Ćwiczenie nr 32 dla WYDZIAŁU LEKARSKIEGO
BIOFIZYKA TRANSPORTU JONOW PRZEZ BŁONY - ELEKTRODYFUZJA, PRZEKAZYWANIE SYGNAŁÓW ELEKTRYCZNYCH W UKŁADZIE NERWOWYM I POPRZEZ SYNAPSĘ NERWOWO - MIĘŚNIOWĄ
Wymagane wiadomości teoretyczne
1. Podstawowe pojęcia i prawa fizyczne opisujące właściwości układów przewodzących sygnały elektryczne (opór elektryczny, przewodnictwo elektryczne, natężenie prądu, napięcie elektryczne, prawo Ohma dla elektrolitów, natężenie pola elektrycznego,pojemność elektryczna).
2. Transport jonów przez błony i potencjał spoczynkowy i czynnościowy:
- pomiar potencjału błonowego,
- dyfuzja a elektrodyfuzja, teoria elektrodyfuzji,
- pojęcie siły elektrycznej napędzającej,
- potencjał równowagowy na błonie, wzór Nemsta,
- potencjał spoczynkowy i jego pochodzenie, równanie Goldmana, Hodgkina i Katza.
3. Model fizyczny błony komórkowej - właściwości elektryczne błony:
- selektywność, pojemność elektryczna, wpływ osłonki mielinowej na pojemność elektryczną,
- przewodnictwo błony dla poszczególnych jonów,
- obwód zastępczy błony komórkowej.
4. Kanały jonowe napięciowo-zależne:
- budowa - elementy funkcjonalne kanału napięciowo-zależnego (bramka aktywacyjna, bramka inaktywacyjna, czujnik potencjału, filtr selektywności),
- zróżnicowanie i farmakologia kanałów.
5. Przebieg zmian przewodnictwa błony komórkowej dla jonów przy generacji potencjału czynnościowego, rola poszczególnych prądów jonowych w przebiegu zmian potencjału na błonie:
- mechanizm potencjału progowego przy generacji potencjału czynnościowego
6. Zależność między całkowitym oporem komórki pobudliwej a jej zdolnością do generacji potencjału czynnościowego w wyniku zadziałania bodźca prądowego o określonym natężeniu.
7. Czynniki warunkujące szybkość propagacji impulsu nerwowego w aksonach niemielinowanych i mielinowanych.
8. Techniki stosowane w badaniach elektrofizjologicznych: od kanałów jonowych po sieci neuronowe: technika cienkich elektrod do pomiaru napięcia błonowego, technika patch-clamp i jej konfiguracje, pomiar potencjałów polowych elektrodą zewnątrzkomórkową, elektroencefalografia, elektromiografia.
9. Synapsy:
- elementy funkcjonalne kanału jonowego zależnego od ligandu,
- kinetyka kanałów zależnych od ligandu (desensytyzacja),
- synapsy pobudzające i hamujące - związek między funkcją pobudzająca lub hamującą synapsy a siłą elektryczną napędzającą dla jonów przewodzonych przez receptory synaptyczne,
- sumowanie czasowe i przestrzenne potencjałów synaptycznych.
10. Przykłady kanałopatii: ataksja, mukowiscydoza, epilepsja, porażenia okresowe, miotonia wrodzona.
11. Wybrane patologie transmisji nerwowo-mięśniowej: zespół Lamberta-Eatona, miastenia.
UWAGA: Student poza przygotowaniem się do omówienia przedstawionych powyżej zagadnień powinien posiadać wcześniejszą wiedzę na temat następujących problemów:
Podstawy pobudzenia i przewodzenia w układzie nerwowym oraz wyższe czynności nerwowe, a także fizjologia mięśni prążkowanych i gładkich:
1. Rodzaje bodźców.
2. Potencjał spoczynkowy, potencjał czynnościowy, prawo „wszystko albo nic”. Zmiany pobudliwości w komórce pobudzonej.
3. Budowa i funkcje neuronu i synapsy. Przekazywanie informacji. Synapsa nerwowo- mięśniowa. Klasyfikacja synaps. Budowa i charakterystyka synaps elektrycznych. Budowa i charakterystyka synaps chemicznych. Mechanizm uwalniania neurotransmitera - cykl pęcherzykowy.
4. Potencjał czynnościowy i mechanizm skurczu mięśnia szkieletowego. Rodzaje skurczów. Mięśnie gładkie: