Funkcja alokacyjna. Alokacja polega na podziale czynników produkcji (kapitałów) między różne cele działalności. Rozmieszczanie czynników produkcji w procesach wytwarzania dóbr i usług odbywa się za pomocą mechanizmu rynkowego: transakcji kupna - sprzedaży dokonywanymi pomiędzy nabywcami a sprzedawcami.
Część jednak wytworzonych produktów w postaci usług publicznych świadczona jest poza rynkiem przez państwo, samorządy terytorialne i inne związki publicznoprawne na zasadzie powszechnej dostępności dla korzystających osób. Stanowi to tzw. konsumpcję zbiorową.
Funkcja redystrybucyjna. Redystrybucja oznacza wtórny podział dochodów. W gospodarce tynkowej do pierwotnego podziału dochodów dochodzi pod wpływem mechanizmu rynkowego. Państwo natomiast nie wytwarza dochodów, więc by dokonać alokacji usług publicznych i realizować potrzeby publiczne, musi skorzystać z dochodów podmiotów, które je uzyskują. Państwo robi to poprzez system podatków, pożyczki, a także składki ubezpieczeniowe. Redystrybucja dochodów może odbywać się między podmiotami gospodarującymi lub między regionami kraju w sposób:
- bezpośredni: transfer środków pieniężnych na rzecz ludności lub innych podmiotów (emerytury, zasiłki, dotacje, subwencje);
- pośredni: transfer środków pieniężnych na rzecz podmiotów (instytucji)
świadczących usługi publiczne.
Funkcja stabilizacyjna, zwana również wyrównawczą polega na dążeniu do pełnego wykorzystania czynników produkcji. Finanse za pomocą polityki fiskalnej i polityki monetarnej wpływają na ogólny popyt i ożywienie w gospodarce, co zapewnia lepsze wykorzystanie czynników produkcji, zmniejsza bezrobocie i stabilizuje wartość pieniądza.
Funkcja kontrolna, zwana informacyjną, wiąże się z istnieniem rozbudowanego systemu ewidencji operacji finansowych. Analiza dokumentacji finansowej pozwala obserwować przebieg procesów finansowych i daje informacje o ewentualnych nieprawidłowościach tego procesu, które można szybko zniwelować lub ograniczyć.
Pieniądz jest to środek wymiany, powszechnie przyjmowany jako zaplata w transakcjach gospodarczych. Określony środek wymiany może być powszechnie akceptowany jako pieniądz, gdy posiada następujące cechy:
- trwałość
- przenośność
- podzielność
- ograniczona podaż
Współcześnie dysponujemy dwoma formami pieniądza. Są to:
1. Pieniądz gotówkowy
2. Pieniądz bankowy (bezgotówkowy, skrypturalny). Nie posiada materialnej postaci fizycznej, stanowi przedmiot ewidencji księgowej banków. Są to depozyty na rachunkach bankowych.
W praktyce pieniądz spełnia funkcje miernika wartości, środka wymiany, środka płatniczego, środka tezauryzacji i pieniądza światowego.