18978

o Stopniowa (ciągła) - gdy gatunek powoli powstaje, niewielkie ewolucyjne zmiany częstości genu kumulujące się w każdym kolejnym pokoleniu, stopniowo doprowadzając do wytworzenia osobników, które nie mogą krzyżować się z macierzystymi osobnikami zatem uznać je należy za gatunek nowy.

Rodzaje stopniowej specjacji:

•    allopatryczna (geograficzna) - typ specjacji, w której udział bierze geograficzna bariera. Macierzysty oraz nowo powstały gatunek oddzielone są geograficzną bariera (góry, ocean, pas lądu, rzeka). Geograficzna bariera uniemożliwia spotykanie osobników izolowanych z macierzystymi a także uniemożliwia między nimi wymianę.

•

• sympatryczna (ekologiczna) - kiedy macierzysty oraz nowo powstały gatunek nie są oddzielone geograficznie. Jeśli grupa osobników określonego gatunku w środowisku zajmie odmienną ekologiczną niszę to działanie ewolucyjnych czynników doprowadzić może do powstania różnic pomiędzy grupą tą a macierzystym gatunkiem. Kiedy wytworzony zostanie mechanizm rozrodczej izolacji to grupę zmienioną uznać należy za gatunek nowy. 33

Ewolucja: ortoselekcja, ortogeneza

Innym kierunkiem wyjaśniającym procesy ewolucyjne jest - spokrewniona z lamarkizmem -ortogcneza¹¹³²¹, zakładająca, że zmienność nic jest bezkierunkowa. ale stanowi cały szereg zmian biegnących w jednym określonym kierunku. Ewolucja jest tu przyjmowana jako proces prostolinijny, utrzymujący się w ciągu całego historycznego trwania szczepu. Mechanizmami rozwoju są: czynniki zewnętrzne (środowiskowe) allw też wewnętrzne (genetyczne).

Obecnie porzucono teorię ortogenezy na rzecz teorii doboru (ortoselekcji, ortoewolucji) L. Platę’ a. głoszącej, że jeśli istnieje tendencja do przystosowywania się. wówczas dobór zmierza do ulepszenia adaptacji, przy założeniu, że środowisko w tym czasie nie ulegnie zmianie. W tym wypadku ewolucja nie jest przypadkowa, a sam kierunek rozwoju może przebiegać fiuktucyjnie lub zygzakowato.

Współcześnie dominującą teorią ewolucji jest syntetyczna teoria ewolucji²¹”¹. Należy ją traktować jako jednolitą i koherentną opisującą przyczynowo zjawiska i prawidłowości ewolucyjne w oparciu o zasady darwinizmu i wyniki badań wielu dziedzin biologicznych: ekologii, embriologii, genetyki, paleontologii, systematyki, a nawet geologii i matematyki. Jest to obszerna teoria u podstaw, której leżą dwa twierdzenia:

• 1. ewolucja to proces stopniowy; można ją poznać i wyjaśnić przez odwołanie się do mutacji, rekombinacji, na które działa dobór naturalny.

^1,321 Założenia ortogenezy zostały sformułowane przez: T. Eimera, W. Haackego, A. Hyatta, H. Osboma.