a. umowa konsensualna
Art. 603 Przez umowę zamiany każda ze stron zobowiąziye się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy.
Umowa zamiany dochodzi do skutku w wyniku zgodnych oświadczeń stron (konsensus), a przekazanie posiadania rzeczy drugiej strome umowy stanowi tylko wykonanie podjętego zobowiązania. b. umowa realna
Art. 710 Przez umowę tćyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nie oznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu ir tym celu rzeczy.
Dla zawarcia umowy użyczenia konieczne jest, prócz złożenia zgodnych oświadczeń,
przeniesienie posiadania oznaczonej co do tożsamości rzeczy.
Czynność prawna zobowiązująca (umowa) polega na tym, że jedna ze stron stosunku prawnego inoże żądać od drugiej określonego świadczenia, które może przybrać postać czynienia albo zaniechania. Druga strona umowy powinna to świadczenie spełnić (art. 353 kc).
Czynność prawna rozporządzająca skutkuje zmianami w prawach majątkowych podmiotu dokonującego takiej czynności, w postaci utraty lub zmniejszeniu aktywu po stronie. Motywem czynności rozporządzającej jest uzyskanie aktywu jako ekwiwalentu dla prawa majątkowego, którego wyzbywa się osoba dokonująca takiej czynności.
W ujęciu kodeksu cywilnego - co do zasady wyrażonej w art. 155 § 1 - umowy zobowiązujące do przeniesienia własności (sprzedaż, zamiana, darowizna) rzeczy co do tożsamości oznaczonej, przenoszą własność na nabywcę, czyli wywołują skutek rzeczowy (rozporządzający). Można zatem powiedzieć, że czynności te wywołują podwójny skutek: zobowiązujący i rozporządzający. Wyjątek od tej zasady może wynikać z odmiennych postanowień umownych albo z przepisów' ustawy. Ten drugi wyjątek zachodzi w przypadku umów zobowiązujących do przeniesienia własności nieruchomości, które nie mogą uzależniać przeniesienia tego prawa od warunku ani terminu. Jeśli umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości zostanie zawarta pod warunkiem, to do przeniesienia własności konieczne będzie złożenie dodatkowych oświadczeń stron (czyli umowa rozporządzająca), obejmujących ich bezwarunkową zgodę na niezwłoczne przejście własności.
Czynność prawna jest odpłatna jeżeli podmiot jej dokonujący uzyskuje korzyść majątkowa od drugiej strony. Tak jest w przypadku runów sprzedaży, zamiany, najmu.