27311

Magdalena Stec

22.03.2012

Charakterystyka morfometryczna jeziora Białe

Jezioro Białe leży w województwie podlaskim w powiecie augustowskim. Na jego połudjuowozachodium brzegu usytuowane jest miasto Augustów. Jezioro składa się z trzech akwenów. W jego obrębie wyróżnić można zatoki: Orzechówkę, Tartaczną i Wierszowiec. W części południowej jeziora znajdują się półwyspy Lisi Ogon, Dąbek i Pień, a w części północnej półwysep Ostry Róg. Na jeziorze znajdują się 3 wyspy. Ich łączna powierzchnia to około 2 ha. Uwyspienie nie przekracza wartości 1%. Zbiornik otoczony jest lasem iglastym, a na północnowschodnim brzegu znajdują się bagna.

Jezioro Białe jest jeziorem rynnowym, występuje w równoleżnikowym ciągu wraz z jeziorem Necko na Zachodzie (połączone ciekiem Klonownica) i jeziorem Studziennicznym od Wschodu (połączone przez śluzę Przewieź). Na planie batymetrycznym zauważalne są duże spadki stoków dna, a także, w południowej części zbiornika stosunkowo szeroka strefa epilitoralna i litoralna. Widoczne są Glęboczki, w tym jeden osiągający głębokość maksymalną - 30 m. Ogółem dno urozmaicone jest przeglębieniami i progami, które wyznaczają podział na akweny.

Na podstawie kształtu wykreślonej krzywej batygraficznej sadzić można ze misa jeziorna ma kształt wklęsły, co potwierdza obliczony wskaźnik głębokościowy jeziora, o wartości mniejszej niż 0,33(3). Dokładną wartość wskaźnika W_?=0,298. Średnia wartość dla Polski kształtuje się na poziomie 0,43, przy czym należy zaznaczyć ze jedynie nieco ponad 18% jezior Polski posiada misę wklęsłą Taki kształt misy jeziornej można tłumaczyć procesami erozyjno-akumulacyjnymi zachodzącym w strefie przybrzeżnej i na stoku. NA krzywej batygraficznej brak wyraźnych jezior miedzy wszystkimi teoretycznymi strefami jeziora. Strefę brzegową i przybrzeżną należałoby w tym przypadku traktować ogółem jako strefę płycizny, gdyż nie ma miedzy nimi wyraźnej granicy. Przypuszczalnie głębokości większe niż 15 m wyznaczają stok, dalej przechodzący w glęboczek.

Jak wspomniano wcześmej jezioro Białe posiada urozmaiconą linię brzegową. Obliczony wskaźnik rozwinięcia linii brzegowej wynosi 2,4. Można go porów^rnać do teoretycznego wskaźnik K=2,5 obliczonego dla jeziora Mlewickiego o powierzchni 84,4 ha i długości linii brzegowej 8125m. Oba jeziora charakteryzuje obecność licznych zatok i półwyspów, mimo znacznej różnicy powierzclini (jezioro Białe jest około 6-krotnie większe od jeziora Mlewickiego, przy jedynie nieco ponad 2,5-krotnie dłuższej linii brzegowej). Wartością tego wskaźnika większą niż 2,0 charakteryzuje się jedynie 25% jezior Polski. Warto dodać, że długość badanego zbiornika jest niemal 10-krotnie większa od jego szerokości ( L=6,89 km, B_gr = 0.692 km).

Obliczona różnymi metodami pojemność jeziora odbiega od podanej przez IRŚ wartości wynoszącej 41,7 km³ o nie więcej niż 3%. Przy czym wartości skrajne obliczone przy pomocy krzywej batygraficznej i metodą Penck'a różnią się od siebie o około 5%. Tym samym różnią się od siebie obliczone głębokości średnie. Wartość uzyskana metodą graficzną to 8,51 m, z kolei liczona dla objętości uzyskanej metodą Penck’a wynosi 8,94 m. Głębokość średnia jeziora Białego podana przez IRŚ wynosi 8,7 m. Odnosząc podane wartości do tej samej uzyskanej ze w^rzoru na zależność głębokości średniej od głębokości maksymalnej (H^=9.86) można sądzić ze różnica ta wynika przede wszystkim z wklęsłego kształtu misy jeziornej.

Literatura:

1.    Bajkiewicz-Grabowska E.. 1993. Przewodnik do ćwiczeń z hydrologii ogólnej. PWN.

2.    Choiński A., 1991. Katalog jezior Polski, cz. II.. Wyd. UAM Poznań

3.    Choiński A., 1995, Zarys limnologii fizycznej Polski. Wyd. UAM Poznali.

4.    geoportal.gov.pl: [http://maps.geoportal.gov.pl/webclient/)