33529

1.1. Istota I cel prywatyzacji.

Prywatyzacja przedsiębiorstwa państwowego polegała na udostępnieniu osobom trzecim akcji lub udziałów w spółkach z wyłącznym udziałem Skarbu Państwa powstałych z przekształcenia przedsiębiorstwa, na zasadzie udostępnienia osobom trzecim mienia przedsiębiorstwa lub sprzedaży przedsiębiorstwa. W tym celu przedsiębiorstwo państwowe może być przekształcone w spółkę lub zlikwidowane na zasadach określonych ustawą. Pierwsza ustawa o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych weszła w życie w 1990 roku. Było wówczas prawie 8500 przedsiębiorstw państwowych. Od tego czasu skomercjalizowano (zamieniono w spółki akcyjne), sprzedano lub zlikwidowano ponad 6000 przedsiębiorstw. W roku 1996 weszła w życie nowa Ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, której art. 39 opisuje procedury prywatyzacji bezpośredniej. Do tej pory sprywatyzowano w ten sposób ponad 1800 małych i średnich przedsiębiorstw. Znakomita większość z nich dobrze radzi sobie na rynku. Pomimo tego w Polsce jest wciąż około 2000 firm pozostających w rejestrze przedsiębiorstw państwowych, a ponad połowa z nich kwalifikuje się do prywatyzacji. Struktura geograficzna sprywatyzowanych przedsiębiorstw została przedstawiona poniżej.

Przekształcenie własnościowe przedsiębiorstw państwowych nie jest celem samym w sobie. Podstawowym zadaniem prywatyzacji jest podniesienie efektywności w skali przedsiębiorstw oraz całej gospodarki. Chodzi przede wszystkim o to, by rzeczywiści skierować działalność na maksymalizację zysku, na wzrost wartości ich majątku oraz na uniezależnienie procesów decyzyjnych od nacisków politycznych i biurokratycznych. Ten cel stanowi zasadnicze kryterium oceny prywatyzacji, inne natomiast cele i efekty cząstkowe osiągane w trakcie przemian własnościowych mogą być zaakceptowane tylko o tyle, o ile są one do pogodzenia z tym celem podstawowym.

Przy ogólnej akceptacji celem nadrzędnego, wskazuje się często na wycinkowe cele i korzyści związane z prywatyzacją, które jednak należy traktować jako środki do osiągnięcia nadrzędnego celu. W gospodarce kierowanej centralnie administracja państwowa ma tendencje do uzależnienia kierownictwa przedsiębiorstw od stawianych przez siebie zadań i te zadania stają się celem działania przedsiębiorstwa. W przedsiębiorstwach sprywatyzowanych gospodarka rynkowa sprawia, że muszą one poszukiwać sposobów elastycznego dostosowania się do wymagań rynku.

Następuje podstawowa zmiana zasad odpowiedzialności za funkcjonowanie przedsiębiorstwa, gdyż za błędne decyzje w kierowaniu przedsiębiorstwem konsekwentnie ponoszą prywatni właściciele, nie zaś całe