25707

połączonych dwoma wiązaniami disiarczkowymi. Zarówno chymotrypsyna n i a są w pełni aktywnymi formami enzymów. Podobnie jak w przypadku trypsyny aktywacja chymotrypsyny prowadzi do zmian konformacyjnych umożliwiających ukształtowanie dziury oksyanionu i miejsc aktywnych enzymu.

Aktywność proelastazy zachodzi też przez usunięcie przez trypsynę N-końcowego peptydu, którego długość wynosi dla enzymów różnych gatunków 10-12 aminokwasów. Wszystkie serynowe proteazy trzustkowe (trypsyna, chymotrypsyna, elasteaza) wykazują wysoki stopień homologii (podobieństwa).

W każdym enzymie można wyróżnić 2 domeny w formie beta- baryłek. Mechanizmy katalityczne wszystkich enzymów są prawie identyczne, ale wykazują różnice w specyficzności substratowej. Chymotrypsyna wymaga obecności aromatycznego lub dużego niepolarnego łańcucha bocznego po anionowej stronie wiązania peptydowego. Trypsyna zaś reszty lizyny lub argininy. Elastaza działa na wiązanie peptydowe w sąsiedztwie mniejszych, pozbawionych ładunków łańcuchów bocznych.

Analiza wykazała, że różnice specyficzności substratowej tych enzymów wynikają z bardzo niewielkich zmian strukturalnych w miejscu wiązania. W chymotrypsynie niepolarna kieszeń tworzy odpowiednie miejsce dla dużego i niepolarnego łańcucha bocznego. W trypsynie na dnie kieszeni występuje reszta kwasu Asp, która w niepolarnej kieszeni tworzy silne wiązanie elektrostatyczne z dodatnio naładowanym łańcuchem bocznym Lys lub Arp w cząsteczce substratu.

W elastazie przestrzeń kieszeni wcale nie istnieje, ponieważ wejście do kieszeni blokuje łańcuchy boczne waliny i treoniny. Proteolazy trzustkowe zostały dobrze poznane tylko w pewnych grupach zwierząt. Oczyszczono i scharakteryzowano: człowiek, krowa, Świnia, pies, kot, koń, królik, szczur, mysz, ryby (dorsz atlantycki, pstrąg tęczowy, łosoś).

Enzymy homologiczne do trzustkowej trypsyny wyizolowano w wielu gatunkach bezkręgowców i kilku gatunkach rozgwiazd. W takich przypadkach mówimy o enzymach trypsynopodobnych. Masa cząsteczkowa trypsyny z różnych gatunków mieści się w 20000-25000 kDa. W wielu gatunkach zaobserwowano występowania kilku izoform trypsyny różniących się M<_Ł, składem aminokwasów i punktem izoelektrycznym, przez co dzieli się je na 2 formy:

anionowe

kationowe

Wśród chymotrypsyn najlepiej poznano enzymy wyizolowane z trzustek ssaków (człowiek, Świnia, krowa, szczur, lis). Badania wykazały istnienie 2 izoform (izoenzymów) bydlęcej chymotrypsyny, oznaczonych jako A i B. Występowanie różnych form chymotrypsyny wykazano u człowieka i szczura. Ostatnio przeprowadzono wiele badań nad chymotrypsynami ryb (dorsz, pstrąg błękitny, karp, węgorz). Charakteryzują się one większą elastycznością struktury czwartorzędowej, co zapewnia wyższe zdolności katalityczne przez zmniejszenie bariery aktywacji w trakcie katalizy. Zmiany te są efektem adaptacji rybich enzymów do życia w warunkach niższej temperatury. Elastazy trzustkowe są z definicji enzymami proteolitycznymi, które mają w odróżnieniu od innych peptydaz zdolność do trawienia elastyny, włókienkowego i nierozpuszczalnego białka.