31799

•    ustawa terminem tym posługuje się też na oznaczenie sytuacji prawnej, która nie jest emanacia prawa podmiotowego (np. art. 344 kc dotyczący roszczeń o ochronę posiadania);

Uprawnienia kształtujące

•    podmiotowi uprawnionemu przysługuje kompetencja do zmiany lub zakończenia istniejącego stosunku prawnego przez jednostronną czynność prawną, co nie

oznacza, że nie odpowiadają mu korelatywnie sprzężone obowiązki, gdyż druga strona ma obowiązek uznać nową sytuację prawną i dostosować do niej swoje dalsze postępowanie;

•    obowiązek ten ma charakter pośredni i ogólny, tzn. jest nieskonkretyzowany w postaci konkretnego świadczenia;

Zarzut

•    swoiste uprawnienie polegające na odmowie spełnienia roszczenia, tylko wtedy gdy prawo to przewiduje; służy ochronie interesów osoby, przeciwko której kieruje się roszczenie;

•    w prawie procesowym trochę inne znaczenie - twierdzenia pozwanego zmierzające do wygrania sprawy; zarzut musi być podniesiony przez uprawnionego, a sąd nie może uwzględnić go z urzędu;

•    rodzaje zarzutów:

•    trwałe (peremptoryjne)obezwładnienie roszczenia (np. potrącenie lub przedawnienie);

•    przejściowe (dylatoryjne) obezwładnienie roszczenia (np. nie zaoferowanie świadczenia wzajemnego)

I.    Uwagi wstępne

•    rodzaje/postacie praw podmiotowych - kryterium struktury ogólnej;

•    typy praw podmiotowych - kryterium treść;

II.    Prawa bezwzględne i względne

•    kryterium - skuteczność praw podmiotowych wobec innych podmiotów;

Prawa bezwzględne

•    skuteczne wobec wszystkich -» obowiązek nieingerowania w sferę spraw określonych prawem podmiotowym -*■kreowane tylko przez normy prawne, a nie przez decyzje jednostek (tzw. numerus clausus bezwzględnych praw podmiotowych);

Prawa względne

•    skuteczne są jedynie wobec określonych podmiotów -»głównie prawo zobowiązaniowe, w którym wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, polegającego na różnego rodzaju zachowaniach -* kreowane są decyzjami stron (zasada swobody umów);

•    zwykle wraz z prawem względnym przysługuje uprawnionemu roszczenie, ale rozróżnienie to ma walor praktyczny, ponieważ w obrębie prawa względnego można niekiedy bliżej jeszcze ustalić skonkretyzowany i zaktualizowany jego element, jakim jest roszczenie (np. nie przedawnia się prawo podmiotowe do renty, ale wynikające z niego roszczenia o świadczenia okresowe ulegają przedawnieniu);

Zacieranie podziału na prawa bezwzględne i względne przez:

Prawo podmiotowe w zobowiązaniach realnych

•    podmioty takiego stosunku prawnego ustalane są pośrednio, poprzez wskazanie określonej sytuacji prawną w odniesieniu do rzeczy (np. każdy współwłaściciel rzeczy jest uprawniony do Żądania od innych współwłaścicieli tej samej rzeczy określonych zachowań, a zmiana osoby współwłaściciela powoduje zarazem zmianę podmiotów