24584

członowaną osią (seryjnie ułożone elementy), 2 płetwy grzbietowe, płetwa ogonowa: pierwotnie epicerkalna później również dyficerkalna. U ogromnej większości gatunków występują okrągłe lub romboidalne łuski kosminowe. Pęcherz pławny jest obecny i funkcjonuje jako pierwotne płuca.

Dwudyszne (Dipnoi) - Redukcja lub utrata skórnych kości policzka (k. przedszczękowa -premaxillare i szczękowa - maxillare) oraz zrost palatoąuadratum z neurocranium, czyli wytworzenie czaszki autostylicznej. Kość gnykowożuchwowa niewielka. Powstaje specyficzny i trudny do homologizacji wzór skórnego dachu czaszki z silnie wysuniętymi do przodu kośćmi ciemieniowymi (parietalia) Bardzo silnemu rozrostowi ulega mięsień przywodziciel żuchwy, który odpowiada za podnoszenie żuchwy podczas zamykania pyska. Brak jest u nich stawu śródczaszkowego. Specyficzna dla Dipnoi jest obecność tzw. jamy wargowej i bardzo zmodyfikowanego, hypermineralizowanego uzębienia, tworzącego charakterystyczne i częste w stanie kopalnym płytki zębowe z wachlarzowato ułożonymi listewkami lub rzędami guzków (występują na podniebieniu i na wewnętrznych powierzchniach żuchwy). W szkielecie postkranialnym charakterystyczne jest wytworzenie tzw. dwuseryjnego śródszkieletu płetw parzystych. Dipnoi są wyspecjalizowaną grupa mięśniopłetwych. Są durofagami. Zarówno przednie jak i tylne nozdrza otwierają się w przedniej części podniebienia. Oddychają skrzelami i płucami (parzystymi lub nieparzystymi). Komora serca z przegrodą, która częściowo oddziela krwioobieg płucny (mały) od systemowego (dużego).

Promieniopłetwe (Actinopterygii) - należy tu większość współczesnych ryb. W płetwach parzystych lepidotrichia ułożone promieniście, w szkielecie policzka brak quadratojugale, postorbitale i sqamosum a występuje przykrywająca od góry hyomandibulare skórne dermohyale. Dobrze wykształcone otolity z węglanu wapnia (CaCOj). Pierwotnie (np. u prawieczkowców) kości szczęki mało ruchome i tryskawka. Łuski pierwotnie ganoinowe (ganoina = forma szkliwa), czworokątne, grube połczone stawowo (jak kolczuga), u późniejszych form cykloidalne i ktenoidalne (omówione na ćwiczeniu IV). Jedna płetwa grzbietowa, u wielu kościstych (Teleostei) podzielona na dwie płetwy: przednią z kolcami, tylną z miękkimi lepidotrychiami. Płetwa ogonowa całkowicie epicerkalna (bez płatu nadśtrunowego) z łuskami fulkralnymi do rozcinania wody przekształcona później w homocerkalną lub dyficerkalną.

Brachioterygii (Ramieniopłetwe) - płetwy piersiowe na krótkich, umięśnionych podstawach, przypominających nasady płetw mięśniopłetwych, ale o odmiennie zbudowanym szkielecie Płetwa grzbietowa podzielona na wiele odcinków wspartych na kostnych kolcach powstałych z przekształconych łusek ganoinowych. Fuzja łuków nerwowych kręgów, tworzących razem ciągłą tubę chroniącą rdzeń nerwowy. Grube łuski ganoinowe. Współcześnie dwa rodzaje: wielopłetwiec (Polyplerus) i trzcinnik (Erpetoichthys). Oprócz skrzel mają parzysty narząd powietrzny połączony z brzuszną stroną przełyku.

Acipenseriformes (Jesiotrokształtne) - Otwór gębowy subterminalny, Kości wieczka skrzełowego i gnykowa zredukowane, chrząstki podniebiennokwadratowe połączone z przodu przez symphysis. utrata kości szczękowych i przedszczękowych. Redukcja kostnego szkieletu, m. in. brak trzonów kręgów, Redukcja, do całkowitej utraty, pokrycia ciała przez łuski ganoidalne. Ogólnie w budowie szkieletu przypominają pod wieloma względami ryby chrzestnoszkieletowe. Jest to jednak spowodowane licznymi redukcjami i wtórnym zastępowaniem kości przez chrząstkę, a nie wspólnotą pochodzenia z chrzęstnoszkieletowymi.

Neopterygii (Nowopłetwe) - Płetwa ogonowa homocerkalna, oparta na kręgach uralnych sam koniec kręgosłupa urostyl nie ma kanału naczyniowego, luki naczyniowe rozszerzone w płytki podogonowe (hypuralia), podpierające lepidotrichia płetwy ogonowej: górne części łuków nerwowych rozszerzone w płytki nadogonowe (epuralia), W dwóch płetwach nieparzystych - grzbietowej i odbytowej, na jedno lepidotrichium przypada jeden pterygiofor.

2