Wg. Cchumpetera demokracja to instytucjonalny układ rywalizacji w walce o władzę zabezpieczany przez wolne wybory i prawa oby walelskie. -mini mali zm
Wg Karla i Schmittera demokracja to taki typ ustroju, w którym sprawujący władzę odpowiedzialni sąna forum publicznym przed obywatelami, działającymi za pośrednictwem obieralnych przedstawicieli, współzawodniczących i współpracujących ze sobą ODonnel i Schmitter skonstruowali tzw. minimum proceduralne demokracji: powszechne prawo wyborcze dla dorosłych-tąjność głosowania, regularność odbywanych elekcji, uznanie swobody zakładania i faktyczny dostęp do stowarzyszeń oraz odpowiedzialność egzekutywy przed innym podmiotem politykifkryteria pomocnicze: odpowiedzialność administracji publicznej, instancyjność w postępowaniu sądowym, publiczne finansowanie partii nieograniczony dostęp do informacji i rotacja władzy.
R.Dahl sformuoeał koncepcję poliarchii jako reżimu najpełniej dostosowanego do ideału demokracji. Wg. niego reżim ten tworzą: -wybieralność prezydenta
•kontrola wybieralnych przedstawicieli nad rządem
-rywalizacyjne i uczciwe wybory
•powszechność czynnego prawa wyborczego
•zagwarantowanie biernego prawa wyborczego większości obywateli
•prawna i faktyczna wolność, słowa w zakresie polityki systemu gospodarczego i ideologu
•dostęp do alternatywnych źródeł informacji
•prawna i faktyczna swoboda stowarzyszeń
Demokracja wyborcza-oznaczająca tylko fakt odbywania cyklicznych, rywalizacyjnych wyborów-bez towarzyszących im swobód politycznych oraz ograniczeń arbitralności władzy jest demokracją formalną i niepełną Jej przeciwieństwem jest demokracja liberalnafpełna), która zabezpiecza poza tym co demokracja formalna również: ochronę praw mniejszości ograniczenie możliwości manipulowania przez rządzących systemami wyborczymi w celu zapewnienia sobie korzyści, ograniczenia władzy wykonawczej, niezależność mediów od rządu i niezawisłość sądów.
Kart i Schmitter sformułowali katalog 11 kryteriów zróżnicowania współczesnych demokracji:
•zakres porozumienia co do podstawowych celów politycznych i roli państwa -zakres uczestnictwa w życiu politycznym •stopień dostępu do władzy
-sposób egzekwowania odpowiedzialności politycznej
•zasięg stosowania zasady większości
•poziom suwerenności parlamentu
•zakres rządów partii
•sposób realizacji zasady pluralizmu
•zakres przestrzennej dystrybucji władzy(federalizmu i regionalizmu)
-zakres uprawnień głowy państwa •sposób realizacji zasady podziału władz
Przeciwieństwem reżimu demokratycznego jest najogólniej mówiąc każdy reżim niedemokratyczny np.: tyrania, dyktatura, autokracją autorytaryzm, totalitaryzm.
Wg. Santariego najwłaściwszym przeciwieństwem demokracji jest autokracja-zawłaszczenie władzy oraz traktowanie jej jako niezbywalnej własności.
W obrębie demokracji można wyróżnić reżim kansensuabiy i westminsterski Demokracje mogą różnić się między sobą stosunkiem do zasady większości.
Demokracja może być utożsamiana z władzą większości. Jednak w społeczeństwach głęboko podzielonych, może to doprowadzić do faktycznego wyłączenia niektórych grup z udziału w rządzeniu. Aby temu zapobiec stosuje się zasadę władza tak wielu jak to tylko możliwe.
Demokracja kornemuala charakteryzuje się:
•znacznym stopniem dekoncentracji władzy zarówno w poziomie(podział władzy miedzy legislatywą i egzekutywą oraz pomiędzy izbami parlamentu też w pionief na szczeblu centralnym)
-proporcjonalnym systemem wyborczym, wielopartyjnością, gabinetami koalicyjnymi
•uznaniem negocjacji i przetargów prowadzących do kompromisu jako głównego sposobu dochodzenia do decyzji, (istotną rolę
odgrywają negocjacje nieformalne)
decyzje są osiągane w drodze przyjacielskiego porozumienia.
-równowagą między parlamentem i gabinetem, który jest w większym stopniu podatny na zmiany w konfiguracji sił w izbie niższej. •Równowaga charakteryzuje też stosunki między izbami parlamentu które przynajmniej formabiie mają równe uprawnienia. Oznacza to dekoncentrację władzy(terytorialny i nieterytoriabiy federalizm-oznacza rozbudowaną autonomię poszczególnych segmentów społeczeństwa.
•Reżim konsensuabiy jest lepszym rozwiązaniem dla społeczeństw zróźnicowanych(sfragmentaryzowanych) Austria, Belgia. Holandia, Szwajcaria
Demokracja westminsterska charakteryzuje się:
•wysokim stopniem koncentracji władzy zarówno w pozi om iefprze waga gabinetu) jak i w pioruefna szczeblu centrabiym) •większościowym systemem wyborczym, dwupartyjnością oraz jednopartyjnymi gabinetami większościowymi.
•decyzje są narzucane przez większość, centrum decyzyjnym pozostaje gabinet, w którym różnica stanowisk jest minimalizowana faktem wspólnej przynależności partyjnej premiera i ministrów. Obowiązuje reguła współzawodnictwa
•skupieniem władzy w rękach gabinetu. który podporządkowuje sobie wywodzącą się z tej samej partii większość parlamentarną •przewagą izby niższej nad wyższą dysponującą wąskim zakresem uprawnień •unitarną farmą państwa, ograniczającąautonomię lokalną
-Reżim westminsterski jest lepszym rozwiązaniem dla społeczeństw jednorodnych (homogenicznych) np. Wielka Brytanią Nowa