady, Warszawa 2001
11. Wszystko o fotografii. Arkady, Warszawa 1984
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44