2934

Istota rachunku kosztów

Rachunek kosztów stanowi podstawową część składową rachunkowości jednostek gospodarczych. Chociaż w ewidencji koszty i rezultaty działalności ujmowane są odrębnie, to z ekonomicznego punktu widzenia jest on powiązany z rachunkiem wyników. Wielkość osiągniętego zysku zależy bowiem od poniesionych kosztów i odwrotnie, wielkość kosztów wpływa na wielkość zysku.

Na ogół przyjmuje się, że pojęcie rachunek kosztów dotyczy zwykłej działalności jednostki i obejmuje swym zakresem pomiar kosztów, ich ewidencję, rozliczanie na miejscu powstawania, rodzaje produktów, sporządzanie kalkulacji kosztów jednostkowych oraz opracowanie sprawozdań finansowych. Zdefiniowany w ten sposób rachunek kosztów stanowi część systemu ewidencyjnego rachunkowości. Przedmiotem tego rachunku są koszty ponoszone w związku z prowadzeniem procesów gospodarczych, tj. zaopatrzeniem, produkcją, zbytem i zarządzaniem. Głównym celem systematycznego rachunku kosztów jest dostarczanie informacji potrzebnych do oceny efektywności gospodarowania i podejmowania decyzji.

Rachunek kosztów jako część składowa rachunkowości powinien w jednostce gospodarczej zapewniać:

-    pomiar i wycenę kosztów związanych z nabyciem, posiadaniem i użyciem czynników produkcji,

-    ujęcie na podstawie odpowiednich dokumentów rzeczowego przebiegu procesu zaopatrzenia, produkcji i zbytu, a więc przekształcenia czynników produkcji w produkty pracy,

-    grupowanie kosztów w różnych przekrojach, uwzględniających przekształcenie informacji o kosztach zaangażowanych czynników produkcji w informacje o kosztach wytworzonych produktów,

-    prezentację informacji o kosztach w postaci sprawozdań umożliwiających interpretację i ocenę kształtowania się kosztów.

Rachunek kosztów może być prowadzony według różnych wariantów

i w różnej

postaci. Jego budowa zależy:

-    od zakresu kosztów rozliczanych na produkty,

-    od czasu i sposobu ujęcia oraz prezentacji kosztów.

W pierwszym wypadku rozróżnia się rachunek kosztów pełnych i kosztów częściowych. Natomiast w drugim przypadku mówimy o rachunku kosztów rzeczywistych lub zbiorczym rachunku kosztów oraz o rachunku kosztów postulowanych lub rozdzielczym rachunku kosztów.

Wybór odmiany i wariantu rachunku kosztów zależy od decyzji i kierownictwa jednostki gospodarczej. Wywierają na nią wpływ takie czynniki, jak wielkość jednostki gospodarczej i jej struktura organizacyjna, rozmiary produkcji, jej zróżnicowanie asortymentowe.