26368

WYKŁAD: TRANSPORT SUBSTANCJI PRZEZ BŁONY KOMORKOWIE - 2 -

• plazmolemma: funkcje regulatorowe (przepuszczalność błony), aktywność białek enzymatycznych budujących błonę

częścią hydrofobową są kwasy tłuszczowe - nasycone i nienasycone stopień nasycenia jest ważny dla warstwy lipidowej

bardziej nasycone - większa płynność (podwójne wiązanie powoduje zgięcie łańcucha i odsuwanie od siebie cząsteczek

■ sterole

•    część hydrofilna: -OH

•    część hydrofobowa: cykliczne końce, różne w różnych związkach

najczęściej w błonach:

•    cholesterol

•    sitosterol

•    stigmosterol

•    kamposterol

slajd 6/30

Dzięki amfipatycznemu charakterowi lipidy w środowisku wodnym tworzą dwuwarstwę, spontanicznie zamykającą się w pęcherzyki (tak jest energetycznie korzystniej).

Ta właściwość jest wykorzystywana do tworzenia liposomów niosących różne substancje w medycynie, kosmetyce, biotechnologii.

Płynność błony zależy od stopnia nasycenia i długości kwasów tłuszczowych.

slajd 7/30

Ruchy lipidów:

-    rotacja (najczęściej)

-    fleksja - odchylanie się łańcuchów węglowych i powrót

-    flip-flop - „przeskakiwanie” z jednej warstwy lipidowej do drugiej

-    lateralna dyfuzja - przemieszczanie się w obrębie jednej warstwy

-    bobbing - wyskakiwanie nad powierzchnię warstwy lipidowej

slajd 8/30

Asymetria dwuwarstwy lipidowej - nierównowaga rozmieszczenia lipidów:

1.    glikolipidy - warstwa kontaktująca się ze środowiskiem zewnętrznym, często odpowiadają za asocjację z innymi komórkami lub organizmami

2.    fosfatydyloinozytol - duża ilość po wewnętrznej stronie; odpowiada za przekazywanie informacji

slajd 9/30

Względna przepuszczalność sztucznej dwuwarstwy lipidowej:

-    małe cząsteczki hydrofobowe (O2, CO2, N2, benzen) - dyfundują

-    małe cząsteczki polanie bez ładunku (H2O, glicerol, etanol) - dyfuzja zgodnie z gradientem stężeń, dużo wolniejsza niż cząstek hydrofobowych (zbyt wolne przenikanie wody, by zaopatrzyć komórkę)

-    większe cząsteczki polanie bez ładunku i jony - dwuwarstwa nie jest dla nich przepuszczalna, (jony otaczają się otoczkami hydratacyjnymi o wielkości odwrotnie proporcjonalnej do wartościowości i wprost proporcjonalnie do średnicy jonu; są zbyt duże, by przenikać)

-2-