26450

ale przede wszystkim inwestycyjne. Niewątpliwie dużą rolę odegrał w tym spadek cen, który spowodował rozrost kręgu odbiorców towaru. Rozwijała się produkcja wieloseryjna, wprowadzono produkcję taśmową, lepiej wykorzystywano możliwości maszyn i urządzeń. Koszty produkcji taniały. Jednakże w niektórych państwach(np. Niemcy, Austria) w roku 1923 nastąpiło załamanie gospodarcze, o charakterze dosyć ostrym, ale krótkotrwałym. Mimo wszystko, od 1922 roku obserwujemy wyraźny wzrost produkcji przemysłowej.

II.    Ożywienie gospodarcze w latach 1924 - 1929

Następny okres w gospodarce międzywojennej możemy podzielić na lata 1924 - 1929. Charakteryzuje się on przejściową stabilizacją kapitalizmu. Nastąpiła względna równowaga gospodarcza, choć nie znaczyło to, iż zdołano rozwiązać wszystkie trudności poprzedniego okresu. Chwilowe załamania gospodarcze występowały m.in. w Polsce, Niemczech czy Francji. Mimo to, obserwowano intensywny wzrost produkcji rolnej, a przede wszystkim przemysłowej. Wpływ na to miały nowe odkrycia naukowe oraz ulepszanie i upowszechnianie dotychczasowych wynalazków, a także rosnąca i rozszerzająca się mechanizacja. Przyspieszenie produkcji i wzrost jej efektywności dało się osiągnąć dzięki racjonalizacji pracy, czyli wprowadzenie nowych rozwiązań organizacyjnych. W tym czasie zastosowanie na szeroką skalę m. in. znalazła energia elektryczna, rozwijała się radiotelekomunikacja, a przemyśle metalurgicznym zaczęto stosować palniki gazowe. Rosła także koncentracja przemysłu, głównie w przemyśle samochodowym(80% samochodów pochodziło z zakładów Forda, Chiyslera i General Motors) i elektrotechnicznym(tu prym wiódł końcem General Electric).

III.    Przyczyny Wielkiego Kryzysu.

Korzystna koniunktura sprawiła, iż wielu ekonomistów i działaczy gospodarczych zaczęła sądzić, iż przezwyciężono okresowe kiyzysy nawiedzające gospodarkę kapitalistyczną. Tymczasem nadciągało nowe załamanie. Jego pierwsze zwiastuny w niektórych państwach zaobserwowano już w 1928 roku. W magazynach hurtowych i sklepach detalicznych zaczęły narastać zapasy nie sprzedanych towarów, następowała też znaczna obniżka cen niektórych surowców, wyrobów przemysłowych oraz płodów rolnych. Sądzono jednak, iż jest to stan przejściowy, który szybko minie.

Do wybuchu Wielkiego Kryzysu przyczyniła się m. in. monopolizacja życia gospodarczego. Monopole regulowały wysoką produkcję, utrzymując wysoki poziom cen. Wzrost produkcji nie szedł jednak w parze ze wzrostem płac. Powodowało to nieproporcjonalność siły produkcyjnej do nabywczej, co poskutkowało zaleganiem towarów w magazynach. Związek między produkcją, a konsumpcją został zerwany.

Na kryzys wpływ też miało sztuczne wzmożenie ruchu kapitałów. Gospodarka europejska została odbudowana w dużej mierze dzięki kredytom banków amerykańskich. Dzięki temu do Europy napływały kapitały obce, które przyczyniły się do jej rozwoju. Jednakże stanowiły one także zagrożenie dla niego, gdyż wypaczały jego kierunek.

W wielu krajach „młodych”(ezyli powstałych po I wojnie światowej w wyniku traktatu wersalskiego) podstawę emisji pieniądza stanowiły zagraniczne środki płatnicze, które w swoich macierzystych krajach były wymieniane na złoto(np. dolary lub funty szterlingi) - taki system nosi nazwę systemu „waluty pozłacanej”. Każde załamanie kursu tych walut rzutowało na sytuację ekonomiczną nie tylko angielską czy amerykańską, ale też innych państw, w których obiegu znajdowały się te waluty.

Rozwinęła się także spekulacja monetarna, oparta na różnicach kursu pieniądza, dzięki czemu opłacało się przenoszenie kapitałów z jednego do innych krajów. Odpływ kapitału zagrażał bankom wskutek znacznego zmniejszenia się ich płynnych zasobów. Na giełdach wzrastał niepokój, zwiększała się podaż akcji. Zaufanie zostało zachwiane, a cały dotychczasowy system gospodarczy podważony.

2