12256

Paweł Czudecki

Kierunki wyjaśniające zależności między środowiskiem geograficznym a społeczeństwem

środowisko przyrodnicze (naturalne) - całokształt składników przyrody.

•    Nieożywione (abiotyczne): wody, gleby, klimat, ukształtowanie powierzchni

•    Ożywione (biotyczne): świat roślinny i zwierzęcy

Środowisko geograficzne

•    zespół warunków naturalnych, w których żyje i działa człowiek

•    INNA DEFINIOA: powierzchniowa powłoka Ziemi, w skład której wchodzą wzajemnie przenikające się warstwy litosfery, hydrosfery, atmosfery i biosfery

Nihilizm geograficzny

•    Neguje istnienie zależności między środowiskiem geograficznym, a życiem społecznym (nie ma zależności między przyrodą, a człowiekiem)

•    Rozwinął się w ZSRR po rewolucji

•    Kierunek idealistyczny, sprzeczny z doświadczeniami

•    Nie znajduje uznania wśród obecnych geografów

Determinizm geograficzny

•    Głosi absolutną zależność człowieka od położenia geograficznego

•    Czynnikiem decydującym o rozwoju gospodarczym, społecznym i kulturalnym jest środowisko geograficzne, a w szczególności klimat

•    Prekursorem tego kierunku był Monteskiusz ("Władza klimatu jest pierwszą władzą na świecie"). Twierdził, że najzdolniejsze ludy zamieszkują strefy umiarkowane i to one najlepiej nadają się do rządzenia światem (np. murzyni już nie)

Amazonia (wilgotność ok. 100%, temperatura ok. 30 stopni Celsjusza, klimat trudny nawet dla tubylców). Żyją tam głównie plemiona prymitywne. W Afryce niemal identyczna sytuacja ma miejsce z Pigmejami. Natomiast Singapur, leżący na tej samej wysokości (w tej samej linii), jest wysoko rozwinięty (nowoczesny przemysł, znaczący port, pracowita ludność).

Geopolityka (na gruncie determinizmu

•    Zależność wydarzeń politycznych od położenia kraju

•    Terytorialny rozwój państwa kosztem innych państw jest zjawiskiem naturalnym

•    Pogląd ten głosili głównie Niemcy (Drang nach Osten, Lebensraum)

•    Wojna i kolonializm koniecznością

•    W Europie głównie przemysł, zaplecze surowcowe miało znajdować się w Afryce.

Posybilizm geograficzny

•    Powstał we Francji

•    Kierunek pośredni. Zakłada równowagę, współzależność i wzajemne oddziaływanie przyrody i człowieka (dominantę stanowi człowiek, on ma ostatnie słowo).

•    Obecnie pogląd powszechnie akceptowany

•    Przyroda nie determinuje działań człowieka, ale stwarza różne możliwe kierunki rozwoju.

Przykład: Niemcy, Polska, Białoruś: o Podobny, umiarkowany klimat

o Niemcy w światowej czołówce gospodarczej, Polska jest krajem rozwiniętym, a Białoruś... Białoruś jest Białorusią.

Geografia ekonomiczna Strona 2