17941

a)    system dyrektywny (scentralizowany, nakazowo-rozdzielczy)

b)    system parametryczny (zdecentralizowany)

c)    mieszany

2)    systemy samoregulowane (wolny rynek)

3)    systemy mieszane (dualne) l.a) System dyrektywny.

W systemie dyrektywnym - centrum, czyli polityczna i administracyjna władza państwa ingeruje bezpośrednio w działalność podmiotów gospodarczych za pomocą narzędzi administracyjnych tzw. dyrektyw (dyrektywy to różnego rodzaju nakazy, zakazy, przydziały, limity). Centrum decyduje o tym co, ile, jak i dla kogo produkować. Są to ustalenia o cliarakterze ilościowym.

Główne cechy systemu dyrektywnego (nakazowo - rozdzielczego):

■    dominacja państwowej własności czynników produkcji (rolnictwo - uspołecznienie),

■    centralne planowanie i zarządzanie gospodarką (opracowywanie szczegółowego planu ogólnogospodarczego i egzekwowanie jego wykonania za pomocą dyrektyw, silna centralizacja decyzji gospodarczych-wszystkie istotne decyzje podejmowane były na szczeblu centralnym, hierarcliiczny charakter planu: pionowy układ powiązań między różnymi szczeblami),

■    nierynkowa alokacja zasobów (nakazowy sposób przekazywania decyzji, plany rzeczowe dominowały nad finansowymi, bierna rola pieniądza, brak rachunku ekonomicznego przy podejmowaniu decyzji, ubezwłasnowolnienie przedsiębiorstw, występowała centralna reglamentacja czyli rozdział surowców, materiałów, środków inwestycyjnych i kredytowych, a także dóbr i usług konsumpcyjnych często wg subiektywnych ocen),

■    występowanie niedoborów - to trwała ceclia tego systemu (niedobory występowały zarówno w sferze produkcji jak i konsumpcji, brak równowagi tynkowej - rynek producenta - przewaga popytu nad podażą).

l.b) System parametryczny.

W systemie parametrycznym zarządzanie odbywa się nie przy pomocy dyrektyw, a przy pomocy instrumentów ekonomicznych tzw. parametrów (stopy procentowe, reguły ustalania cen, płac, stawki amortyzacyjne, zasady opodatkowania). W systemie tym podmioty gospodarcze mają pewną swobodę działania, ale tylko w zakresie wykonawstwa. W przypadku systemu parametrycznego nadal mamy do czynienia z centralizacją decyzji ekonomicznycli, mimo iż nie jest ona tak pełna i całkowita, jak w systemie nakazowo-rozdzielczym (można przyjąć, że system parametryczny jest pewną formą decentralizacji decyzji ekonomicznych), to w treści system parametryczny nie odpowiada faktycznemu systemowi zdecentralizowanemu, jakim jest system samoregulowany. Parametry ekonomiczne w systemie parametrycznym nie są bowiem wynikiem gry rynkowej, a tylko

2