26994

27.10.2011

Magdalena Stec, gr III

Ćwiczenie 3

Morfo geneza w si średniow iecznej

Wieś Stolec (niem. Stolz) leży w województwie dolnośląskim, w powiecie ząbkowickim, w gminie Ząbkowice Śląskie. Położona jest w południowej części Wzgórz Niemczańsko-Strzelińskich, w obrębie Obniżenia Ząbkowickiego oraz Wysoczyzny Ziębic kiej. Stolec leżywdolmie potoku Skorzyna.

Siedlisko Stolca ma podłużny charakter. Fragment wsi, który widać na mapie ma długość 4 kilometrów, północ na część, nieujęta na mapie ma około 1 kilometra długości, tym samy wieś Stolec o łącznej długości 5 kilometrów jest najdłuższą wsią w gminie Ząbkowice Śląskie. Maksymalna szerokość siedliska to 500 metrów. Wynika to najprawdopodobniej z ukształtowania powierzchni terenu Wieś charakteryzuje się zwartą, regularną zabudową po obu stronach potoku, dlatego we wsi znajdują się dwie równoległe i równorzędne drogi, a plac między nimi twarzy nawsie, rozdzielając tym samym dwa ciągi zagród. Drogi w* wsi mają przebieg Północ -Południe, miedzy nimi znajdują się poprzeczne, krótkie drogi, tak aby łatwo było dostać się do każdej z niw i do innych wsi. Wskutek proce su osadniczego nawsie zostało zabudowane, najprawdopodobniej zajmowane było przez ludność bezrolną. Na placu znajdowały się tez sadzawki, pełniące funkcję wodopoju dla zwierząt.

W Stolcu znajdują się dva folwarki. Pierwszy, leży na południowym krańcu wsi. Jest to folwark dolny mniejszy od posiadłości leżącej w północnej części miejscowości. Górny folwark otoczony jest dużym parkiem. Jedna z tych posiadłości mogła należeć do sałtysa, druga zaś do rodu książęcego. We wsi znajdują się również dvra kościoły Kościół pw. Niepokalanego Pxżęcia Najświętszej Marii Panny i św. Zuzanny oraz kościół pw. św. Jana Nepomucena. Przy każdym z nich znajduje się niewielki cmentarz, oba kościoły sąsiadują z północnym folwarkiem.

Rozłogi we wsi są dużymi, podłużnymi działkami, wydzielonymi jako równoległe pasma. Mają one wiec charakter wielkodługopasmowy regularny Prawdopodobnie możemy mówić tu o rozłogach leśno łanowych, gdyż są one typowe dla wsi położonych na obszarach górskich. Każdy z osadników dostawał długi pas ziemi, ciągnący się przez lasy Łany ziemi ułożone b)iy w poprzek doliny i prostopadle względem zboczy Osadnicy mieli prawo karczować lasy w obrębie swajego pasa. Poszczególne łany oddzielone są od siebie drogami polnymi. Drogi te również oddzielałyjednązagrodę od drugiej.

Podsumowując, Stolec jest łańc uchówką, na co wskazywało już samo położenie wsi w górzystym obszarze. Pozostałe cechy morfologiczne wsi pozwalają na bardziej jednoznaczne określenie, że je st to wieś średniowieczna, lokowana na prawie niemieckim.