27286

Wg. Cchumpetera demokracja to instytucjonalny układ rywalizacji w walce o władzę zabezpieczany przez wolne wybory i prawa oby walelskie. -mini mali zm

Wg Karla i Schmittera demokracja to taki typ ustroju, w którym sprawujący władzę odpowiedzialni sąna forum publicznym przed obywatelami, działającymi za pośrednictwem obieralnych przedstawicieli, współzawodniczących i współpracujących ze sobą ODonnel i Schmitter skonstruowali tzw. minimum proceduralne demokracji: powszechne prawo wyborcze dla dorosłych-tąjność głosowania, regularność odbywanych elekcji, uznanie swobody zakładania i faktyczny dostęp do stowarzyszeń oraz odpowiedzialność egzekutywy przed innym podmiotem politykifkryteria pomocnicze: odpowiedzialność administracji publicznej, instancyjność w postępowaniu sądowym, publiczne finansowanie partii nieograniczony dostęp do informacji i rotacja władzy.

R.Dahl sformuoeał koncepcję poliarchii jako reżimu najpełniej dostosowanego do ideału demokracji. Wg. niego reżim ten tworzą: -wybieralność prezydenta

•kontrola wybieralnych przedstawicieli nad rządem

-rywalizacyjne i uczciwe wybory

•powszechność czynnego prawa wyborczego

•zagwarantowanie biernego prawa wyborczego większości obywateli

•prawna i faktyczna wolność, słowa w zakresie polityki systemu gospodarczego i ideologu

•dostęp do alternatywnych źródeł informacji

•prawna i faktyczna swoboda stowarzyszeń

Demokracja wyborcza-oznaczająca tylko fakt odbywania cyklicznych, rywalizacyjnych wyborów-bez towarzyszących im swobód politycznych oraz ograniczeń arbitralności władzy jest demokracją formalną i niepełną Jej przeciwieństwem jest demokracja liberalnafpełna), która zabezpiecza poza tym co demokracja formalna również: ochronę praw mniejszości ograniczenie możliwości manipulowania przez rządzących systemami wyborczymi w celu zapewnienia sobie korzyści, ograniczenia władzy wykonawczej, niezależność mediów od rządu i niezawisłość sądów.

Kart i Schmitter sformułowali katalog 11 kryteriów zróżnicowania współczesnych demokracji:

•zakres porozumienia co do podstawowych celów politycznych i roli państwa -zakres uczestnictwa w życiu politycznym •stopień dostępu do władzy

-sposób egzekwowania odpowiedzialności politycznej

•zasięg stosowania zasady większości

•poziom suwerenności parlamentu

•zakres rządów partii

•sposób realizacji zasady pluralizmu

•zakres przestrzennej dystrybucji władzy(federalizmu i regionalizmu)

-zakres uprawnień głowy państwa •sposób realizacji zasady podziału władz

Przeciwieństwem reżimu demokratycznego jest najogólniej mówiąc każdy reżim niedemokratyczny np.: tyrania, dyktatura, autokracją autorytaryzm, totalitaryzm.

Wg. Santariego najwłaściwszym przeciwieństwem demokracji jest autokracja-zawłaszczenie władzy oraz traktowanie jej jako niezbywalnej własności.

W obrębie demokracji można wyróżnić reżim kansensuabiy i westminsterski Demokracje mogą różnić się między sobą stosunkiem do zasady większości.

Demokracja może być utożsamiana z władzą większości. Jednak w społeczeństwach głęboko podzielonych, może to doprowadzić do faktycznego wyłączenia niektórych grup z udziału w rządzeniu. Aby temu zapobiec stosuje się zasadę władza tak wielu jak to tylko możliwe.

Demokracja kornemuala charakteryzuje się:

•znacznym stopniem dekoncentracji władzy zarówno w poziomie(podział władzy miedzy legislatywą i egzekutywą oraz pomiędzy izbami parlamentu też w pionief na szczeblu centralnym)

-proporcjonalnym systemem wyborczym, wielopartyjnością, gabinetami koalicyjnymi

•uznaniem negocjacji i przetargów prowadzących do kompromisu jako głównego sposobu dochodzenia do decyzji, (istotną rolę

odgrywają negocjacje nieformalne)

decyzje są osiągane w drodze przyjacielskiego porozumienia.

-równowagą między parlamentem i gabinetem, który jest w większym stopniu podatny na zmiany w konfiguracji sił w izbie niższej. •Równowaga charakteryzuje też stosunki między izbami parlamentu które przynajmniej formabiie mają równe uprawnienia. Oznacza to dekoncentrację władzy(terytorialny i nieterytoriabiy federalizm-oznacza rozbudowaną autonomię poszczególnych segmentów społeczeństwa.

•Reżim konsensuabiy jest lepszym rozwiązaniem dla społeczeństw zróźnicowanych(sfragmentaryzowanych) Austria, Belgia. Holandia, Szwajcaria

Demokracja westminsterska charakteryzuje się:

•wysokim stopniem koncentracji władzy zarówno w pozi om iefprze waga gabinetu) jak i w pioruefna szczeblu centrabiym) •większościowym systemem wyborczym, dwupartyjnością oraz jednopartyjnymi gabinetami większościowymi.

•decyzje są narzucane przez większość, centrum decyzyjnym pozostaje gabinet, w którym różnica stanowisk jest minimalizowana faktem wspólnej przynależności partyjnej premiera i ministrów. Obowiązuje reguła współzawodnictwa

•skupieniem władzy w rękach gabinetu. który podporządkowuje sobie wywodzącą się z tej samej partii większość parlamentarną •przewagą izby niższej nad wyższą dysponującą wąskim zakresem uprawnień •unitarną farmą państwa, ograniczającąautonomię lokalną

-Reżim westminsterski jest lepszym rozwiązaniem dla społeczeństw jednorodnych (homogenicznych) np. Wielka Brytanią Nowa