Zasada subsydiarności to podział władzy od dołu do góry (nigdy nie należy powierzać tego jednostce większej, co może zrobić dobrze i równie wydajnie jednostka mniejsza). Podział władzy ma być racjonalne.
Zasada decentralizacji zakłada podział kompetencji przez jednostkę wyższą. Podział władzy z góry do dołu.
- zadania dzielimy na:
- własne mają być w świetle przepisów prawa wykonywane samodzielnie tzn. bez możliwości ingerencji organów państwowych lub bez możliwości ograniczonej ingerencji organów państwowych. Nadzór czy zadania są wykonywane zgodnie z prawem i w granicach prawa. Zadania własne są wynikiem przyjęcia zasady subsydiarności.
- zlecone nie są zadaniami. To wykonywanie administracji państwowej w terenie. Organ wyższego szczebla zleca wykonanie zadania organowi niższego szczebla. Więcej niż nadzór -ingerencja. Nie są wykonywane samodzielnie. Zadania zlecone to uznanie zasady decentralizacji tj. wyręczanie się jednostki wyższego szczebla jednostką niższego stopnia.
- nadzór dzielimy na
- prawny ograniczony do zadań własnych samorządu. Badanie zgodności działań z normami prawnymi
- celowościowy dotyczy zadań zleconych. Nadzór ten bada również aspekt celowościowy zachowań samorządu (zgodność z wytycznymi)
Gmina jest podstawową jednostką samorządu terytorialnego. 08.03.1990 ustawa o samorządzie terytorialnym zmieniona na 01.01.1991 ustawa o samorządzie gminnym.
Art. 1 mieszkańcy z mocy prawa tworzą wspólnotę samorządową.
Podmiot - mieszkańcy, którzy są na stale zameldowani na terenie gminy. Upodmiotowienie to przyznanie osobowości prawnej z wszelkimi tego konsekwencjami.
Art. 2 gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Gmina jest jednostką samodzielną w tym zakresie. Przedmiot do zakresu działania gminy należą wszystkie prawa publiczne o zakresie lokalnym. Mogą korzystać ze wszystkich środków prawnych jakie są do dyspozycji włącznie z władczymi, mogą rządzić i działać. Charakter lokalny spraw publicznych oznacza zamknięcie tych spraw granicami gminy i odnoszą się do ludności zamieszkującej terytorium gminy.
Zadania publiczne gminy służące zaspokojeniu potrzeb gminy, terytorium gminy, podmiotu gminnego dzielimy na własne i zlecone przez gminę (zlecone przez urząd wyższy).
Granica musi przebiegać między zaspokajaniem potrzeb wspólnoty a sprawami publicznymi o znaczeniu lokalnym.
Typy gmin: zróżnicowanie ma charakter formalny (nazewnictwo a nie zadania). Różnice są w nazewnictwie gminy np. wójt - burmistrz
- wiejska